VERGİ YARGILAMASI HUKUKU

Vergi, devletin ve/ya da devletten vergilendirme yetkisi alan diğer kamu idarelerinin kamu harcamalarını karşılamak amacıyla kanuna dayanarak ve usûlüne uygun olarak, gerçek ve tüzel kişilerden, hukukî cebir altında, karşılıksız olarak ve geri vermemek üzere aldıkları paralardır. Doğru cevap E'dir.

Vergi ödevi ilişkisi, vergi hukuku ilişkisi bağlamında bir şeyi yapmak veya yapmamak veya bir şeye katlanmak şeklinde ortaya çıkan ilişkiler bütünüdür. Doğru cevap A'dır.

Vergi ödevi, bir vergi borcunun ödenmesi ve/ya da bu ödevle ilgili şeklî yükümlülüklerin yerine getirilmesi biçiminde hem maddî hem de şeklî boyuta ilişkin olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Kanun, uzlaşmaya başvurabilmek için bazı şartların varlığını aramaktadır. Bunlar,
• İkmalen, re’sen veya idarece vergi tarh edilmiş ve/ya da ceza kesilmiş olması,
• Vergi zıyaına yol açılmasının kanun hükümlerine yeterince nüfuz edilememesinden kaynaklanması,
• Vergi Usul Kanunu’nun 369’uncu maddesinde düzenlenen yanılma durumunun
var olması,
• Vergi Usul Kanunu’nun vergi hatalarına ilişkin 116, 117 ve 118’inci maddelerinde
belirtilenler ile bunlar dışında her türlü maddî hatanın var olması,
• Ceza kesilmesini gerektiren nedenin, yargı kararları ile idarenin anlaşmazlık konusu olayda görüş farklılıklarının mevcut olmasından kaynaklanmış olmasıdır
(VUK. Ek m. 1). Doğru cevap E'dir.

Vergi ödevlisinin bilgisi olmaksızın yapılan vergi incelemelerinde, tarhiyat öncesi uzlaşma talep etme süresi, inceleme elemanının bu konuyla ilgili yazılı sorusunun, inceleme raporunun bir örneği ile birlikte vergi ödevlisine tebliği tarihinden itibaren 15 gündür. Doğru cevap D'dir.

Tarhiyat öncesi uzlaşma talep etmeyen bir vergi ödevlisinin, vergi/ceza ihbarnamesinin vergi dairesi tarafından kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde tarhiyat sonrası uzlaşma talep etmesi mümkündür. Doğru cevap D'dir.

Uzlaşmanın temin edilememesi ve/ya da uzlaşmanın sağlanamaması hâlinde yargı yoluna gidilebilmektedir. Uzlaşmaya başvurma dava açma süresini durdurma ve/ya da kesme etkisine sahip değildir. Doğru cevap B'dir.

Vergi Usul Kanunu’nun 118’inci maddesinde vergilendirme hataları, mükellefin şahsında,
mükellefiyette, verginin mevzuunda, vergilendirme veya muafiyet döneminde hata şeklinde sayılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği takvim yılını izleyen yılın başından itibaren 5 yıl içinde düzeltilmeyen vergi hataları zamanaşımına uğramaktadır ve artık düzeltilememektedir. Doğru cevap C'dir.

Cezalarda indirim kurumundan yararlanabilmek için, vergi/ceza ihbarnamesine karşı
dava açılmaması; indirimli ödeme talebinde bulunulması ve vergi aslı ile indirimden arta
kalan cezanın süresi içinde ödenmesi gerekir. Doğru cevap E'dir.

Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde görevli yargı kolu, vergi yargısıdır.

Tarhiyat öncesi uzlaşma: Tarh aşamasından önce, idare ile vergi ödevlisi arasında vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek vergi ve kesilecek cezalarda anlaşmaya varılmasıdır.

Cezalarda İndirim: Vergi ödevlisinin, adına ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi aslı ile indirimlerden arta kalan cezaları, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurmak ve dava açmamak kaydıyla vadesinde veya teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirmesi hâlinde, kesilmiş olan vergi cezalarında belli oranlarda indirim yapılmasıdır.

Türk vergi hukukunda vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözümünü sağlayan kurumların başında uzlaşma ve hata düzeltme gelmektedir. Bunlar dışında, cezalarda indirim ile pişmanlık ve ıslah kurumları da vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözümüne yardımcı olmaktadır. Uzlaşma ve hata düzeltme, kural olarak, hem vergi aslına hem de vergi cezalarına ilişkin anlaşmazlıkların çözümünde başvurulabilecek yollardır. Cezalarda indirim ise, tarh-tahakkuk aşamasında devreye girmekte, bazı şartların gerçekleştirilmesi hâlinde, vergi cezalarının kısmen sona ermesi sonucunu doğurmak suretiyle, vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözümüne yardımcı olmaktadır. Pişmanlık ve ıslah ise, beyana dayanan vergilerin tarh aşaması öncesinde, vergi zıyaına dayanan vergi cezalarının kesilmesine ve hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektiren suç(lu)ların takibine engel olmak suretiyle, hem vergi cezalarına ilişkin anlaşmazlıkları doğrudan, hem de vergi aslına ilişkin anlaşmazlıkları dolaylı bir şekilde sona erdirmek gibi bir işleve sahiptir.

Vergi Usul Kanunu’nun 116’ncı maddesinde vergi hatası, vergiye ilişkin hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenilmesi veya alınması olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımdan hareketle, vergi cezasında hatayı da vergi cezasına ilişkin hesaplarda veya cezalandırmada yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi cezası kesilmesi veya alınması olarak tanımlamak mümkündür.

Vergi Usul Kanunu’nun Ek 1-10’uncu maddelerinde usûl ve esasları belirtilen uzlaşmaya tarhiyat sonrası uzlaşma denilmektedir. Tarhiyat sonrası uzlaşma, vergi tarh edildikten ve/ya da ceza kesildikten sonra, idare ile vergi ödevlisi arasında tahakkuk edecek olan vergi aslı ve/ya da vergi cezası konusunda varılan anlaşmadır.

Vergi anlaşmazlıklarının çözümlenememesi sonucu oluşan uyuşmazlığın yargı organları aracılığıyla çözümlenmesineyargı tarafından çözüm yolu denilmektedir. Yargı tarafından çözüm yolu, vergi anlaşmazlıklarının çözüm yollarının bir tamamlayıcısı, bir alternatifi olarak, anlaşmazlıkların uyuşmazlık hâline dönüştürülerek yargı organı önünde bir dava konusu yapılması suretiyle kesin sonuca bağlanmasını içeren bir yoldur. Türk hukukunda vergi uyuşmazlıkları üç mercili ve üç dereceli olarak düzenlenmiş olan vergi yargısı organları tarafından çözümlenmektedir.

Vergi Anlaşmazlıklarının Çözüm Yolları: Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan vergi anlaşmazlıklarının uyuşmazlık hâline gelmeden taraflar arasında çözümlenmesini sağlayan kurumlara vergi anlaşmazlıklarının çözüm yolları denilmektedir.

Vergi anlaşmazlığı, vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında vergi hukuku uygulamalarına ilişkin olarak ortaya çıkan anlayış farklılığını ve/ya da aynı konuda tarafların aynı yönde düşünmemeleri hâlini ifade etmektedir. Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan ve mahkemeye intikal ettirilen anlaşmazlığa vergi uyuşmazlığı denilmektedir.

Vergi anlaşmazlığı, vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında vergi hukuku uygulamalarına ilişkin olarak ortaya çıkan anlayış farklılığını ve/ya da aynı konuda tarafların aynı yönde düşünmemeleri hâlini ifade etmektedir. Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan ve mahkemeye intikal ettirilen anlaşmazlığa vergi uyuşmazlığı denilmektedir.