VERGİ YARGILAMASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 1

Vergi yargılaması hukuku alanında, temyiz mercii Danıştay’dır. Nitekim, Danıştay dava dairelerinin nihaî kararları ile bölge idare mahkemelerinin istinaf incelemesi sonucunda ve İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46’ncı maddesinde belirtilen davalar hakkında verdikleri kararlar Danıştay’da temyiz edilebilmektedir (İYUK.m.46/1). Bölge idare mahkemelerinin temyize tâbi kararları için temyiz mercii, Danıştay’ın ilgili Dava Dairesi; Vergi dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdikleri nihaî kararların temyiz mercii ise, Vergi Dava Daireleri Kuruludur (DşK.m.38/2-b).

Temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına ilişkin kararlarına karşı, bu kararların tebliğ tarihini izleyen günden başlayarak (itibaren) 7 gün içinde temyiz yoluna başvurulabilecektir.

Esas defterine kaydı yapılan dilekçeler, Danıştay’da daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hâkimi; idare ve vergi mahkemelerinde ise, mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından,
a. Görev ve yetki,
b. İdarî merci tecavüzü,
c. Ehliyet,
d. İdarî davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı,
e. Süre aşımı,
f. Husumet,
g. Dava dilekçesinin düzenlenmesinin ve tek dilekçe ile dava açılmasının kanuna uygun olup olmadığı,
yönlerinden sırasıyla incelenmektedir (İYUK.m.14/3).

Burada sözü edilen ilk inceleme, dava dilekçeleri hakkında yapılmaktadır. Bu itibarla, davanın ilerleyen aşamalarında tarafların vermiş oldukları dilekçeler hakkında böyle bir inceleme yapılmasına gerek yoktur. İlk inceleme, bir sonraki, yani dilekçelerin teatisi (verilmesi) aşamasına geçilip geçilemeyeceğini belirlemek için yapılmaktadır

• Adlî ve askerî yargının görevli olduğu konularda açılan davanın reddine;
• İdarî yargının görevli olduğu konularda görevli ve/ya da yetkili olmayan mahkemeye açılan davanın görev veya yetki yönünden reddedilerek dava dosyasının görevli ve/ya da yetkili mahkemeye gönderilmesine;
• Dava ehliyetinin yokluğu, idarî davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işlemin bulunmaması, davanın süresinde açılmamış olması hâllerinde davanın reddine;
• Davanın hasım gösterilmeden veya yanlış hasım gösterilerek açılması hâlinde, dava dilekçesinin gerçek hasma tebliğine;
• Dava dilekçesinin kanuna uygun ya da tek dilekçe ile dava açmanın mümkün olmadığının belirlenmesi hâlinde, dava dilekçelerinin kanuna uygun şekilde yeniden düzenlenmek veya noksanları tamamlanmak; ehliyetli olan şahsın avukat olmayan vekili tarafından dava açılmış ise, otuz gün içinde bizzat veya bir avukat vasıtasıyla
dava açılmak üzere dilekçelerin reddine;
• İdarî merci tecavüzü hâlinde dilekçelerin görevli idare merciine tevdiine, karar verilir

Duruşma talebinin, dava dilekçesi ile cevap ve savunmalarda yapılması gerekir (İYUK.m.17/3). Ancak, Danıştay, mahkeme ve hâkim, yukarıda belirtilen talep ve miktar şartlarına bağlı olmaksızın re’sen (kendiliğinden) de duruşma yapılmasına karar verebilmektedir (İYUK.m.17/4). Yargı organının re’sen (kendiliğinden) duruşma yapılmasına karar verebilmesi, vergi yargılaması hukukunda egemen olan re’sen araştırma ilkesinin gereği ve sonucudur.

Duruşmanın yapılacağı günün, taraflara duruşma gününden uygun bir süre önce tebliğ edilmesi gerekir. Nitekim, duruşma davetiyelerinin duruşma gününden en az otuz gün önce taraflara gönderilmesi zorunludur (İYUK.m.17/5)

• Şahsa özgü etkiye sahip mücbir sebebin varlığını isbat - mükellefe aittir
• Vergi beyannamesinde yazılı bilgilerin doğruluğunu isbat - mükellefe aittir
• Faturalı satışlarda, satışın piyasa fiyatının altında olduğu iddiasını - idareye aittir
• Tapu kayıtlarında yer alan satış bedelinin gerçeği yansıtmadığını isbat - idareye aittir
• Peçeleme hâllerinde olayın gerçek niteliğinin isbatı - idareye aittir