VERGİ YARGILAMASI HUKUKU

İstinaf için başvurma ve istinafın bölge idare mahkemesinde ele alınması şekil ve usûlleri, Danıştay’daki temyiz şekil ve usûllerine tâbidir (İYUK.m.45/2). Buna göre, istinaf dilekçesi, bölge idare mahkemesi başkanlığına hitaben yazılır. Şekil bakımından vergi davası dilekçesinde yer alacak hususlara burada da aynen uyulması gerekir.

Tek hâkimle çözümlenen davalar hakkında hâkimin verdiği nihaî kararlara karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, kural olarak, istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, konusu beş bin Türk lirasını geçmeyen vergi davaları, tam yargı davaları ve idarî işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemeleri tarafından, yani tek hâkim tarafından verilen kararlar kesin olup, bunlar hakkında istinaf yoluna başvurulması mümkün değildir.

Bir karara karşı istinaf yoluna başvurulabilmesi için üç şart aranmaktadır; birincisi, kararın (idare veya) vergi mahkemesi tarafından verilmiş olması; ikincisi, kararın nihaî bir karar olması; üçüncüsü, kararın konusunun beş bin Türk lirasını aşmasıdır.

İlk derece mahkemesi olan vergi mahkemelerinin verdikleri nihaî kararlara karşı başvurulan olağan kanun yolu istinaftır.

İdarî/vergi yargılaması hukukunda vergi mahkemeleri tarafından verilen kararlar hakkında başvurulan kanun yolu denetimi olan istinaf, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda düzenlenmektedir

Bir karara karşı istinaf yoluna başvurulabilmesi için üç şart aranmaktadır; birincisi, kararın (idare veya) vergi mahkemesi tarafından verilmiş olması; ikincisi, kararın nihaî bir karar olması; üçüncüsü, kararın konusunun beş bin Türk lirasını aşmasıdır.

Bir karara karşı istinaf yoluna başvurulabilmesi için üç şart aranmaktadır; birincisi, kararın (idare veya) vergi mahkemesi tarafından verilmiş olması; ikincisi, kararın nihaî bir karar olması; üçüncüsü, kararın konusunun beş bin Türk lirasını aşmasıdır.

İstinaf mercii olan bölge idare mahkemelerinin bulunduğu iller Ankara, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Konya ve Samsun’dur. Her bir bölge idare mahkemesinin yargı çevresi birden çok ili kapsamaktadır.

İstinaf denetimine tâbi olması gereken kararlara karşı yanlışlıkla Danıştay’a temyiz başvurusunda bulunulması hâlinde, Danıştay’ın görevsizlik kararı vererek dosyayı görevli ve yetkili bölge idare mahkemesine göndermesi gerekir. Kaldı ki, istinaf başvurusuna konu olacak kararlara karşı yapılan kanun yolu başvurularında, dilekçelerdeki hitap ve istekle bağlı kalınmaksızın dosyaların bölge idare mahkemesine gönderilmesi şarttır (İYUK m.45/2)

Kural olarak, vergi davasında davalı taraf idaredir. Başka bir deyişle, özel hukuk kişileri (gerçek ve tüzel kişiler) davacı; idare ise, davalıdır. Ancak, vergi uyuşmazlıklarında, bazı durumlarda kamu idareleri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının da davacı olması mümkündür. B, C, D, E şıklarında verilen kişiler zaten özel hukuk tüzel kişileridir ve normal şartlar altında davacı olabilecek kişilerdir.

İdarî/vergi yargılaması hukukunda, idare ve vergi mahkemelerinin verdikleri nihaî kararlara karşı istinaf yoluna başvuru süresi otuz gündür. Başka bir deyişle, vergi mahkemelerinin verdiği ve istinafa konu olabilen nihaî kararlarına karşı, davacı veya davalının, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf başvurusunda bulunabilmesi mümkündür (İYUK.m.45/1).

stinaf dilekçesi, bölge idare mahkemesine gönderilmek üzere, istinafa konu kararı veren mahkemeye (İYUK.m.48/3) veya kararı veren mahkemeye gönderilmek üzere idare veya vergi mahkemesi başkanlıklarına, idare ve vergi mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalıp kalmadığına bakılmaksızın asliye hukuk hâkimliklerine ve yabancı ülkelerde Türk Konsolosluklarına verilebilir (İYUK.m.4; 48/3).İstinaf dilekçesi doğrudan doğruya istinafı inceleyecek olan mercie verilemez.

Olağan kanun yollarından bir diğeri kararın düzeltilmesidir. Kararın düzeltilmesi yolu ile belli bir süre içinde ve kanunda belirtilen sebeplerden dolayı, nihaî olarak verilmiş bir üst derece yargı merciinin kararının yeniden gözden geçirilmesi ve muhtemel sakatlıkların önlenmesi sağlanmaktadır. İdari Yargılama Usulü Kanunu, kararın düzeltilmesi deyimini kullanmaktadır. Ancak, yargı kararlarında ve öğretide karar düzeltme deyimi tercih edilmektedir

Mahkemece bir karar verilmeden, yani istinaf hakkı doğmadan istinaftan vazgeçilemez. Ancak, karar verildikten sonra tarafların bu karara karşı istinaf hakkını kullanmaması mümkündür. Ayrıca, istinaf dilekçesini verdikten, yani istinaf hakkını kullandıktan sonra, istinaf talebi, bölge idare mahkemesince karara bağlanıncaya kadar yine istinaftan vazgeçilebilir. Bu nedenle (I) numarada verilen bilgi yanlıştır.

Duruşma yapıldıktan sonra en geç on beş gün içinde karar verilmesi gerekmektedir. Bu nedenle (E) şıkkı yanlıştır.

Kararın düzeltilmesi talebinde süre on beş gündür. Bu süre kararın yazılı bildirimini izleyen günden işlemeye başlar (İYUK.m.54/1). Bu itibarla kararın sözlü bildirimi sürenin işlemesi için yeterli değildir. Kararın düzeltilmesi süresinin son günü çalışmaya ara vermeye rastlar ise, ara vermenin sona erdiği tarihten itibaren 7 gün uzamış sayılır.

Mahkemeler davalarda bağlantı bulunduğu iddialarını yerinde görmezlerse bu iddiaları kabul etmedikleri yönünde bir ara kararı verir ve taraflara tebliğ ederler. Taraflar, tebliğ tarihini izleyen on beş gün içerisinde, aynı yargı çevresindeki mahkemeler için o yer bölge idare mahkemesine; bağlantılı davaların Danıştay’a açılmış olması ya da bağlantılı davalardan birinin Danıştay’da bulunması hâlinde ise, Danıştay’a başvuruda bulunabilirler. Başvuru, bölge idare mahkemesi veya Danıştay görevli dairesince, Kanun’da yazılı (İYUK.m.38, 39, 40) usûllere göre incelenerek karara bağlanır.

Bölge idare mahkemesi, yaptığı inceleme sonunda ilk derece mahkemesi kararını hukuka
uygun bulursa, istinaf başvurusunun reddine karar verir. Ayrıca, karardaki maddî yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise, gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı vermesi mümkündür (İYUK.m.45/3). Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulmadığı takdirde, istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına karar verir.

Temyiz mercilerinin vermiş oldukları ara kararları ya da yürütmenin durdurulması gibi tedbir kararına karşı kararın düzeltilmesi yoluna gidilemez. Bu nedenle (I) yanlıştır.