VERGİ YARGILAMASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 17

Bir karara karşı istinaf yoluna başvurulabilmesi için üç şart aranmaktadır; birincisi, kararın (idare veya) vergi mahkemesi tarafından verilmiş olması; ikincisi, kararın nihaî bir karar olması; üçüncüsü, kararın konusunun beş bin Türk lirasını aşmasıdır.

Nihaî karar, davayı sonuçlandıran, yargılamayı sona erdiren, mahkemeye işten el çektiren karardır. Buna göre, nihaî kararlar, bir davayı esasından çözümleyen ve bu suretle yalnız davayı değil, uyuşmazlığı da sona erdiren hükümlerle hâkimin davadan elini çekmesi sonucunu doğuran, ancak uyuşmazlığı esasından çözümlemediği hâlde yargılamaya son veren kararları ifade etmektedir. Nihaî karar deyimi yerine son karar deyimi de kullanılmaktadır. Bu deyimlerle davayı sonuçlandıran karar anlamı ifade edilmektedir.

İstinaf mercii olan bölge idare mahkemelerinin bulunduğu iller Ankara, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Konya ve Samsun’dur.

İstinafa konu kararlar, tam yargı davalarıyla vergi uyuşmazlıklarında tarhiyata ilişkin davalara ait olmaları itibariyle yalnız ölenle değil, mirasçıları ile de ilgilidir. Bu nedenle, istinafın düşmesi söz konusu olamaz. Kararın tebliği sırasında veya tebliği izleyen istinaf süresi içerisinde veya istinaf başvurusunda bulunduktan sonra henüz istinaf merciince karar verilmeden tarafların kişilik veya niteliğinde herhangi bir nedenle değişiklik olursa davayı takip hakkı kendisine geçenin başvurmasına kadar dosya ilgili mahkemece işlemden kaldırılır. Bu hâllerde taraf olma ehliyetini, takip hakkı kendisine geçen veya mirasçılar kazanmış olur.

“İdari işlemin uygulanması hâlinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması” şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilmek suretiyle yürütmenin durdurulması kararı verilebilmektedir.

Kararın düzeltilmesi yolu ile Danıştay Dava Daireleri ve Vergi Dava Daireleri Kurulunun temyiz mercii olarak verdikleri kararlar ile Bölge İdare Mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar hakkında bir defaya mahsus olmak üzere, kanunda gösterilen süre içinde ve sebeplere dayanarak, kararın yeniden gözden geçirilmesi ve herhangi bir hukuka aykırılık varsa bunların düzeltilmesi amacı güdülmektedir.

Mahkemenin kendi kararının değiştirilmesini sağlayabilen olağanüstü kanun yolu yargılamanın yenilenmesidir.

Yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurabilmek için mahkemece verilmiş nihaî bir karar olmalı ve bu karar da kesin hüküm niteliği kazanmış bulunmalıdır.

Yürütmenin durdurulması kararı, idarî işlemin yürütülmesini dava sonuna kadar erteleyen; yani, idarî işlemin kanunîlik ve icraîlik niteliğini askıya alan yargı kararıdır.

Yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurma süresi, yargılamanın yenilenmesini talep edenin, kesin delil olarak kullanılan hükmün, kesin bir biçimde ortadan kalktığını öğrendiği tarihten itibaren altmış gündür.

İstinaf ve temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşen kararlara karşı Danıştay Başsavcısının başvurabileceği özel kanun yoluna kanun yararına temyiz denilmektedir.

Kanun yararına temyiz yoluna başvuru için herhangi bir süre belirlenmemiştir.

Açıklama yoluna gidebilmek için, hükmün kesinleşmesini beklemeye gerek yoktur. Kesinleşmemiş kararlar için de hükmün açıklanması istenebilir.

Yanlışlıkların düzeltilmesi yoluna, maddî yanlışlıklar için başvurulur. Bunlar da dosyanın incelenmesi ile kolayca düzeltilebilir.

Vergi yargılaması hukukuna egemen olan ilkeler; Hukuk devleti ilkesi, Vergilerin kanunîliği ilkesi, Kamuya yararlılık ilkesi, Yazılılık ilkesi, Re’sen (kendiliğinden) araştırma ilkesi, Delil serbestîsi ilkesi, Delillerin serbestçe değerlendirilmesi ilkesi, Ekonomik yaklaşım ilkesi, Usûl ekonomisi (çabukluk ve ucuzluk) ilkesidir.

Ekonomik yaklaşım ilkesi, vergiyi doğuran olayların belirlenmesinde ve vergi kanunu hükümlerinin yorumlanmasında hukukî biçimlerin ötesine geçilerek gerçek iktisadî nitelik ve içeriklerin esas alınması anlamını taşımaktadır.

Danıştay

Yetkisizlik kararı

Temyiz edilen mahkemenin azınlık üyeleri

Yargıtay