VERGİ UYGULAMALARI

İşletmelerin hukuki yapısı kurumlar vergisine tabi olacak şekilde yapılandırıldığında, gelir vergisine göre bazı avantajlar ortaya çıkmaktadır. Bunlar: 

Gelir vergisi mükellefleri, ödenmeyen vergiler bakımından bütün mal varlığıyla sorumludur. Bir ticari işletmenin vergi borçları ödenmediğinde işletmenin sahibi özel mal varlığı ile de sorumlu tutulur. Sınırsız sorumluk olarak nitelenen bu durum kurumlar vergisine tabi şirketlerde (özellikle anonim şirketlerde) söz konusu değildir.

Başka bir avantaj, gelir vergisine tabi olarak ticari kazanç elde edenler, yanlarında çalışan eş ve küçük çocuklarına yapmış oldukları ücret ödemelerini gider olarak düşürmezler. Kurumlar vergisinde bu yönde bir kısıtlama yoktur.

Bir diğer avantaj ise vergi oranları konusundadır. Gelir vergisi yapı olarak, artan oranlıdır. Vergi matrahı arttıkça matraha uygulanan oran kademeli olarak artmakta ve %40’a ulaşmaktadır. Kurumlar vergisi ise düz oranlı yapıya sahip olduğundan matrahın arttığı hâllerde ciddi avantajlar ortaya çıkarmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Hem kanuni merkezi hem de iş merkezi Türkiye’de olmayan kurumlar Türkiye’den kazanç elde etmeleri hâlinde dar mükellef sayılırlar. Dar mükellef kurumun hangi durumda kazancı Türkiye’de elde etmiş sayılacağı konusunda, Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan esaslar dikkate alınmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde komandite ortakları kâr payı şahsi ticari kazanç olarak vergilendirilir. Aynı kazancın iki kez vergilenmesini önlemek üzere kurum kazancından komandite ortaklara isabet eden pay düşülür.Doğru yanıt E'dir.

Kurumlar ticari faaliyetlerini sürdürürken ortak dışı kişilerden borç para alabilecekleri gibi ortaklarından da borç alabilirler. Kurumun kendi ortaklarından veya ortaklarıyla “ilişkili kişilerden” yapacağı borçlanmalar için faiz de ödeyebilir. Ortakla ilişkili kişi; 
• Ortağın, doğrudan veya dolaylı olarak en az %10 (yüzde on) oranında ortağı olduğu, • Ortağın en az %10 (yüzde on) oranında oy veya kâr payı hakkına sahip olduğu bir kurumu, 
• Doğrudan veya dolaylı olarak, ortağın veya ortakla ilişkili bu kurumun sermayesinin, oy veya kâr payı hakkına sahip hisselerinin en az %10 (yüzde on)’unu elinde bulunduran bir gerçek kişi veya kurumu ifade etmektedir

İlişkili kişi kavramı, kurumların; 
• Kendi ortaklarını, • Kendileri veya ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek kişi ve kurumları, • İdaresi, denetimi ya da sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak kurum ortaklarına bağlı bulunan ya da kurum ortaklarının nüfuzu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumları, • Ortakların eşlerini, • Ortakların veya eşlerinin üst soy ve alt soyu ile üçüncü derece dâhil yan soy hısımları ve kayın hısımlarını ifade eder.

İlişkili kişilerle yapılan işlemlerin emsallere uygun olup olmadığını belirlemek için; “karşılaştırılabilir fiyat”, “maliyet artı”, “yeniden satış fiyatı” ve “mükellefçe belirlenen yöntem” olmak üzere dört yöntem bulunmaktadır. Kurumlar bu yöntemlerden işlerinin yapısına göre kendisine uygun bulduğunu seçebilir.Doğru yanıt A'dır.

Yapı kooperatifleri bazı şartları sağlamaları hâlinde kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanmaktadır. Bu şartlar; • Ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, • Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi,• Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz) ilişkin hükümler bulunması ve bu hükümlere fiilen uyulması, • Kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer verilmemesi, • Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması.Doğru yanıt C'dir.

Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı ile aynı süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançların %50’lik kısmı vergiden istisna edilmiştir. Doğru yanıt B'dir.

Yurt dışı iştirak kazancının kâr payı dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler dâhil iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke, vergi kanunları uyarınca en az %15 (yüzde onbeş) oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması gerekmektedir.

Menkul kıymetlerin ihraç giderleri kurum kazancının tespitinde gider olarak kabul edilir. Bu giderler; hisse senedi ve tahvillerin basım, ilan, mahkeme, noter tasdiki, tescil ve benzeri giderlerini içermektedir. Doğru yanıt A'dır.

Kurumlar vergisi mükellefleri Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde sayılmıştır. Bunlar;

Kurumlar Vergisi Kanunu, tüzel kişiliklerinin olup olmadığına bakılmaksızın bazı oluşumları da kanunun uygulanması bakımından sermaye şirketi olarak kabul etmiştir. Bunları iki başlıkta toplamak mümkündür.

Cevabımız B seçeneğidir.

Kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nda ve diğer kanunlarda yer alan giderlere ek olarak Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinde yer alan giderler de düşülecektir. Bu giderler şunlardır;

Cevabımız E seçeneğidir.

Kurumlar vergisi matrahına ulaşılırken gider olarak kabul edilmeyen indirimler de bulunmaktadır. Bunlar aşağıda verilmiştir:

Cevabımız A seçeneğidir.

Kurumların ortakları ve ilişkili kişilerden yapmış olduğu borçlanmalar özsermayesinin üç katını aşıyorsa aşan kısmı “örtülü sermaye” kabul edilecektir. Kanundaki açık hüküm gereği örtülü sermaye kabul edilen kısım için ödenen faizlerin gider olarak düşülmesi mümkün değildir. Cevabımız D seçeneğidir.

Kurumların, ilişkili kişilerle emsallerine uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım veya satım işlemlerinde bulunması, kazancın kısmen veya tamamen transfer fiyatlaması yoluyla örtülü olarak dağıtımı sayılmıştır. İlişkili kişi kavramı, kurumların;

Cevabımız C seçeneğidir.

Kontrol edilen yabancı kurum kavramı; tam mükellef gerçek kişi ve kurumların doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı ya da birlikte sermayesinin, kâr payının veya oy kullanma hakkının en az %50 (yüzde elli)’sine sahip oldukları kurumları ifade etmektedir.

Yapı kooperatifleri bazı şartları sağlamaları hâlinde kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanmaktadır. Bu şartlar;

Cevabımız D seçeneğidir.

İştirak kazançları istisnasından yararlanabilmek için iştirak payını elinde tutan şirketin, yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az yüzde 10’una sahip olması gerekmektedir. Cevabımız A seçeneğidir.

Mükelleflerin satışa konu ürünlerinin tanıtımını yapmak amacıyla yapmış oldukları ilan ve reklam harcamaları işle ilgili genel gider özelliği taşımaktadır. Bu nedenle E AŞ yapmış olduğu 100.000 TL’lik reklam harcamasını kurum kazancının tespitinde gider olarak düşebilir. Diğer taraftan basın tazminatları kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilemez. Bu nedenle E AŞ ödemiş olduğu 200.000 TL’lik basın tazminatını “kanunen kabul edilmeyen gider” olarak kaydedecektir. Cevabımız B seçeneğidir.

Kurumların iki tam yıl aktifinde kalan taşınmaz satışından elde edilen kazançların %50’si kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Örnekte kurum, söz konusu taşınmazı iki tam yıldan fazla aktifinde bulundurmuştur. Bu durumda istisnadan yararlanabilir. Elde edilen 200.000 TL(500.000 - 300.000) kazancın %50’si (100.000 TL) istisna kapsamında olacak ve kalan 100.000 TL’si kurumlar vergisine tabi olacaktır. Cevabımız C seçeneğidir.