VERGİ YARGILAMASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 4

Vergi uyuşmazlıklarının adli yargıda çözümlenmesi gerektiği görüşü kısaca şu gerekçelere dayanmaktadır:

Cevabımız A seçeneğidir.

Vergi Anlaşmazlıklarının Çözüm Yolları: Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan vergi anlaşmazlıklarının uyuşmazlık hâline gelmeden taraflar arasında çözümlenmesini sağlayan kurumlara vergi anlaşmazlıklarının çözüm yolları denilmektedir.

Vergi anlaşmazlığı, vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında vergi hukuku uygulamalarına ilişkin olarak ortaya çıkan anlayış farklılığını ve/ya da aynı konuda tarafların aynı yönde düşünmemeleri hâlini ifade etmektedir. Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan ve mahkemeye intikal ettirilen anlaşmazlığa vergi uyuşmazlığı denilmektedir.

Vergi anlaşmazlığı, vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında vergi hukuku uygulamalarına ilişkin olarak ortaya çıkan anlayış farklılığını ve/ya da aynı konuda tarafların aynı yönde düşünmemeleri hâlini ifade etmektedir. Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan ve mahkemeye intikal ettirilen anlaşmazlığa vergi uyuşmazlığı denilmektedir.

Vergi uyuşmazlıklarının bağımsız bir yargı kolu içinde çözümlenmesi gerektiği görüşü kısaca şu gerekçelere dayanmaktadır:

 Cevabımız E seçeneğidir.

Vergi yargılaması hukukunun işlevleri, uyuşmazlıkları sona erdirme işlevi, menfaatler dengesini kurma işlevi, içtihat yaratma işlevi, hukuki güvenlik sağlama işlevi ve vergi adaletini sağlama işlevi başlıkları altında ele alınmaktadır. Cevabımız D seçeneğidir.

Vergi Yargılama Hukuku'nun işlevleri ve açıklamaları şu şekildedir:

Cevabımız B seçeneğidir.

Vergi uyuşmazlıklarında ilk derece mahkemesi olan vergi mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak, Adalet Bakanlığınca kurulur ve  yargı çevreleri tesbit olunur. Cevabımız C seçeneğidir.

Vergi uyuşmazlıklarında ilk derece mahkemesi olan vergi mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak, Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tesbit olunur. Vergi mahkemelerinin kaldırılmasına ve yargı çevrelerinin değiştirilmesine, Hakimler ve Savcılar Kurulu yetkilidir. Bu kurul, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye ile Ticaret Bakanlığının görüşleri alınarak, Adalet Bakanlığınca yapılacak öneri üzerine, bu konuda karar verir. Vergi mahkemelerinde birer başkan ile yeteri kadar üye bulunmaktadır. Mahkeme kurulları, başkan ile iki üyeden oluşmaktadır. Başkanın yokluğunda, kıdemli üye başkana vekalet etmektedir. Cevabımız E seçeneğidir.

Bölge idare mahkemeleri, bölgelerin coğrafî durumları ve iş hacmi gözönünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tesbit olunur. Kuruluşta ve yargı çevrelerinin tesbitinde Adalet Bakanlığı, İçişleri, Hazine ve Maliye ile Ticaret Bakanlıklarının görüşünü alır. Cevabımız A seçeneğidir.

Bölge idare mahkemeleri, bölgelerin coğrafî durumları ve iş hacmi gözönünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tesbit olunur. Kuruluşta ve yargı çevrelerinin tesbitinde Adalet Bakanlığı, İçişleri, Hazine ve Maliye ile Ticaret Bakanlıklarının görüşünü alır. Vergi yargılaması hukuku bakımından bölge idare mahkemelerinin ilk derece mahkemesi olarak herhangi bir görevi bulunmamaktadır. Bu itibarla, vergi yargılaması hukukunda doğrudan doğruya bölge idare mahkemesinde dava açılması mümkün değildir. Bölge idare mahkemeleri, yukarıda belirtilen görevler yanında idare ve vergi mahkemelerinin yürütmeyi durdurma taleplerine ilişkin olarak verdikleri kararları itiraz üzerine incelemektedir. Ayrıca bölge idare mahkemeleri istinaf mercii olarak vergi mahkemelerinin kararlarının kanun yolu denetimini yapmakla görevlidir. Cevabımız D seçeneğidir.

İdari yargıda/vergi yargısında en üst düzey yargı organı olarak Danıştay görev yapmaktadır. Danıştay, dokuzu dava, biri idari daire olmak üzere, on daireden oluşmaktadır. Dokuz dava dairesinden dördü vergi davalarına ilişkin olarak Bölge İdare Mahkemelerinin istinaf incelemesi sonucunda verdiği kararlar hakkında yapılan temyiz başvurularını incelemek ve karara bağlamakla görevlidir. Danıştay’ın dava daireleri dışında, Vergi Dava Daireleri Kurulu ile İçtihatları Birleştirme Kurulu, vergi uyuşmazlıklarının çözümü ve vergi hukukunun geliş(tiril)mesi açısından özellikle önemli rol oynamaktadır. Cevabımız B seçeneğidir.

Ülkemizde, vergi uyuşmazlıklarının çözüm yolları anlamına gelen Malî Muhakeme, Malî Yargı, Malî Kaza, Vergi Muhakemesi, Vergi Kazası, Vergi Yargı, Vergi Yargısı, Vergi Yargılama, Vergi Yargılaması gibi terimler kullanılmaktadır. Ancak daha sık kullanılan terimler Malî Yargı ve Vergi Yargısı’dır. Fakat bu iki terim eş anlamlı değildir. Çünkü, dayandıkları hukuk alanları farklıdır. Bu, Malî Hukuk ile Vergi Hukuku’nun düzenledikleri alanların farklılığından kaynaklanmaktadır

Vergi hukuku, devletin akçalı ilişkilerinin önemli bir bölümünü kapsayan vergilendirme işlemlerinin belli kurallar çerçevesinde gerçekleştirilmesini amaçlayan bir hukuk dalıdır. Başka bir deyişle, vergi hukuku, devletin ve diğer kamu idarelerinin cebre dayanan gelir elde etme faaliyetlerini düzenleyen hukuk kurallarını inceleyen bir hukuk dalıdır. Bu itibarla vergi hukuku, kamu gelirlerinin sadece cebre dayanan kısmı ile ilgili bulunmakta ve malî hukukun da bir dalını oluşturmaktadır.

Malî yargı, geniş anlamıyla devletin gelir elde etmesi ve harcamalarda bulunmasından doğan uyuşmazlıkların çözümünü; vergi yargısı ise, sadece kamu gelirlerinden vergilere ilişkin uyuşmazlıkları konu edinmektedir.

Vergi yargısı organlarının önlerine getirilen uyuşmazlıklar hakkında verdikleri kararlarla uyuşmazlıkların sona erdirilmesine vergi yargılaması hukukunun uyuşmazlıkları sona erdirme işlevi denilmektedir.

Verilen ifade menfaatler dengesini kurma işlevi ile yakından ilgilidir.  Vergi yargısı organları, vergi uyuşmazlıklarını hukukîlik-kanunîlik denetimi çerçevesinde kamu menfaati ile kişi menfaatinin sentezini yapmak suretiyle çözmelidir. Vergi yargısı organları, özellikle denetim mahkemesi olarak Danıştay, bunu yaparken mükellef lehine karar verdiğinde mükellefçi olmadığı gibi, hazine lehine (mükellef aleyhine) karar verdiğinde de hazineci sayılmamalıdır.

Vergi yargısı içtihat ve yorum yoluyla vergi hukukunun gelişmesini sağlamaktadır. Özellikle yetersiz vergi kanunlarının sürekli değişen ve gelişen iktisadî olaylara uyumsuzluğunu gidermede içtihatların yadsınamaz bir yeri ve önemi vardır. Vergi yargılaması hukukunun içtihat yaratma işlevi, vergi kanunlarını doğru ve tutarlı yorumlamak ve böylece vergi uygulamasına yön vermek suretiyle gerçekleşmektedir.

BİMK m.2 f. 1 gereği, vergi uyuşmazlıklarında ilk derece mahkemesi olan vergi mahkemeleri, bölgelerin coğrafî durumları ve iş hacmi gözönünde tutularak, Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tesbit olunur.

Bölge idare mahkemeleri istinaf mercii olarak vergi mahkemelerinin kararlarının kanun yolu denetimini yapmakla görevlidir. Bölge idare mahkemelerinin İdari Yargılama Usûlü Kanunu’nun 46’ncı maddesine göre temyize açık olmayan kararları kesindir