VERGİ UYGULAMALARI

Ceza ehliyeti kişinin işlediği fiil dolayısıyla yaptırıma tabi tutulup tutulamayacağını belirlemektedir.

Tüzel kişilerde idari para cezaları tüzel kişi adına kesilir.

Ağır nitelikli fiillerde vergi kaybının 3 katı, orta nitelikli fiillerde vergi kaybının 1 katı, hafifletici durumlarda vergi kaybının yarısı kadar vergi ziyaı cezası kesilir.

Birinci derece fiillerin aynı zamanda re’sen takdiri gerektirmesi hâlinde usulsüzlük cezası iki kat olarak kesilir.

Kesinleşmiş bir vergi kabahatinin kamu alacağı olması dolayısıyla kamu alacak- larının tahsil sürecine uygun şekilde ödenmesi hâlinde sorun çözülecektir. Ceza muhatabının rızaen ödeme yapmadığı durumda kamu alacaklısı cebri icraya baş- vurur. Kendisine vergi cezası kesilenler, bunlardan kurtulmak için ödeme dışında bazı olanaklara sahiptir. Rüşvet bunlardan değildir.

Esastan inceleme için ilk koşul, dosyanın “tekemmül” etmesidir. “Tekemmül” sözcük olarak “tamamlanma”, “olgunlaşma” anlamındadır. Vergi yargılamasında, dosyanın tekemmül etmesi, en kısa anlatımla, tarafların iddia ve savunmalarının delillerin dosyada toplanması anlamına gelmektedir.

Vergi mahkemelerinde dava açılmasında genel süre 30 gündür. Vergi mahke- mesince verilen kararlar üzerine, istinaf başvurusu için Bölge İdare Mahkemeleri- ne ve bölge idare mahkemesi kararlarına karşı Danıştay’a temyiz yoluna başvuru süreleri de 30 gündür.

Çalışmaya ara verme (adli tatil), 20 Temmuz- 31 Ağustos (dâhil) tarihleri arasındadır. Dolayısıyla dava açma süresinin son günü bu zaman aralığına rastaldığında süre 7 gün uzar. Bu tarihin de tatil gününe rastlaması hâlinde, süre genel hükümlere göre ilk iş gününe kadar uzayacaktır.

Dava dilekçesinde yer alması gereken hususların dilekçede yer almaması ve dilekçenin davalı sayısından bir fazla düzenlenmemesi gibi hususlar, dilekçedeki şekle aykırılıktır. Bu gibi durumlarda, “dilekçenin reddine” karar verilir. Davacı, red kararının kendisine tebliğini izleyen 30 gün içinde eksiklikleri giderecek şekilde, dilekçesini yenilemesi mümkündür. Danıştay’da bu süre 15 gündür.

Muhasebe hileleri yapmak, Çift defter tutmak, Gerçek veya işlemle ilgisi olmayan kişiler adına hesap açmak, Defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek veya gizlemek, Yanıltıcı belge düzenlemek veya kullanmak suçlarından 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.

Bu bağlamda, vergi kanunlarına aykırılıkları; vergi kabahatleri (idari yaptırım gerektiren) ve vergi suçları (adli vergi suçları) şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutmak mümkündür. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Vergi kanunlarına aykırılıkları; vergi kabahatleri (idari yaptırım gerektiren) ve vergi suçları (adli vergi suçları) şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutmak mümkündür. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Fiil ehliyetine sahip olmayan kişilerin vergi hukuku açısından ceza ehliyetleri bulunmamaktadır. Fiil ehliyetine sahip olmayan bir gerçek kişinin vergiye ilişkin ödevleri kanuni temsilcileri (veli, vasi, kayyım) tarafından yerine getirilmek durumundadır. Kanuni temsilcilerin temsil ettikleri kişilerin üzerlerine düşen ödevleri yerine getirmemeleri durumunda yaptırım doğrudan kanuni temsilciye kesilecektir. Bu nedenle kanuni temsilcilerin vergi kanunlarına aykırı hareketlerinden velayet/vesayet altında bulunanlar veya işlerinin idaresi kayyıma devredilenler cezaya muhatap olmazlar. Bu hâllerde cezanın muhatabı doğrudan doğruya veli, vasi veya kayyımın kendisidir (VUK m.332). Gerçek kişilerin kanuni temsilcilerinin kendilerine kesilen idari para cezaları nedeniyle temsil ettikleri kişilere rücu etmeleri söz konusu değildir. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Tüzel kişilerin vergi mükellefiyetine ilişkin ödevleri kişi organ (örneğin, limitet şirketlerde müdür) veya kurul/organ (örneğin, anonim şirketlerde yönetim kurulu) tarafından yerine getirilmektedirler. Vergi kabahatleriyle ilgili olarak tüzel kişilerin ceza sorumluluğu kabul edilmiştir. Âdeta kabahati tüzel kişi işlemiş gibi doğrudan tüzel kişi sorumlu tutulur. Bu nedenle idari para cezası tüzel kişi adına kesilir. Tüzel kişilerin mal varlığından kısmen veya tamamen alınamayan vergi cezaları kanuni ödevleri yerine getirmeyen kanuni temsilcilerinin mal varlıklarından alınır (VUK m. 333). (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Vergi ziyaı kabahati, işlenen fiilin vergi ziyaına yol açmasını arayan bir kabahattir. İşlenen fiil, bir hareketin yapılması (icrai) şeklinde olabileceği gibi bir hareketin yapılmaması (ihmali) şeklinde de olabilir. İşlenen fiil vergi ziyaına sebep olmuyorsa vergi ziyaı suçundan bahsetmek mümkün olmaz.
Verginin eksik veya geç tahakkuk etmesi ile verginin haksız yere geri verilmesi (iadesi) hâllerinde vergi ziyaı ortaya çıkar. Tahakkuk etmiş bir verginin geç tahsil edilmesi veya hiç tahsil edilememesi hâlinde vergi ziyaı suçu oluşmaz. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Muhayyel Adlarla Hesaplar Açmak: Gerçekte olmayan (hayal ürünü) bir kişiyi var ve yaşıyor gibi gösterip hayali adlara veya gerçekte var olan fakat işlemlerle hiç ilgisi bulunmayanlar adına hesaplar açılarak işletmeyle ilgili bazı hususların gizlenmesi amaçlanmaktadır. Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesindeki bu fillerle vergi ziyaına yol açılacak olması hâlinde yaptırım üç kat olarak uygulanacaktır. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Genel usulsüzlük kabahatini oluşturan fiiller, birinci derece ve ikinci derece fiiller olmak üzere iki grupta ele alınmıştır.
Birinci Derece Fiiller: Beyannamelerin süresinde verilmemesi, Defterlerin tutulmaması, Kayıt ve belgelerin noksan, usulsüz veya karışık olması, Ekim-sayım beyanında bulunulmaması, Defterlere ilişkin kayıt nizamına uyulmaması, İşe başlamanın zamanında bildirilmemesi, Defter tasdiklerinin yaptırılmaması, ek süreden sonra tasdiki, Diğer ücretlerin zamanında tarh edilmemesi, Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin birinci ek süreden sonra verilmesidir. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Kesinleşmiş bir vergi kabahatinin kamu alacağı olması dolayısıyla kamu alacaklarının tahsil sürecine uygun şekilde ödenmesi hâlinde sorun çözülecektir. Ceza muhatabının rızaen ödeme yapmadığı durumda kamu alacaklısı cebri icraya başvurur. Kendisine vergi cezası kesilenler, bunlardan kurtulmak için ödeme dışında bazı olanaklara sahiptir. Bunlar; af, ölüm, terkin, yanılma, hataların varlığı, cezalarda indirim, mücbir sebep. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Uyuşmazlık konusu vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve
tahakkuk ettiren, zam ve cezaları kesen idarenin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesidir. Vergi mahkemelerinde dava açılmasında genel süre 30 gündür. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Vergilendirme işleriyle uğraşan memurların, vergi incelemesinde ve idari yargıda görev yapanların, komisyonlarda görev alanların, bilirkişilerin ve kendilerine bilgi verilen meslek kuruluşlarının yöneticilerinin, öğrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diğer hususları ifşa etmeleri veya kendilerinin veyahut üçüncü şahısların yararına kullanmaları hâlinde bu suç meydana gelir. Vergi mahremiyetini ihlal suçuna verilecek ceza, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıdır. Bu suçu tekrar edenler bir daha devlet hizmetinde kullanılmaz. Adli vergi suçlarına ilişkin cezalar ceza mahkemelerince yapılan yargılama sonucunda verilir. Ceza yargılaması iddia, savunma ve bunların mahkemesi üzerine kuruludur. İddia görevini yapan makam Devlet adına Cumhuriyet Savcılığıdır. İddia makamı bir kişinin suç tiplerinden birine uygun düşen hareket yaptığını iddia ettiği zaman soruşturma başlatır ve sonuçta fiillerin suç oluşturduğu kanaatine ulaşırsa ceza mahkemesine kamu davası açar. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)