VERGİ YARGILAMASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 6

A şıkkı yanlıştır. Vergi hatasının, • İlgili memurun hatayı bulması veya görmesi, • Üst memurların yaptıkları incelemeler sırasında farkedilmesi, • Teftiş ve/ya da vergi incelemesi sırasında belirlenmesi, • Vergi ödevlisinin başvurması sonucunda ortaya çık(arıl)ması mümkündür. B şıkkı yanlıştır. Vergi hatalarının düzeltilmesine karar verme yetkisi ilgili vergi dairesi müdürüne aittir. C şıkkı yanlıştır. Vergi hatalarını düzeltmede, Vergi Usul Kanunu iki usûl benimsemektedir. Bunlar hatanın re’sen düzeltilmesi ve talep üzerine düzeltilmesidir. D şıkkı yanlıştır. Tereddüde yer vermeyecek derecede açık ve mutlak olarak tesbit edilebilen vergi hatalarının vergi idaresi tarafından re’sen düzeltilmesi mümkündür. E şıkkı doğrudur. Vergi mahkemesi, Bölge İdare Mahkemesi ve Danıştay’dan geçmiş olan vergilendirme işlemlerinde vergi hataları bulunduğu takdirde, bu hataların, yargı kararları kesinleşmiş olsa bile, düzeltme yoluyla düzeltilebilmesi mümkündür. Ancak düzeltmenin yapılabilmesi için, hatalar hakkında anılan yargı organları tarafından bir karar verilmemiş olması şarttır.

A şıkkı yanlıştır. Vergi ödevlisi, başvurması hâlinde şartlarını yerine getirmek kaydıyla indirim imkânından otomatik olarak yararlanmaktadır. Bu kurum, cezalarda otomatik indirim olarak da nitelendirilmektedir. B şıkkı yanlıştır. Vergi türü bakımından, cezalarda indirim yoluna başvurmak, herhangi bir sınırlamaya tâbi değildir. İşledikleri vergi kabahatleri yüzünden haklarında vergi cezası kesilmiş olanlar, Vergi Usul Kanunu’nun kapsamına giren tüm vergi, resim ve harçlara ilişkin olarak cezalarda indirim yoluna başvurabilmektedir.  Gümrük idaresi tarafından alınan vergiler Vergi Usul Kanunu kapsamı dışında kaldığından (VUK.m.2), söz konusu vergilerde Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre cezalarda indirim yoluna başvurulması mümkün değildir. C şıkkı yanlıştır. Cezanın türü bakımından; Vergi Usul Kanunu’nun 376’ncı maddesine göre indirim kapsamına giren vergi cezaları, vergi ziyaı kabahatine ilişkin cezalar ile genel ve özel usûlsüzlük kabahatleri için uygulanması gereken cezalardır. Başka bir deyişle, cezalarda indirim sadece ve yalnızca vergi kabahatlerine ilişkin cezalar için söz konusudur. Bu bağlamda, vergi suç(lu)ları hakkında hükmolunan hürriyeti bağlayıcı cezalar ile adli para cezaları cezalarda indirim kapsamı dışında kalmaktadır. D şıkkı yanlıştır. Cezalarda indirimden yararlanabilmek için, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkı ile kesilmiş olan vergi ziyaı, usûlsüzlük ve özel usûlsüzlük cezasına karşı vergi mahkemesinde dava açılmaması gerekir. E şıkkı doğrudur. Cezalarda indirimden yararlanmak isteyen kişinin, ihbarnamenin kendisine tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük süre içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vergi aslı ve indirimden arta kalan ceza tutarını vadesinde veya Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre teminat göstererek vadesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirmesi gerekir.

E şıkkı doğrudur. Cezalarda indirim oranları; • vergi ziyaı cezasında birinci defasında yarısı, daha sonra kesilenlerde üçte biri, • usûlsüzlük veya özel usûlsüzlük cezalarında üçte biridir.

A şıkkı doğrudur. Emlâk vergisi dışında kalan beyana dayanan vergilerde, vergi ziyaı cezasını gerektiren ya da (iştirak hâlinde işlenenler dahil olmak üzere) kaçakçılık suçu oluşturan kanuna aykırı fiillerini ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber veren vergi ödevlisine, kanunda belirtilen kayıt ve şartlarla vergi ziyaı cezası kesilemez ve/ya da kovuşturma yapılamaz, cezaya hükmolunamaz. B ve C şıkkı yanlıştır. Haber vermenin, • kaçakçılık suçlarında dava zamanaşımı içinde; • vergi ziyaı kabahatinde ise, vergi zıyaı doğduktan sonra; fakat, tarh zamanaşımı içinde yapılması gerekir. D şıkkı yanlıştır. Vergi ödevlisinin durumu haber verdiği tarihten önce bir muhbir tarafından herhangi bir resmî makama dilekçe ile veya şifahî beyanı tutanakla tevsik edilmek suretiyle haber verilen husus hakkında ihbarda bulunulmamış olması gerekir. E şıkkı yanlıştır. Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak onbeş gün içinde verilmesi gerekir.

A şıkkı doğrudur? Hukukî uyuşmazlık olarak nitelendirilen işlem sakatlıkları ve/ya da hukuka aykırılıklar ile yargı kararına bağlanmış konularda hata düzeltme yoluna başvurulması mümkün değildir. B şıkkı yanlıştır. Dava açma süresi içinde hata düzeltme yoluna başvurulması hâlinde, dava açma süresi durmaktadır. C şıkkı yanlıştır. Dava açma süresi geçtikten sonra, fakat düzeltme zamanaşımı süresi içinde hata düzeltme yoluna başvurulması hâlinde, vergi dairesinin olumsuz cevabı üzerine yargı yoluna başvurulamamaktadır. D şıkkı yanlıştır. E şıkkı yanlıştır.  Hazine ve Maliye Bakanlığının bu başvuruyu reddetmesi hâlinde, bu red işlemine karşı yargı yoluna gidilebilmektedir.

B şıkkı doğrudur. Uzlaşmanın temin edilemediğine ve/ya da uzlaşmanın sağlanamadığına ilişkin tutanağın tebliğ tarihinde, • dava açma süresinin sona ermesine onbeş günden fazla bir süre varsa bu süre içinde; • dava açma süresi sona ermişse, tutanağın tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde; • dava açma süresinin sona ermesine onbeş günden az bir süre kalmışsa kalan sürenin onbeş güne tamamlanması suretiyle davanın açılması mümkündür.

A ve B şıkkı yanlıştır. idarî dava türleri; • idarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları ile • idarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları olarak belirtilmektedir. C şıkkı yanlıştır.  İptal davalarında, şahsa özgü (kişisel) menfaatleri ihlâl edilenlerce, idarenin bir işleminin iptali talebi söz konusu iken tam yargı davalarında idarî bir işlemin veya eylemin ya da idarî sözleşmenin yerine getirilmesi ya da getirilmemesi nedeniyle zarara uğrayanların bu zararlarının tazmini talep edilmektedir. D şıkkı yanlıştır. ihtiyatî haciz uygulanması, haciz uygulanması, tecil ve terkin taleplerinin reddedilmesi, takdir komisyonlarınca karar alınması, vergi hatalarının düzeltilmesi taleplerinin reddi bu tür iptal davası olabilecek idarî işlem örnekleridir. E şıkkı doğrudur.

A şıkkı yanlıştır. Dava ehliyeti, kişinin kendisinin bizzat veya yetkili kılacağı bir temsilci (vekil) aracılığı ile bir davayı, davacı veya davalı olarak takip etme ve usûl işlemlerini yapabilme ehliyetidir. B şıkkı yanlıştır.  Bu nedenle taraf ehliyeti usûlî bir kavramdır. C şıkkı yanlıştır. Kamu tüzel kişilerinin başında Devlet yer almaktadır. Bakanlıkların Devlet tüzel kişiliğinden ayrı ve bağımsız bir tüzel kişilikleri bulunmamaktadır. Çünkü, bakanlıklar Devlet kamu tüzel kişiliğinin birer organıdır. Bakanlıklar, Devlet tüzel kişiliğinin birer organı oldukları için, davada taraf ehliyetine sahiptir. D şıkkı doğrudur. Kamu hukuku tüzel kişileri, görevleri bakımından kamu kudretini temsil eden tüzel kişilerdir. Kamu tüzel kişiliği ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulmaktadır (Any.m.123/III; TMK.m.55). Kamu tüzel kişileri taraf ehliyetine sahiptir. E şıkkı yanlıştır. Mahallelerin tüzel kişiliği olmadığından, kural olarak, taraf ehliyeti de bulunmamaktadır.

A şıkkı yanlıştır. Taraf ehliyeti ve dava ehliyeti, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı (husumet) dava konusu sübjektif hakka ilişkindir. B şıkkı yanlıştır. Davacı tarafta yer alan taraf için aktif taraf sıfatından, davalı tarafta yer alan taraf için pasif taraf sıfatından söz edilmektedir. C şıkkı doğrudur. bir kişinin belli bir davada gerçekten davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı hususu, usûl hukuku sorunu olmayıp dava konusu olan sübjektif hakkın özüne ilişkin bir maddî hukuk sorunudur. D şıkkı yanlıştır. Taraf sıfatı dava şartı değildir. Bir kimsenin hak sahibi olup olmadığı, davanın esasına girilerek tesbit edilebilmektedir. Bu durumda ise dava, esastan kabul veya reddedilmektedir. Oysa, dava şartları davanın esasına girilmesini engelleyen hususlardır. Ancak, taraf sıfatı bir itiraz olduğundan, mahkeme diğer itirazlar gibi taraf sıfatını da dava dosyasından anlayabildiği sürece kendiliğinden dikkate alması gerekir. E şıkkı yanlıştır. İdarî yargılama hukuku, bu bağlamda vergi yargılaması hukukunda bir kimsenin açtığı davanın görülebilmesi için, sübjektif ehliyet de denen menfaat ilişkisinin bulunması gerekmektedir. Menfaat ilişkisi, taraf sıfatının (husumet ehliyeti) dayanağını oluşturmaktadır. Özel hukukta taraf sıfatına sahip olabilmek için, dava konusu edilen sübjektif hakkın mâliki/sahibi olmak gerektiği gibi vergi yargılaması hukukunda da taraf sıfatına sahip olmak için, dava konusu işlem ve/ya da eylem ile menfaatinin ihlâl ve/ya da hakkının muhtel olması aranmaktadır.

A şıkkı doğrudur. Davaya katılan, katıldığı tarafın yardımcısı olduğundan, katıldığı tarafın talebinden farklı bir talepte bulunamamaktadır. B şıkkı yanlıştır. Davaya katılacak kişinin katıldığı tarafın durumuna göre, ya davanın kazanılmasında ya da davanın reddedilmesinde meşrû bir menfaatinin bulunması gerekir. Çünkü, meşrû olmayan menfaat katılma hakkı vermemektedir. C şıkkı yanlıştır. Davaya katılma, davanın her aşamasında olabilir. Bunun için belirli bir süre sınırlaması bulunmamaktadır. D şıkkı yanlıştır. Katılma talebine taraflar itiraz edebilirler. Yargı organı, katılma şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğini karara bağlar. Eğer şartlar gerçekleşmiş ise, yargı organı katılma talebinde bulunanın davaya katılmasına karar verir. E şıkkı yanlıştır.

A şıkkı yanlıştır. Davanın ihbarı, davanın üçüncü kişiye bildirilmesidir. Buna, davanın duyurulması da denir. Davanın ihbarı yolu ile üçüncü kişinin, ihbarı yapanın yanında yer alması, davaya katılması, ona yardımcı olması, hatta onun yerini alması istenmektedir.  B şıkkı doğrudur. Davaya katılma, katılma isteyenin talebi ile gerçekleşmektedir. Davanın ihbarını ise, davaya bakan mahkeme re’sen (kendiliğinden) yapmaktadır. C şıkkı yanlıştır. kendisine dava ihbar edilen ve davaya katılan, taraf sıfatını haiz değildir. D ve E şıkkı yanlıştır. İhbar, ancak açılmış bir dava dolayısıyla yapılabilir. Dava açılmadan ya da dava karara bağladıktan sonra davanın ihbarı yoluna gidilemez.

A ve B şıkkı yanlıştır. Vergi mahkemeleri; • genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri malî yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin davaları, • yukarıda belirtilen konularda Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin davaları, • diğer kanunlarla verilen işleri çözümler (BİMK.m.6). C şıkkı yanlıştır.  Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanun’un uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıklardan kaynaklanan ve toplam değeri yirmi beş bin Türk lirasını aşmayan davalar, vergi mahkemesi hâkimlerinden birisi tarafından çözümlenmektedir D şıkkı doğrudur. Vergi uyuşmazlıkları bakımından Danıştay, ilk derece mahkemesi olarak; • Cumhurbaşkanlığı Kararlarına, • Cumhurbaşkanlığı ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere, • Birden çok vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere, karşı açılacak iptal ve tam yargı davalarını karara bağlamakla görevlidir. E şıkkı yanlıştır. Göreve ilişkin kurallar kamu düzeninden olduğu için yargılamanın her safhasında ileri sürülebileceği gibi, mahkeme tarafından re’sen (kendiliğinden) de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

D şıkkı doğrudur. Kendisine dava açılan vergi mahkemesi şayet hem kendisini görevsiz hem de uyuşmazlığı idarî yargının alanı dışında görürse, davayı görev yönünden reddeder (İYUK.m.15/1,a). Davanın görevli mahkemede tekrar açılması gerekir. Davanın görev yönünden reddine ilişkin kararlar nihaî karar olmasına karşılık, görevsizlik talebinin reddine ilişkin kararlar ara kararı niteliğindedir. Bu itibarla, görev itirazının reddine ilişkin karar, ancak nihaî kararla birlikte istinaf/temyiz konusu yapılabilmektedir.

E şıkkı doğrudur. Merci tayinine gidilebilmesi için bazı şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlar şunlardır: • Deprem, sel veya yangın gibi bir hâlin mevcut olması ve bu gibi fiilî engellerin mahkemenin davaya bakmasını imkânsız hâle getirmesi; • Başka bir hâkimle davayı sürdürmenin mümkün olmadığı hâllerde, hâkimin reddi veya davadan çekilmesi gibi hukukî engellerin mevcut olması ile davaya bakılamaması; • İki mahkemenin yargı çevresi sınırlarında tereddüt edilmesi veya iki mahkemenin de aynı davaya bakmaya karar vermiş olmasıdır.

A şıkkı yanlıştır. Görev, bir uyuşmazlığa hangi yargı koluna ait mahkemelerin ya da bir yargı kolunda yer alan mahkemelerden hangisinin bakması gerektiğini ifade etmek üzere kullanılan bir kavramdır. B şıkkı doğrudur. Danıştay ile vergi mahkemesi arasında yetki uyuşmazlığı, ancak vergi mahkemesi kendisini yetkisiz görmesi hâlinde söz konusu olmaktadır. Aksi hâlde, Danıştay’ın kendisini yetkili saydığı davada yetki (ve görev), kesinlik kazanmaktadır. C ve D şıkkı yanlıştır. Davanın yetki yönünden reddine ilişkin kararlar nihaî karar olmasına karşılık, yetkisizlik talebinin reddine ilişkin kararlar ara kararı niteliğindedir. Bu itibarla, yetki itirazının reddine ilişkin karar, ancak nihaî kararla birlikte istinaf/temyiz konusu yapılabilmektedir. E şıkkı yanlıştır. ayrı yargı çevrelerinde bulunan idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan yetki uyuşmazlığı Danıştay Başkanlık Kurulunca giderilir.

Vergi, devletin ve/ya da devletten vergilendirme yetkisi alan diğer kamu idarelerinin kamu harcamalarını karşılamak amacıyla kanuna dayanarak ve usûlüne uygun olarak, gerçek ve tüzel kişilerden, hukukî cebir altında, karşılıksız olarak ve geri vermemek üzere aldıkları paralardır. Doğru cevap E'dir.

Vergi ödevi ilişkisi, vergi hukuku ilişkisi bağlamında bir şeyi yapmak veya yapmamak veya bir şeye katlanmak şeklinde ortaya çıkan ilişkiler bütünüdür. Doğru cevap A'dır.

Vergi ödevi, bir vergi borcunun ödenmesi ve/ya da bu ödevle ilgili şeklî yükümlülüklerin yerine getirilmesi biçiminde hem maddî hem de şeklî boyuta ilişkin olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Kanun, uzlaşmaya başvurabilmek için bazı şartların varlığını aramaktadır. Bunlar,
• İkmalen, re’sen veya idarece vergi tarh edilmiş ve/ya da ceza kesilmiş olması,
• Vergi zıyaına yol açılmasının kanun hükümlerine yeterince nüfuz edilememesinden kaynaklanması,
• Vergi Usul Kanunu’nun 369’uncu maddesinde düzenlenen yanılma durumunun
var olması,
• Vergi Usul Kanunu’nun vergi hatalarına ilişkin 116, 117 ve 118’inci maddelerinde
belirtilenler ile bunlar dışında her türlü maddî hatanın var olması,
• Ceza kesilmesini gerektiren nedenin, yargı kararları ile idarenin anlaşmazlık konusu olayda görüş farklılıklarının mevcut olmasından kaynaklanmış olmasıdır
(VUK. Ek m. 1). Doğru cevap E'dir.

Vergi ödevlisinin bilgisi olmaksızın yapılan vergi incelemelerinde, tarhiyat öncesi uzlaşma talep etme süresi, inceleme elemanının bu konuyla ilgili yazılı sorusunun, inceleme raporunun bir örneği ile birlikte vergi ödevlisine tebliği tarihinden itibaren 15 gündür. Doğru cevap D'dir.