VERGİ YARGILAMASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 20

Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 49’uncu maddesinin (b) bendinde, Takdir Komisyonlarının arsalara ve araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin takdirleri hakkında vergi mahkemelerince verilen kararlara karşı, kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir hükmü yer almaktadır.

Dilekçeler, Danıştay’da daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hâkimi; idare ve vergi mahkemelerinde ise, mahkeme başkanı veya görevlendi­receği bir üye tarafından,

yönlerinden sırasıyla incelenmektedir (İYUK.m.14/3).

Dilekçe üzerinde yapılması gereken ilk inceleme ve bu inceleme sonucunda yapılacak işlemlerin dilekçenin alındığı tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde sonuçlandırılması gerekir (İYUK.m.14/4).

Vergi Usul Kanunu’na göre, dava açma süresinin sona ermesin­den sonra, fakat düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde vergi dairesine yapılan hata düzeltme başvurusunun reddi hâlinde, Hazine ve Maliye Bakanlığına şikâyet başvurusunda bulunulma­sı zorunludur. Yargı yoluna ancak şikâyet başvurusunun reddedilmesi hâlinde gidilebilmek­tedir (VUK.m.124; İYUK.m.37). Bu mercilere başvurulmadan vergi davası açılmış olduğu ilk inceleme aşamasında anlaşılırsa mahkemenin, merci tecavü­zü dolayısıyla, dosyayı görevli idarî mercie göndermesi gerekir (İYUK.m.15/1,e).

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 15’inci maddesine göre, Danıştay veya vergi mahke­melerinde yapılan ilk inceleme sonucunda kanuna aykırılık görülürse;

karar verilir.

Dosyanın tekemmülü, davanın taraflarının dava ile ilgili olarak iddia ve savunmaları ile bunların dayanağını oluşturan delillerinin tamamını ileri sür­müş olması; söyleyecekleri bir sözlerinin ve ileri sürecekleri bir delillerinin kalmaması anlamına gelmektedir.

İktisadî, ticarî ve teknik icaplara uymayan, olayın özelliğine göre normal ve mutad (olağan-alışılmış) sayılmayan durum­ların iddia edilmesi hâlinde bunun isbat yükü iddia sahibine düşmektedir. Nitekim, vergi idaresinin gerçeğe uygun iktisadî, ticarî ve teknik ve ekonomik şartları; normal ve mutad durumları esas alarak vergi tarh ettiğini ileri sürüp hâkimi ikna etmesi hâlinde isbat yükü, durumunun bu şartlara uymadığı iddiasında olan mükelleftedir. Normal olarak bir ücret karşılığı yürütülen vekâlet hizmetinde avukatın ücret almadığını iddia etmesi durumunda, lehine sonuç çıkarabilmesi, yani tarh işleminin iptalini sağlayabilmesi vergi mahkemesinde iddiasını isbat edebilmesine bağlıdır.

Yargılama hukukunda karine, dolaylı delillerle isbat edilen bir olayın isbat edilemeyen sonucunu; bilinen bir olaydan bilinmeyen bir olaya, bir sonuca ulaşmayı ifade etmektedir.

Taraf ya da taraflara yemin teklif edilmesi, uyuşmazlık konusu vakıaların diğer delillerle ispat edilememiş olmasına bağlı­dır. Yeminin iki tarafa da teklif edilebiliyor olması gerekir. Vergi uyuşmazlıklarında davalı tarafı vergi idaresi oluşturmaktadır. Taraflardan birini oluşturan idareye yemin teklif edi­lemeyeceği dikkate alınarak yemin, vergi yargılaması hukukunda delil olarak kabul edilme­mektedir (VUK.m.3/B-II).

Delil tesbiti, açılmış veya açılacak bir dava ile ilgili delillerin kanunda belirtilen şartlar altında önceden toplanıp emniyet altına alınmasını sağlayan hukukî bir kurumdur. Delil tesbiti kurumunun kabul edilmesinin temelinde, gecikme nedeniyle zaman içinde delil­lerin yok olmalarının veya mahkemeye sunulmalarının güçlükler göstermesi tehlikesini önlemek ve/ya da azaltmak amacı yatmaktadır.

Kanun koyucu, yargı kararlarının gereğini yerine getirme ve gecikmeksizin işlem yap­ma konusunda idareyi bağlayıcı bir düzenleme yapmakta ve bu konudaki makûl sayılabi­lecek gecikmenin üst sınırını da otuz gün olarak belirlemektedir. Bu durumda, bir yargı kararının gereğini en geç otuz gün içinde yerine getirmeyen kamu görevlisinin kastının varlığının karine olarak kabul edilmesi mümkündür.

1982 Anayasası’nın 155’inci maddesinde; “Danıştay, idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanun’da gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar” denilmek suretiyle yüksek mahkemeler arasında yer alan Danıştay’ın hem idarî mahkemelerce verilen hem de kendisinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyiz mercii olduğu belirtilmektedir. Vergi yargılaması hukuku alanında, temyiz mercii Danıştay’dır. Cevabımız C seçeneğidir.

Temyiz edilebilecek kararlar şunlardır:

Kimlerin temyiz talebinde bulunacakları hakkında İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda açık bir hüküm bulunmamaktadır. Yerleşik yargı kararlarına göre, temyiz yoluna ancak, temyiz edilmesi mümkün olan kararda davanın tarafları olarak yer alan kişiler başvurabilmektedir. Davanın taraflarından biri tek başına temyiz yoluna başvurabileceği gibi, her iki taraf da kendi açısından temyiz yoluna başvurarak kararın bozulmasını talep edebilmektedir.
Vergi dairesi başkanlıkları ile vergi daireleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca belirlenen tutarları aşan davalarda Gelir İdaresi Başkanlığının; il özel idareleri ile belediyeler valilerin muvafakatini almadan, vergi mahkemelerinin kararları aleyhine Danıştay’a temyiz yoluyla başvuramazlar. Kararı temyiz edilen mahkemenin azınlıkta kalan üyeleri, davanın taraflarından olmadıkları için, temyiz yoluna başvuramazlar. Birden çok kişinin bir karara karşı ortak dava açmaları durumunda, (buna ihtiyarî dava arkadaşlığı da denir), davacılardan her biri ayrı ayrı kararı temyiz edebilirler. Buna karşılık, davaya katılan kişi, tek başına temyiz yoluna başvuramaz; ancak yanında yer aldığı tarafla birlikte hareket eder. Cevabımız B seçeneğidir.

Temyiz dilekçeleri, ilgisine göre kararı veren bölge idare mahkemesine, Danıştay’a veya bunlara gönderilmek üzere idare veya vergi mahkemesi başkanlıklarına, idare ve vergi mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalıp kalmadığına bakılmaksızın asliye hukuk hâkimliklerine ve yabancı ülkelerde Türk Konsolosluklarına verilebilir. Cevabımız A seçeneğidir.

Temyiz dilekçesi İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 3’üncü maddesine uygun olarak düzenlenmemişse, eksikliklerin onbeş gün içinde tamamlanması, kararı veren Danıştay veya bölge idare mahkemesi tarafından ilgiliye tebliğ edilir. Bu sürede eksiklikler tamamlanmazsa, tebligatı yapan merci tarafından temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına karar verilir. Cevabımız D seçeneğidir.

Temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin tamamı ödenmemiş ise, kararı veren merci tarafından ilgiliye tamamını ödemesi için yedi günlük süre verilir. Bu süre içinde tamamlanmazsa temyizden vazgeçmiş sayılacağı kendisine bildirilir. İlgili bu tebligata rağmen süresinde harç ve giderleri tamamlamazsa, ilgili merci, kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verir. Cevabımız B seçeneğidir.

Kural olarak, Danıştay dava dairelerinin nihaî kararları ile bölge idare mahkemelerinin İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46’ncı maddesinde sayılan davalar hakkında verdikleri kararlara karşı, kararın tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde temyiz yoluna başvurulması mümkündür. Temyiz süresi, davaların bir an önce kesin sonuca bağlanması ve idarî istikrarın sağlanması, işlerin süratlenmesi amacıyla otuz gün olarak belirlenmiştir. Cevabımız E seçeneğidir.

Temyiz süresi, kararların taraflara veya temyiz dilekçesinin karşı tarafa tebliği tarihini izleyen günden işlemeye başlamaktadır. Vergi yargılaması usûlünde her türlü tebliğ işlemleri Tebligat Kanunu hükümlerine göre Posta, Telgraf ve Telefon İşletmesi aracılığıyla yapılır. Tebligat, Tebligat Kanunu’na aykırı biçimde yapılırsa tebligatın yapıldığı tarih, sürenin başlangıç tarihi olarak kabul edilemez.Davanın vekil aracılığı ile yürütülmesi durumunda, temyiz süresi vekile yapılan tebliğ ile işlemeye başlar. Vekil birden çoksa, bunlardan birine yapılan tebligat yeterlidir. Eğer tebligat birden fazla vekile yapılmışsa, bunlardan ilkine yapılan tebliğ tarihi, asıl tebliğ tarihi sayılır. Cevabımız A seçeneğidir.

İlgili merciin İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 48’inci maddesi kapsamında verdiği, temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına ilişkin kararlarına karşı, bu kararların tebliğ tarihini izleyen günden başlayarak (itibaren) yedi gün içinde temyiz yoluna başvurulması mümkündür. Cevabımız B seçeneğidir.