VERGİ YARGILAMASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 22

Esas defterine kaydı yapılan dilekçeler, Danıştay’da daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hâkimi; idare ve vergi mahkemelerinde ise, mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından,
a. Görev ve yetki,
b. İdarî merci tecavüzü,
c. Ehliyet,
d. İdarî davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı,
e. Süre aşımı,
f. Husumet,
g. Dava dilekçesinin düzenlenmesinin ve tek dilekçe ile dava açılmasının kanuna uygun olup olmadığı,
yönlerinden sırasıyla incelenmektedir (İYUK.m.14/3)

Gümrük vergisinden kaynaklanan anlaşmazlıklarda zorunlu olarak yapılması gereken idarî başvuru yoluna gidilmeden (GümK.m.242) dava açılması hâlinde, merci tecavüzü söz konusu olmaktadır. Bu mercilere başvurulmadan vergi davası açılmış olduğu ilk inceleme aşamasında anlaşılırsa mahkemenin, merci tecavüzü dolayısıyla, dosyayı görevli idarî mercie göndermesi gerekir (İYUK.m.15/1,e)

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 15’inci maddesine göre, Danıştay veya vergi mahkemelerinde yapılan ilk inceleme sonucunda, adlî ve askerî yargının görevli olduğu konularda açılan davanın reddine karar verilir.

Dosyanın tekemmülü, davanın taraflarının dava ile ilgili olarak iddia ve savunmaları ile bunların dayanağını oluşturan delillerinin tamamını ileri sürmüş olması; söyleyecekleri bir sözlerinin ve ileri sürecekleri bir delillerinin kalmaması anlamına gelmektedir.

Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde açılan iptal ve 2019 için 44.000 Türk Lirasını aşan tam yargı davaları ile tarh edilen vergi, resim ve harçlarla benzeri malî yükümler ve bunların zam ve cezaları toplamı yirmi beş bin Türk Lirasını aşan vergi davalarında, taraflardan birisinin talebi üzerine duruşma yapılması gerekmektedir (İYUK.m.17/1).

Vergi beyannamesinde yazılı bilgilerin doğruluğunu ispat etme yükü mükelleftedir. Diğer seçeneklerde idarenin ispat yükü altında olduğu örneklere yer verilmiştir.

İkrar, taraflardan birisinin kendi aleyhine olarak ileri sürülen bir vakıanın doğruluğunu mahkeme huzurunda beyan etmesidir. Bu beyan, karşı tarafı bu vakıayı isbat yükünden kurtarmaktadır.

Keşif, mahkemenin, kişiler veya nesneler üzerinde doğrudan ve duyu organlarına dayanarak bilgi sahibi olmasıdır.

Kanunda belirtilen süre içinde kanun yoluna başvurulmaması hâlinde, ilk derece mahkemesinin, verildiği tarihte şeklen kesin olan nihaî kararı, kanun yoluna başvurma süresinin sona ermesi ile birlikte maddî anlamda da kesinlik kazanmaktadır. Verildiği tarihte şeklen kesin olan ilk derece mahkemesi kararına karşı kanunda belirtilen süre içinde kanun yoluna başvurulması hâlinde, kanun yolu denetiminin tamamlanmasına kadar maddî anlamda kesin hüküm hâline gelmesi mümkün değildir.

Mahkeme kararlarının otuz gün içinde kamu görevlilerince yerine getirilmemesi hâlinde, tazminat davası ancak ilgili idare aleyhine açılabilir (İYUK.m.28/4).

İstinaf, idare ve vergi mahkemelerin verdikleri nihaî kararlara karşı başvurulan olağan kanun yoludur.

Bölge idare mahkemelerinin istinaf incelemesi sonucunda verdiği kararlar aleyhine Danıştay’a, kural olarak, temyiz başvurusunda bulunmak mümkündür.

İdari Yargılama Usulü Kanunu’na göre, bir karara karşı istinaf yoluna başvurulabilmesi için üç şart aranmaktadır; birincisi, kararın (idare veya) vergi mahkemesi tarafından verilmiş olması; ikincisi, kararın nihaî bir karar olması; üçüncüsü, kararın konusunun beş bin Türk lirasını aşmasıdır.

İstinaf mercii olan bölge idare mahkemelerinin bulunduğu iller Ankara, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Konya ve Samsun’dur.

İdarî/vergi yargılaması hukukunda, idare ve vergi mahkemelerinin verdikleri nihaî kararlara karşı istinaf yoluna başvuru süresi otuz gündür.

İstinaf dilekçesi İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 3’üncü maddesine uygun olarak düzenlenmemiş ise, eksikliklerin onbeş gün içinde tamamlanması, kararı veren mahkeme veya bölge idare mahkemesi tarafından ilgiliye tebliğ edilir.

Vergi yargılaması usûlüne ait her türlü tebliğ işleri Tebligat Kanunu hükümlerine göre Posta, Telgraf ve Telefon İşletmesi aracılığı ile yapılmaktadır.

Bölge idare mahkemelerinin çalışmaya ara verdikleri Temmuz ayının yirmisi
ile Ağustos ayının otuz biri arasına isabet eden günlerde kurulan nöbetçi mahkemenin, istinaf ile ilgili olarak sadece yürütmenin durdurulmasına ilişkin işlere bakması mümkündür.

İtiraz süresi, yürütmeyi durdurma talebi hakkında verilen kararın tebliği tarihinden
itibaren yedi gündür.

Kararın düzeltilmesi, itiraz ve/ ya da temyiz merci tarafından verilen kararın, bu kararı vermiş olan yargı merci tarafından bir kez daha hukuka uygunluk açısından ve kanunda gösterilen ve kararın düzeltilmesi talebinde yer alan sebeplerle sınırlı olmak üzere, gözden geçirilmesini sağlayan bir kanun yoludur.