VERGİ UYGULAMALARI

Bu bağlamda, vergi kanunlarına aykırılıkları; vergi kabahatleri (idari yaptırım gerektiren) ve vergi suçları (adli vergi suçları) şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutmak mümkündür. Bunlar arasındaki temel farklılıklar aşağıda kısaca özetlenmektedir.

Cevabımız D seçeneğidir.

Vergi ziyaı kabahati, işlenen fiilin vergi ziyaına yol açmasını arayan bir kabahattir. İşlenen fiil, bir hareketin yapılması (icrai) şeklinde olabileceği gibi bir hareketin yapılmaması (ihmali) şeklinde de olabilir. İşlenen fiil vergi ziyaına sebep olmuyorsa vergi ziyaı suçundan bahsetmek mümkün olmaz. Verginin eksik veya geç tahakkuk etmesi ile verginin haksız yere geri verilmesi (iadesi) hâllerinde vergi ziyaı ortaya çıkar. Tahakkuk etmiş bir verginin geç tahsil edilmesi veya hiç tahsil edilememesi hâlinde vergi ziyaı suçu oluşmaz. Cevabımız E seçeneğidir.

Ağırlaştırıcı fiiller Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde üç fıkra hâlinde düzenlenmiştir. Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesindeki bu fillerle vergi ziyaına yol açılacak olması hâlinde yaptırım üç kat olarak uygulanacaktır. Bu düzenleme kapsamında birden fazla fiile yer verilmiş olup aşağıda bunlara yer verilmiştir.

Cevabımız B seçeneğidir.

Genel usulsüzlük kabahatini oluşturan fiiller, birinci derece ve ikinci derece fiiller olmak üzere iki grupta ele alınmıştır. Birinci Derece Fiiller: Beyannamelerin süresinde verilmemesi, Defterlerin tutulmaması, Kayıt ve belgelerin noksan, usulsüz veya karışık olması, Ekim-sayım beyanında bulunulmaması, Defterlere ilişkin kayıt nizamına uyulmaması, İşe başlamanın zamanında bildirilmemesi, Defter tasdiklerinin yaptırılmaması, ek süreden sonra tasdiki, Diğer ücretlerin zamanında tarh edilmemesi, Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin birinci ek süreden sonra verilmesidir. Diğer seçeneklerde verilenler  ikinci derece fiiller arasında yer alır. Cevabımız C seçeneğidir.

Birinci derece genel usulsüzlük fiillerin aynı zamanda re’sen takdiri gerektirmesi hâlinde usulsüzlük cezası iki kat olarak kesilir. Cevabımız A seçeneğidir.

Uzlaşma, mükellef ile idare arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların, yargı yoluna başvurulmadan taraflarca konuşulup görüşülerek vergi ve cezanın tutarı konusunda anlaşmaya varılmasıdır. Cevabımız D seçeneğidir.

Tarhiyat sonrası uzlaşma, mükellefe yönelik idari işlem olan tarhiyat yapıldıktan sonra gidilebilecek bir idari yoldur. Tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına ikmalen, re’sen ve idarece tarh edilen vergiler ile bunlara ilişkin olarak kesilen vergi ziyaı kabahati girer. Bu nedenle beyana dayalı olarak yapılan tarhiyatlar ile genel usulsüzlük ve özel usulsüzlük kabahatlerine verilen cezalar tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına girmez. Kaçakçılık suçunu oluşturan ve dolayısıyla ağır nitelikli fiillerle vergi ziyaı suçunun işlenmesi hâlinde tarh edilecek ve kesilecek cezalar da kanunda açıkça belirtilmek suretiyle tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamı dışına çıkartılmıştır. Cevabımız A seçeneğidir.

Tarhiyat sonrası uzlaşma talebinin, vergi veya ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini takip eden günden itibaren otuz gün içinde yapılması şarttır. Cevabımız E seçeneğidir.

Vergi davası açılması için belirlenmiş sürelere uyulması büyük önem taşımaktadır. Dava, süresi içinde açılmadığında süre aşımı nedeniyle kabul edilmemektedir. Dava açma süreleri yapılan işleme görer değişkenlik gösterebilmektedir. Vergi mahkemelerinde dava açılmasında genel süre 30 gündür. Vergi mahkemesince verilen kararlar üzerine, istinaf başvurusu için Bölge İdare Mahkemelerine ve bölge idare mahkemesi kararlarına karşı Danıştay’a temyiz yoluna başvuru süreleri de 30 gündür. Düzenleyici işlemlerin iptali için vergi mahkemesine değil de Danıştay’a, ilk derece mahkemesi sıfatıyla iptal davası açılmaktadır. Bu gibi durumlarda dava açma süresi 60 gündür. Cevabımız B seçeneğidir.

Vergi Mahremiyetini İhlal Suçu: Vergilendirme işleriyle uğraşan memurların, vergi incelemesinde ve idari yargıda görev yapanların, komisyonlarda görev alanların, bilirkişilerin ve kendilerine bilgi verilen meslek kuruluşlarının yöneticilerinin, öğrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diğer hususları ifşa etmeleri veya kendilerinin veyahut üçüncü şahısların yararına kullanmaları hâlinde bu suç meydana gelir. Vergi mahremiyetini ihlal suçuna verilecek ceza, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıdır. Bu suçu tekrar edenler bir daha devlet hizmetinde kullanılmaz.

Mükelleflerin Özel İşlerini Yapma Suçu: Vergi kanunlarının uygulanmasıyla ilgili mükelleflerin yapmak durumunda oldukları hesap, yazı ve sair birçok özel işleri bulunur. Vergi muameleleri ve incelemeleri ile vergi yargısında görevli olanlar “mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanması ile ilgili özel işlerini” yapamaz. Bu suça, “Görevi Kötüye Kullanma Suçu” için öngörülen ceza verilecektir. Buna göre mükelleflerin özel işlerini yapma suçuna verilecek ceza 6 aydan iki yıla kadar hapis cezası olmaktadır. ile vergi yargısında görevli olanlar. Cevabımız C seçeneğidir.

Vergi kanunlarında belirtilen ödevlerin yerine getirilmemesi veya bu ödevlerle ilgili düzenlemelere aykırı davranışlarda bulunulması hâlinde vergi suçu veya kabahati oluşur. Sözü edilen aykırılıklar sonucunda vergi kaybı da ortaya çıkabilir. Vergi kanunlarına aykırılık oluşturacak şekilde hareket edildiğinde hareketin türüne göre değişen yaptırımlar uygulanmaktadır. Bu bağlamda, vergi kanunlarına aykırılıkları; vergi kabahatleri (idari yaptırım gerektiren) ve vergi suçları (adli vergi suçları) şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutmak mümkündür. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Gerçek kişilerin ödevlerini yerine getirmemelerinden sorumlu tutulma hâli medeni hukuktaki fiil ehliyeti ile ilişkilendirilmiştir. Dolayısıyla tam ehliyetli bir kişinin ceza ehliyeti kendisine aittir. Fiil ehliyetine sahip olmayan kişilerin vergi hukuku açısından ceza ehliyetleri bulunmamaktadır. Fiil ehliyetine sahip olmayan bir gerçek kişinin vergiye ilişkin ödevleri kanuni temsilcileri (veli, vasi, kayyım) tarafından yerine getirilmek durumundadır. Kanuni temsilcilerin temsil ettikleri kişilerin üzerlerine düşen ödevleri yerine getirmemeleri durumunda yaptırım doğrudan kanuni temsilciye kesilecektir. Bu nedenle kanuni temsilcilerin vergi kanunlarına aykırı hareketlerinden velayet/vesayet altında bulunanlar veya işlerinin idaresi kayyıma devredilenler cezaya muhatap olmazlar. Bu hâllerde cezanın muhatabı doğrudan doğruya veli, vasi veya kayyımın kendisidir. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Vergi ziyaı kabahati, işlenen fiilin vergi ziyaına yol açmasını arayan bir kabahattir.
İşlenen fiil, bir hareketin yapılması (icrai) şeklinde olabileceği gibi bir hareketin yapılmaması (ihmali) şeklinde de olabilir. İşlenen fiil vergi ziyaına sebep olmuyorsa vergi ziyaı suçundan bahsetmek mümkün olmaz.
Verginin eksik veya geç tahakkuk etmesi ile verginin haksız yere geri verilmesi (iadesi) hâllerinde vergi ziyaı ortaya çıkar. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Genel usulsüzlük kabahati vergi kanunlarının şekle ve usule ilişkin hükümlerine uyulmaması hâlini ifade eder (VUK m. 351). Bu yapısıyla genel usulsüzlük kabahati vergi mükellefiyetine bağlı olarak bildirim, belge alma-verme, belge bulundurma, defter tutma ve tasdiki vb. hususlara ilişkin aykırılıkları cezalandırmayı amaçlar. Genel usulsüzlük kabahatini oluşturan fiiller, birinci derece ve ikinci derece fiiller olmak üzere iki grupta ele alınmıştır. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Kesinleşmiş bir vergi kabahatinin kamu alacağı olması dolayısıyla kamu alacaklarının tahsil sürecine uygun şekilde ödenmesi hâlinde sorun çözülecektir. Ceza muhatabının rızaen ödeme yapmadığı durumda kamu alacaklısı cebri icraya başvurur. Kendisine vergi cezası kesilenler, bunlardan kurtulmak için ödeme dışında bazı olanaklara sahiptir. Bunlar; af, ölüm, terkin, hataların varlığı, cezalarda indirim, mücbir sebepler, zaman aşımı, vazgeçme, pişmanlık. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Ceza Kesme Zaman aşımı: Ceza kesme zaman aşımında farklı kabahatler için farklı süreler ve sürelerin başlangıcının tespiti için farklı esaslar öngörülmüştür. Vergi ve harç beyannamelerinin süresinde verilmemiş olması 1. derecede usulsüzlük cezasını gerektirmektedir. Kesilecek usulsüzlük cezalarında, usulsüzlüğün yapıldığı yılı takip eden yılın birinci gününden başlayarak beş yıl içinde ceza kesilip tebliğ edilmediği takdirde zamanaşımına uğramaktadır. 2013 takvim yılına ait gelir vergisi beyannamesi 2014 Mart ayında verilmesi gerekmektedir. 2014 Mart ayında beyanname verilmediği için bu yılı takip eden yılın başından itibaren yani 1 Ocak 2015   itibaren 5 yıl bu da 31.12.2019 tarihine denk gelmektedir. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Uzlaşma, mükellef ile idare arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların, yargı yoluna başvurulmadan taraflarca konuşulup görüşülerek vergi ve cezanın tutarı konusunda anlaşmaya varılmasıdır. Uygulamada idare cezanın büyük bir kısmını kaldırmakta vergi aslında ise sembolik bir indirim yapmakta veya hiç indirim yapmamaktadır. Ancak, mükellefin haklı olduğu bazı durumlarda vergi tutarında da önemli indirimler yapılabilmektedir. Vergilerle ilgili uyuşmazlıkların yaklaşık % 90’ı uzlaşma yoluyla çözümlenmektedir.
Uzlaşma, tarhiyat öncesi ya da tarhiyat sonrası uzlaşma şeklinde gerçekleşebilmektedir. Tarhiyat öncesi uzlaşma isteyenler, tarhiyat sonrası uzlaşma talep edemez. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Mükellef, ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren 30 gün içinde işlemi yapan vergi dairesinin bulunduğu çevredeki vergi mahkemesine dava açmalıdır. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Bölge idare mahkemelerinin T100.000’yi (2020 yılı T176.000) aşan davalara ilişkin kararlarına karşı, idare ve/veya mükellef Danıştay’da temyiz yoluna başvurarak karara itiraz edebilmektedir. Temyizde bölge idare mahkemelerince verilen kararın hukuka uygun olup olmadığı denetlenir.
Temyiz incelemesi sonucunda bölge idare mahkemesi kararı onanırsa karar kesinleşir (karar düzeltme yoluna başvuru mümkündür) ve yargı yolu kapanır.
Kısmen onanıp, kısmen bozulursa onanan kısım yönünden karar kesinleşir. Bozulan kısımla ilgili yeniden karar verilmek üzere dosya bölge idare mahkemesine gönderilir. Bölge idare mahkemesi kararının bozulması hâlinde de dosya kararı veren bölge idare mahkemesine gider. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Vergilendirme işleriyle uğraşan memurların, vergi incelemesinde ve idari yargıda görev yapanların, komisyonlarda görev alanların, bilirkişilerin ve kendilerine bilgi verilen meslek kuruluşlarının yöneticilerinin, öğrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diğer hususları ifşa etmeleri veya kendilerinin veyahut üçüncü şahısların yararına kullanmaları hâlinde bu suç meydana gelir.
Vergi mahremiyetini ihlal suçuna verilecek ceza, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır. Bu suçu tekrar edenler bir daha devlet hizmetinde kullanılmaz. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)