VERGİ YARGILAMASI HUKUKU

Bu incelemede herhangi bir eksiklik ve/ya da aykırılık tespit edilmemesi hâlinde, dilekçenin davalıya tebliğ edilmesi; yapılan ilk inceleme sonucunda, herhangi bir eksiklik ve/ya da aykırılık tespit edilmesi hâlinde ise, eksiklik ve/ ya da aykırılığın türü ve niteliğine göre, ya davanın reddine; ya dilekçenin reddine ya da dilekçenin gerçek hasma ve/ya da idarî mercie tevdiine karar verilmesi gerekir.

Esas defterine kaydı yapılan dilekçeler, Danıştay’da daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hâkimi; idare ve vergi mahkemelerinde ise, mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından,

olup olmadığı, yönlerinden sırasıyla incelenmektedir (İYUK.m.14/3).

Dilekçe üzerinde yapılması gereken ilk inceleme ve bu inceleme sonucunda yapılacak işlemlerin dilekçenin alındığı tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde sonuçlandırılması gerekir (İYUK.m.14/4).

Ehliyet; davacının, davada taraf olma ve dava açma ehliyetinin olup olmadığı; menfaat ilişkisinin bulunup bulunmadığı; davacının kanunlara uygun olarak temsil edilip edilmediği yönünden incelenmesini ifade eder.

İlk inceleme üzerine Danıştay veya vergi mahkemeleri tarafından verilen;

karşı herhangi bir kanun yoluna gitmek mümkün değildir. Buna karşılık, ilk

inceleme üzerine verilecek diğer kararlara karşı, ilgisine göre istinaf ya da temyiz

yoluna başvurulması mümkündür (İYUK.m.15/4).

Ancak, duruşma yapılması için getirilmiş olan parasal sınır, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, önceki yılda uygulanan parasal sınırların, o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesi hükümleri uyarınca Maliye Bakanlığınca her yıl tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle uygulanır.

İspat yükü, tarafların iddia ve savunmalarını dayandırdıkları bir vakıanın gerçekleşmiş olup olmadığının ispat edilememesi hâlinde aleyhe bir kararla karşılaşma tehlikesidir.

İspat Yükünün Mükellefte Olduğu Hâller

Adî kanunî karineler, aksi ispat edilinceye kadar kanunun doğru kabul ettiği varsayımlar olarak ifade edilmektedir.

Ancak, yargılama hukukunun bu alanında ispat vasıtası olarak yararlanılabilecek deliller sadece bu iki kesimde oluşan delillerden ibaret değildir. Ayrıca, mahkemenin bilgi eksikliğini gidermek amacıyla başvurduğu bilirkişi raporu, uzman görüşü ve keşif de vergi yargılaması hukukunda yararlanılan deliller arasında yer almaktadır.

Esas defterine kaydı yapılan dilekçeler, Danıştay’da daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hâkimi; idare ve vergi mahkemelerinde ise, mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından,
a. Görev ve yetki,
b. İdarî merci tecavüzü,
c. Ehliyet,
d. İdarî davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı,
e. Süre aşımı,
f. Husumet,
g. Dava dilekçesinin düzenlenmesinin ve tek dilekçe ile dava açılmasının kanuna uygun olup olmadığı,
yönlerinden sırasıyla incelenmektedir (İYUK.m.14/3).

Dilekçe üzerinde yapılması gereken ilk inceleme ve bu inceleme sonucunda yapılacak işlemlerin dilekçenin alındığı tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde sonuçlandırılması gerekir

Dosyanın tekemmülü, davanın taraflarının dava ile ilgili olarak iddia ve savunmaları ile bunların dayanağını oluşturan delillerinin tamamını ileri sürmüş olması; söyleyecekleri bir sözlerinin ve ileri sürecekleri bir delillerinin kalmaması anlamına gelmektedir.

İdari Yargılama Usulü Kanunu’na göre, ilk inceleme sonunda herhangi bir eksikliği ve/ ya da aykırılığı olmadığı anlaşılan dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneği davalıya; davalının vereceği savunma dilekçesi davacıya tebliğ edilir. Davacının ikinci dilekçesi (replik) davalıya; davalının vereceği ikinci savunması (düplik) da davacıya tebliğ edilir. Tarafların karşılıklı olarak ikişer defa dilekçe vermelerine dilekçelerin teatisi denilmektedir.

Tarafların, yapılacak tebliğlere karşı, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap vermesi mümkündür.

Tarafların, yapılacak tebliğlere karşı, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap vermesi mümkündür. Bu süre, ancak haklı sebeplerin bulunması hâlinde, taraflardan birinin isteği üzerine görevli mahkeme kararı ile otuz günü geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilmektedir

Duruşma yapıldıktan sonra en geç on beş gün içinde karar verilmesi gerekmektedir

İkrar, taraflardan birisinin kendi aleyhine olarak ileri sürülen bir vakıanın doğruluğunu mahkeme huzurunda beyan etmesidir.

Adî kanunî karineler, aksi isbat edilinceye kadar kanunun doğru kabul ettiği varsayımlar olarak ifade edilmektedir.

Bilirkişinin görüşünün alınmasına karar veren hâkimin, ara kararında bilirkişiye, raporunu hazırlaması için gereken uygun bir süreyi de belirlemesi gerekir. Ancak, bu süre üç ayı geçemez (HMK.m.274/1).