VERGİ UYGULAMALARI

Kira gelirleri, Gelir Vergisi Kanunu’nda “gayrimenkul sermaye iradı” olarak ni- telendirilmiştir. Gayrimenkul sermaye iradı, “gayrimenkul” olarak kabul edilen mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelirleri ifade etmek üze- re kullanılmaktadır.

Gayrimenkul sermaye iratlarında elde etme “tahsil esasına” bağlanmış- tır. Aşağıdaki durumlar da tahsil kapsamına girmektedir:

Bilgi verilmesi şartıyla adlarına, kamu kuruluşuna, icra dairesine, bankaya,noter ve postaya para yatırılması,

Kira alacağının başka bir kişiye temliki,

Gayrimenkule yapılan harcamalar nedeniyle bedelsiz oturulması,

Sağlanan başka menfaatler nedeniyle bedelsiz oturulması.

Geçmiş yıl kiralarının sonraki yıllarda ödenmesi hâlinde, bu kiralar ödemenin yapıldığı yılda elde edilmiş kabul edilir. Gelecek yılların kiralarının peşin ödenmesi hâlinde ise her biri ait olduğu yılın kira geliri sayılır.

Götürü gider usulünü seçen mükellefler bu usulü iki yıl üst üste uygulamadan gerçek usule geçemezler.

Menkul Sermaye İradı:

Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışındaki sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde ettiği kâr payı, faiz ve benzeri gelirler.

Bazı gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır:

Kâr Payları: Bu gruba; hisse senetlerinden, yatırım fonlarından elde edilen kârpayları, limitet şirket ortaklarının kâr payları, iş ortaklıklarından ortakların elde ettikleri kâr payları, adi komandit şirketlerde komanditer ortakların kâr payları, kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar, yönetim kurulu başkanı ve üyelerine verilen kâr payları, girmektedir.

Faizler: Bu gruba; her türlü tahvil faizleri, hazine bonoları ile Toplu Konutİdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymet gelirleri, her türlü alacak faizi, mevduat faizleri, repo ve ters repo gelirleri, faizsiz bankacılık sisteminden elde edilen kar payları girmektedir.

Diğerleri: Bu gruba giren menkul sermaye iratları;
• Dar mükellef kurumların kurumlar vergisi düşülmüş kazançları,
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satış bedelleri, • İştirak hisselerinin tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temlik bedelleri, • Senetlerin iskonto edilmesi (kırdırılması) karşılığında alınan iskonto bedelleri,
• Tüzel kişiliğe sahip emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından on yıl süreyle prim, aidat veya katkı payı ödemeden ayrılanlara yapılan ödemeler,
• Tüzel kişiliğe sahip emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından on yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla bir- likte bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile diğer sandık ve sigortalardan on yıl süreyle prim veya aidat ödeyenlere ve vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler.

Hukuki tasarruf, gelir sahibiningelir üzerinde talepte bulunma hakkını; ekonomik tasarruf ise ödemeyi yapacakolan tarafından gelirin sahibinin emrine amade kılınmasını ifade eder.

İstisna kapsamında olmayan ve üzerinden vergi kesintisi yapılmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları toplamının belirlenmiş tutarı (2020 yılı için T2.600) aşmaması hâlinde bunlar için de beyanname verilmesine gerek yoktur.

Beyannamenin Verileceği Yer: Gelir vergisi beyannamesi mükelleflerin yerleşim yerlerinin (ikametgâhlarının) bulunduğu yer vergi dairesine verilir. İşyeri ve yerleşim yeri ayrı vergi dairelerinin görev bölgesinde bulunan mükellefler, başvurularının uygun görülmesi koşuluyla işyerinin bağlı bulunduğu vergi dairesine beyanname verebilirler.

Geçmiş yıl kiralarının sonraki yıllarda ödenmesi hâlinde, bu kiralar ödemenin yapıldığı yılda elde edilmiş kabul edilir. Gelecek yılların kiralarının peşin ödenmesi hâlinde ise her biri ait olduğu yılın kira geliri sayılır. Cevabımız B seçeneğidir.

Gayrimenkul sermaye iradı elde edenlerin hasılattan düşebilecekleri giderler aşağıda kısaca açıklanmıştır.

Cevabımız C seçeneğidir.

Gayrimenkul sermaye iradı elde eden mükellefler istemeleri hâlinde herhangi bir belge gerekmeksizin hasılatın % 15’ini götürü gider olarak düşebilirler.

Gelir Vergisi Kanunu'na göre sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır. Her nevi hisse senetlerinin kâr payları menkul sermaye iradı olarak sayılmıştır. Doğru yanıt D'dir.

Kiraya veren tarafından kiracıdan kira bedeli dışındaki yakıt, asansör, temizlik gibi giderler karşılığında alınan paralar da hasılata eklenir. Doğru yanıt D'dir.

Gayrimenkulün aydınlatma, ısıtma, su ve asansör gibi giderleri ancak kiraya veren (mal sahibi) tarafından ödenmesi hâlinde gayrimenkul sermaye iradı hasılatından düşebilir. Doğru yanıt E'dir.

Gayrimenkul sermaye iradı elde eden mükellefler istemeleri hâlinde herhangi bir belge gerekmeksizin hasılatın % 15 (yüzde onbeş)’ini götürü gider olarak düşebilirler. Hakları kiraya veren mükellefler bu usulden yararlanamazlar. Haklarını kiraya verenler dışındaki mükellefler giderlerini hangi usule göre belirleyeceklerine kendileri karar verirler. Ancak götürü gider usulünü seçen mükellefler bu usulü iki yıl üst üste uygulamadan gerçek usule geçemezler.

Vergi sorumlularının faaliyetleriyle ilgili olarak yapmış oldukları kira ödemelerinden vergi kesintisi yapmaları ve bu kesintileri kanunen belirlenmiş sürelerde bildirerek ödemeleri zorunludur. Örneğin, vergi sorumlusu durumunda olan birinci sınıf tüccarın oturduğu konuta yapmış olduğu kira ödemesi faaliyetiyle ilgili olmadığından vergi kesintisi yapması söz konusu değildir. Ancak ticari faaliyetini sürdürdüğü işyeri için yapılan kira ödemesi üzerinden vergi kesintisi yapılacaktır. Kiralanan mal veya hakların vergiye tabi bir işletmenin aktifinde kayıtlı olması durumunda elde edilen gelir, gayrimenkul sermaye iradı sayılmadığından buradaki esaslara göre kesinti yapılması söz konusu olmayacaktır. Burada sözü edilen vergi kesintisi kişilerin özel mal varlığına dâhil mal ve hakların kiraya verilmesi hâlinde söz konusudur. Doğru yanıt E'dir.

Konut istisnası, gayrimenkullerini kiraya veren mükelleflerden bazıları için söz konusudur. İstisnanın uygulanabilmesi için gayrimenkulün “konut olarak” kiraya verilmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, diğer gelirleri nedeniyle ticari, zirai ve mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanlar ile gelir toplamı belirli bir sınırı aşanlar bu istisnadan yararlanamazlar. Konut istisnası mutlak istisna olmayıp belirli bir parasal sınır için söz konusudur. İstisna uygulanması söz konusu olan konuta birden fazla kişinin ortak olması hâlinde ortaklık payına bakılmaksızın istisna bütün ortaklar için ayrı ayrı uygulanır. İstisna miktarının üzerinde kira geliri elde edilmesine rağmen beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi hâlinde, istisnadan yararlanılamaz. Cevabımız E seçeneğidir.

Vergi sorumlularının faaliyetleriyle ilgili olarak yapmış oldukları kira ödemelerinden vergi kesintisi yapmaları ve bu kesintileri kanunen belirlenmiş sürelerde bildirerek ödemeleri zorunludur. Vergi kesintisi brüt kira bedelinin % 20 (yüzde yirmi)’sidir. Kiranın “net” olarak kararlaştırılması hâlinde stopaj uygulanacak tutar, net kira tutarının 0,80 katsayısına bölünmesi yoluyla bulunacaktır.

Bazı gelirler, kanunen, menkul sermaye iradı sayılmaktadır. Kâr Payları: Bu gruba; hisse senetlerinden, yatırım fonlarından elde edilen kâr payları, limitet şirket ortaklarının kâr payları, iş ortaklıklarından ortakların elde ettikleri kâr payları, adi komandit şirketlerde komanditer ortakların kâr payları, kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar, yönetim kurulu başkanı ve üyelerine verilen kâr payları, girmektedir. Faizler: Bu gruba; her türlü tahvil faizleri, hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymet gelirleri, her türlü alacak faizi, mevduat faizleri, repo ve ters repo gelirleri, faizsiz bankacılık sisteminden elde edilen kar payları girmektedir. Diğerleri: Bu gruba giren menkul sermaye iratları;

Cevabımız A seçeneğidir.