VERGİ YARGILAMASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

Devletin ve/ya da devletten vergilendirme yetkisi alan diğer kamu idarelerinin kamu harcamalarını karşılamak amacıyla kanuna dayanarak ve usulüne uygun olarak gerçek ve tüzel kişilerden hukukî cebir altında karşılıksız olarak ve geri vermemek üzere aldıkları paralardır.

Devlet ya da genel anlamda idare ile kişiler arasında vergilendirmeden doğan ilişkilere vergi hukuku ilişkisi denilmektedir.

Tarh aşamasına ilişkin uyuşmazlıklar, vergi tarhı ya da ceza kesme işlemlerinde ortaya çıkan hesap ya da vergilendirme hataları ile bu işlemlerin ilgiliye tebliği gibi hususlarda ortaya çıkar.

Kural olarak, vergi anlaşmazlıkların çözüm yolları vergilendirme işlemlerinin tarh/tahakkuk ile tahsil olarak ifade edilen iki değişik aşamasını kapsamaktadır.

Cezalarda indirim, tarh-tahakkuk aşamasında devreye girmekte, bazı şartların gerçekleştirilmesi hâlinde, vergi cezalarının kısmen sona ermesi sonucunu doğurmak suretiyle, vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözümüne yardımcı olmaktadır.

Uzlaşma, vergi dairesi ile vergi ödevlisinin ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları üzerinde karşılıklı görüşme ve pazarlık sonucu anlaşmaya varmaları; konuyu uyuşmazlık hâline getirmemeleridir.

Vergi ödevlisinin bilgisi olmaksızın yapılan vergi incelemelerinde, tarhiyat öncesi uzlaşma talep etme süresi, inceleme elemanının bu konuyla ilgili yazılı sorusunun, inceleme raporunun bir örneği ile birlikte vergi ödevlisine tebliği tarihinden itibaren 15 gündür.

Vergilendirme hataları, mükellefin şahsında, mükellefiyette, verginin mevzuunda, vergilendirme veya muafiyet döneminde hata şeklindedir.

Danıştay, vergi davalarında hem ilk derece mahkemesi hem de temyiz mercii olarak görev yapar.

Dava açma süresi geçtikten sonra, fakat düzeltme zamanaşımı süresi içinde hata düzeltme yoluna başvurulması halinde, vergi dairesinin olumsuz cevabı üzerine yargı yoluna başvurulamamaktadır. Çünkü, vergi dairesinin olumsuz cevabı kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem niteliği taşımamaktadır. Vergi dairesinin olumsuz cevabı üzerine Şikayet yoluyla Hazine ve Maliye Bakanlığına (il özel idaresi vergileri için Valiliğe; belediyevergileri için Belediye Başkanlığına) başvurulması gerekmektedir.

Malî Hukuk, devletin ve diğer kamu idarelerinin bütün malî faaliyetlerini düzenleyen hukuk kurallarını, yani kamu gelirleri ile kamu giderlerini ve bunların denkleştirilmesini incelemektedir.

Ülkemizde, vergi uyuşmazlıklarının çözüm yolları anlamına gelen Malî Muhakeme, Malî Yargı, Malî Kaza, Vergi Muhakemesi, Vergi Kazası, Vergi Yargı, Vergi Yargısı, Vergi Yargılama, Vergi Yargılaması gibi terimler kullanılmaktadır.

Vergilerin kanunîliği ilkesi, vergi yükümlülüğünün Anayasaya uygun kanunlarla konulması, değiştirilmesi ve kaldırılması anlamına gelir.

Vergi yargılaması hukukunun işlevleri; uyuşmazlıkları sona erdirme işlevi, menfaatler dengesini kurma işlevi, içtihat yaratma işlevi, hukukî güvenlik sağlama işlevi ve vergi adaletini sağlama işlevi olarak sıralanabilir.

Vergi yargılaması hukukunun temel işlevi, uyuşmazlıkları kesin olarak çözümlemektir.

İhlâl edilen veya ihlâl edilmesi ihtimali bulunan bir hakkın yerine getirilmesi ya da korunmasının en az masrafla, en kısa sürede ve en az zahmetle gerçekleştirilmesinin sağlanması anlamına gelen ilke Usûl ekonomisi ilkesidir.

Türkiye’de mevcut vergi yargısı 6.1.1982 tarihinde kabul edilmiş bulunan üç kanunla düzenlenmektedir.

Bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemeleri, bölgelerin coğrafî durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak Adalet Bakanlığı tarafından kurulmakta ve yargı çevreleri belirlenmektedir.

20 Temmuz 2016 tarihi itibariyle vergi yargısı üç mercili ve iki dereceli olmaktan çıkarılarak üç mercili üç dereceli hale getirildi.

Danıştay, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile görevlendirilmiş yüksek idare mahkemesi, danışma ve inceleme merciidir.