VERGİ YARGILAMASI HUKUKU

Kanun yolu; Mahkemelerce verilen nihaî (son) kararların (hükümlerin) üst derece yargı organları veya doğrudan doğruya kararı veren yargı organı tarafından yeniden incelenmesi, hukukî denetiminin yapılması ve gerekli görülürse değiştirilmesidir.

Kesinleşmiş kararlara karşı tanınmış olan kanun yoluna, olağanüstü kanun yolu denilmektedir.  Olağanüstü kanun yolu, yargılamanın yenilenmesidir.

Olağan kanun yolları arasında, temyiz ve istinaf (ile kararın düzeltmesi) yer almaktadır.

İdare ve vergi mahkemeleri ile bölge idare mahkemelerinin kesin olarak verdiği kararlar
ile istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenler, ilgili bakanlıkların göstereceği lüzum üzerine veya kendiliğinden Başsavcı tarafından kanun yararına temyiz olunabilir (İYUK.m.51/1). Kural olarak, temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşen kararlara karşı Danıştay Başsavcısının başvurabileceği kanun yararına temyiz yolu da kesinleşmiş kararlara karşı başvurulan bir yol olması nedeniyle olağanüstü kanun yolu olarak nitelendirilmektedir.

Olağanüstü kanun yolu, yargılamanın yenilenmesidir. Kural olarak, temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşen kararlara karşı Danıştay Başsavcısının başvurabileceği kanun yararına temyiz yolu da kesinleşmiş kararlara karşı başvurulan bir yol olması nedeniyle olağanüstü kanun yolu olarak nitelendirilmektedir.

18.6.2014 tarih ve 6545 sayılı Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (RG. 28 Haziran 2014 – 29044) ile, idarî/vergi yargısında köklü bir değişiklik yapıldı. Buna göre, 20 Temmuz 2016 tarihi itibariyle mevcut Bölge İdare Mahkemelerinin görevine son verilmiştir.

1982 Anayasası’nın 155’inci maddesinde; “Danıştay, idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.

Temyiz incelemesi, kararın hüküm fıkrası esas alınmak suretiyle yapılmaktadır. Bu nedenle hüküm fıkrası aynı kalmak üzere, kararın gerekçesinin bozulmasının talep edilmesi mümkün değildir.

Danıştay dava dairelerinin nihaî kararları ile bölge idare mahkemelerinin İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46’ncı maddesinde sayılan davalar hakkında verdikleri kararlara karşı, kararın tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde temyiz yoluna başvurulması mümkündür (İYUK.m.46/2). Temyiz süresi, davaların bir an önce kesin sonuca bağlanması ve idarî istikrarın sağlanması, işlerin süratlenmesi amacıyla otuz gün olarak belirlenmiştir.

Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 49’uncu maddesinin (b) bendinde, Takdir Komisyonlarının arsalara ve araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin takdirleri hakkında vergi mahkemelerince verilen kararlara karşı, kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir hükmü yer almaktadır.

1982 Anayasası’nın 155’inci maddesinde; “Danıştay, idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanun’da gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar” denilmek suretiyle yüksek mahkemeler arasında yer alan Danıştay’ın hem idarî mahkemelerce verilen hem de kendisinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyiz mercii olduğu belirtilmektedir. Vergi yargılaması hukuku alanında, temyiz mercii Danıştay’dır. Cevabımız C seçeneğidir.

Temyiz edilebilecek kararlar şunlardır:

Kimlerin temyiz talebinde bulunacakları hakkında İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda açık bir hüküm bulunmamaktadır. Yerleşik yargı kararlarına göre, temyiz yoluna ancak, temyiz edilmesi mümkün olan kararda davanın tarafları olarak yer alan kişiler başvurabilmektedir. Davanın taraflarından biri tek başına temyiz yoluna başvurabileceği gibi, her iki taraf da kendi açısından temyiz yoluna başvurarak kararın bozulmasını talep edebilmektedir.
Vergi dairesi başkanlıkları ile vergi daireleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca belirlenen tutarları aşan davalarda Gelir İdaresi Başkanlığının; il özel idareleri ile belediyeler valilerin muvafakatini almadan, vergi mahkemelerinin kararları aleyhine Danıştay’a temyiz yoluyla başvuramazlar. Kararı temyiz edilen mahkemenin azınlıkta kalan üyeleri, davanın taraflarından olmadıkları için, temyiz yoluna başvuramazlar. Birden çok kişinin bir karara karşı ortak dava açmaları durumunda, (buna ihtiyarî dava arkadaşlığı da denir), davacılardan her biri ayrı ayrı kararı temyiz edebilirler. Buna karşılık, davaya katılan kişi, tek başına temyiz yoluna başvuramaz; ancak yanında yer aldığı tarafla birlikte hareket eder. Cevabımız B seçeneğidir.

Temyiz dilekçeleri, ilgisine göre kararı veren bölge idare mahkemesine, Danıştay’a veya bunlara gönderilmek üzere idare veya vergi mahkemesi başkanlıklarına, idare ve vergi mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalıp kalmadığına bakılmaksızın asliye hukuk hâkimliklerine ve yabancı ülkelerde Türk Konsolosluklarına verilebilir. Cevabımız A seçeneğidir.

Temyiz dilekçesi İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 3’üncü maddesine uygun olarak düzenlenmemişse, eksikliklerin onbeş gün içinde tamamlanması, kararı veren Danıştay veya bölge idare mahkemesi tarafından ilgiliye tebliğ edilir. Bu sürede eksiklikler tamamlanmazsa, tebligatı yapan merci tarafından temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına karar verilir. Cevabımız D seçeneğidir.

Temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin tamamı ödenmemiş ise, kararı veren merci tarafından ilgiliye tamamını ödemesi için yedi günlük süre verilir. Bu süre içinde tamamlanmazsa temyizden vazgeçmiş sayılacağı kendisine bildirilir. İlgili bu tebligata rağmen süresinde harç ve giderleri tamamlamazsa, ilgili merci, kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verir. Cevabımız B seçeneğidir.

Kural olarak, Danıştay dava dairelerinin nihaî kararları ile bölge idare mahkemelerinin İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46’ncı maddesinde sayılan davalar hakkında verdikleri kararlara karşı, kararın tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde temyiz yoluna başvurulması mümkündür. Temyiz süresi, davaların bir an önce kesin sonuca bağlanması ve idarî istikrarın sağlanması, işlerin süratlenmesi amacıyla otuz gün olarak belirlenmiştir. Cevabımız E seçeneğidir.

Temyiz süresi, kararların taraflara veya temyiz dilekçesinin karşı tarafa tebliği tarihini izleyen günden işlemeye başlamaktadır. Vergi yargılaması usûlünde her türlü tebliğ işlemleri Tebligat Kanunu hükümlerine göre Posta, Telgraf ve Telefon İşletmesi aracılığıyla yapılır. Tebligat, Tebligat Kanunu’na aykırı biçimde yapılırsa tebligatın yapıldığı tarih, sürenin başlangıç tarihi olarak kabul edilemez.Davanın vekil aracılığı ile yürütülmesi durumunda, temyiz süresi vekile yapılan tebliğ ile işlemeye başlar. Vekil birden çoksa, bunlardan birine yapılan tebligat yeterlidir. Eğer tebligat birden fazla vekile yapılmışsa, bunlardan ilkine yapılan tebliğ tarihi, asıl tebliğ tarihi sayılır. Cevabımız A seçeneğidir.

İlgili merciin İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 48’inci maddesi kapsamında verdiği, temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına ilişkin kararlarına karşı, bu kararların tebliğ tarihini izleyen günden başlayarak (itibaren) yedi gün içinde temyiz yoluna başvurulması mümkündür. Cevabımız B seçeneğidir.

Temyiz incelemesinin kural olarak evrak üzerinde yapılmasına rağmen, taraflar talep ettiği ve Danıştay’ın karar verdiği veya Danıştay’ın kendiliğinden karar verdiği hâllerde incelemenin duruşmalı olarak da yapılması mümkündür. Yazılı yargılama usûlü kural; duruşma ise, istisnadır. Taraflar istemese de, Danıştay kendiliğinden incelemenin duruşmalı olarak yapılmasına karar verebilmektir. Duruşma talebi, temyiz veya cevap dilekçelerinde yapılabilir. Kanun yolu aşamasında duruşma yapılabilmesi için sadece tarafların talebi yeterli olmayıp ayrıca temyiz merciinin de bu talebi kabul etmesi gerekir. Duruşma yapılmasına karar verilince duruşma davetiyeleri, duruşma gününden en az otuz gün önce taraflara gönderilir. Cevabımız D seçeneğidir.