VERGİ YARGILAMASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 7

Adî kanunî karineler, aksi ispat edilinceye kadar kanunun doğru kabul ettiği varsayımlar olarak ifade edilmektedir.

Ancak, yargılama hukukunun bu alanında ispat vasıtası olarak yararlanılabilecek deliller sadece bu iki kesimde oluşan delillerden ibaret değildir. Ayrıca, mahkemenin bilgi eksikliğini gidermek amacıyla başvurduğu bilirkişi raporu, uzman görüşü ve keşif de vergi yargılaması hukukunda yararlanılan deliller arasında yer almaktadır.

Mahkemenin kendi kararının değiştirilmesini sağlayabilen olağanüstü kanun yolu yargılamanın yenilenmesidir. Ancak, kararın sonuçlarını değiştirmeyen; fakat, hukuka aykırı kararların, içtihadın yaygınlaşmasını önlemek amacıyla kabul edilen bir başka yol daha vardır; o da kanun yararına temyizdir. Kanun yararına temyiz de kesinleşmiş kararlar hakkında başvurulabilen bir kanun yolu olduğu için olağanüstü kanun yolu olarak nitelendirilmektedir.

Danıştay ile bölge idare, idare ve vergi mahke­melerinden verilen ve kesinleşmiş bulunan kararlar hakkında yargılamanın yenilenmesi istenebilir.

Yargı organları tarafından işin esası hakkında verilen nihaî ve kesin kararlara karşı yar­gılamanın yenilenmesi yoluna başvurulabilmektedir. Bu nitelikte olmadığı için yukarıda sayılan kararların tamamı yargılama­nın yenilenmesi talebine konu olamayan kararlardandır.

Hükmün, İnsan Hakları ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşme­nin veya eki protokollerin ihlali suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması halinde yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurma süresi, bir yıldır. Bir yıllık başvuru süresi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten iti­baren başlamaktadır.

İdari Yargılama Usûlü Kanunu’nun 51’inci maddesine göre, idare ve vergi mahkemeleri ile bölge idare mahkemelerinin kesin olarak verdiği kararlar ile istinaf veya temyiz ince­lemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan niteliği bakımından yürürlük­teki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenler hakkında Danıştay Başsavcısına kanun yara­rına temyiz yoluna başvurma yetkisi tanınmaktadır.

Kanun yararına temyiz yoluna başvuru için herhangi bir süre belirlenmemiştir.

Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerince verilen kararların ye­terince açık olmaması veya birbirine aykırı hüküm fıkraları içermesi hâlinde, hükümdeki gerçek anlamın ortaya çıkartılabilmesi amacıyla, uyuşmazlığın taraflarınca başvurulan yola, açıklama ya da hükmün açıklanması yolu denilmektedir.

Hükmün açıklanması ancak, açıklanması istenilen, yani belirsiz veya çelişik olduğu iddia olunan kararı vermiş bulunan mahkemeden istenebilir. Böyle bir hükmün açıklanması, bir başka veya bir üst mahkemeden istenemez. Çünkü, bir hükmün açıklanması ancak ve en iyi şekilde onu vermiş olan mahkeme tarafından yapılabilir.

Soruda belirtilen ilkelerin tamamı sadece vergi yargılaması hukukuna özgü olan ilkelerdendir.

Re’sen araştırma ilkesi, mahkemelerin uyuşmazlık konusu olayları ve bunların delil­lerini tek başına araştırması değil, bunların doğruluğundan tek başına sorumlu olması anlamına gelmektedir.

İstinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen karşı taraf, tebliğ tarihini izleyen otuz gün içerisinde istinaf dilekçesine cevap verebilir.

Esas defterine kaydı yapılan dilekçeler, Danıştay’da daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hâkimi; idare ve vergi mahkemelerinde ise, mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından,
a. Görev ve yetki,
b. İdarî merci tecavüzü,
c. Ehliyet,
d. İdarî davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı,
e. Süre aşımı,
f. Husumet,
g. Dava dilekçesinin düzenlenmesinin ve tek dilekçe ile dava açılmasının kanuna uygun olup olmadığı,
yönlerinden sırasıyla incelenmektedir (İYUK.m.14/3).

Dilekçe üzerinde yapılması gereken ilk inceleme ve bu inceleme sonucunda yapılacak işlemlerin dilekçenin alındığı tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde sonuçlandırılması gerekir

Dosyanın tekemmülü, davanın taraflarının dava ile ilgili olarak iddia ve savunmaları ile bunların dayanağını oluşturan delillerinin tamamını ileri sürmüş olması; söyleyecekleri bir sözlerinin ve ileri sürecekleri bir delillerinin kalmaması anlamına gelmektedir.

İdari Yargılama Usulü Kanunu’na göre, ilk inceleme sonunda herhangi bir eksikliği ve/ ya da aykırılığı olmadığı anlaşılan dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneği davalıya; davalının vereceği savunma dilekçesi davacıya tebliğ edilir. Davacının ikinci dilekçesi (replik) davalıya; davalının vereceği ikinci savunması (düplik) da davacıya tebliğ edilir. Tarafların karşılıklı olarak ikişer defa dilekçe vermelerine dilekçelerin teatisi denilmektedir.

Tarafların, yapılacak tebliğlere karşı, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap vermesi mümkündür.

Bölge idare mahkemesi,
• ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurusunu haklı
bulması;
• davaya görevsiz veya yetkisiz mahkeme ya da reddedilmiş veya yasaklanmış hâkim
tarafından bakılmış olması
hallerinde, istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar vererek dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. Bölge idare mahkemesinin bu kararları kesindir (İYUK.m.45/5).

Doğru cevap I ve II'dir.

Tarafların, yapılacak tebliğlere karşı, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap vermesi mümkündür. Bu süre, ancak haklı sebeplerin bulunması hâlinde, taraflardan birinin isteği üzerine görevli mahkeme kararı ile otuz günü geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilmektedir