VERGİ UYGULAMALARI

Her türlü ticari ve sınaî faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.

Soruda sayıların tamamı Gelir Vergisi Kanununda Ticari Kazanç  olarak sayılmıştır.

Satın alınan veya trampa yoluyla edinilen “arazinin” edinme tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu süre içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen satılması halinde ortaya çıkan kazanç ticari kazanç olarak vergiye tabi tutulmaktadır.

Bir çiftçinin gerçek usul kapsamında vergilendirilebilmesi için “işletme büyüklüğü ölçüsü” veya “motorlu araç ölçüsü”nden herhangi birini aşması yeterlidir. Diğer şıklarda yazan ifadeler doğrudur.

İşletme ile ilgili olarak tohum, gübre, fide, yem, ilaç ve benzeri maddelerin sağlanması için yapılan giderler, İşletmelerde çalıştırılanlara, ücret, prim ve diğer adlarla hizmet karşılığı yapılan ödemeler Zirai tesisat, makine, aletler ve taşıtların çalıştırılması ve bakımı için yapılan giderler (yakıt, yağ, elektrik, yedek parça vb.) ile tamir giderleri Zirai kazanç vergi matrahı belirlenirken hasılattan indirilebilir. Çiftçinin kendisine, eşine ve küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar zirai kazanç vergi matrahı belirlenirken hasılattan indirilemez. Zirai Hasılat – İndirilebilen Giderler = Zirai Kazanç Matrahı 300.000,00 – (95.000,00 + 48.000,00 + 40.000,00) = 117.000,00 TL vergi matrahı.

Vergi kesintisi oranları farklı zirai ürün ve hizmetler için farklı tespit edilmiştir. Hayvanlar, hayvansal ürünler ile kara ve su avcılığı ürünleri için yapılan ödemelerden brüt tutar üzerinden % 2 (ticaret borsalarına tescil ettirilerek satın alınanlarda % 1) dir. Bay B satışını ticaret borsasına tescil ettirdiği için Bay C (10.000,00 x %1 = 100,00 TL) 100,00 TL gelir vergisi stopajı yaparak  bay B’ye (10.000,00-100.00) 9.900,00 TL ödemesi gerekmektedir.

Serbest meslek faaliyeti sermayeden ziyade şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.

Gelir Vergisi Kanununa göre Diş Protezciliği ticari kazanç olarak sayılmıştır.

Serbest meslek erbabının envanterine kayıtlı taşıtlarını işte kullanılmaları durumunda sigorta, yakıt, yedek parça ve tamirat giderleri hasılattan düşülebilir. Bir tıp doktorunun envanterine kayıtlı otomobilinin kasko sigortası, yakıt bedeli, lastik, tamir, bakım ve yedek parça giderleri. (Şu kadar ki binek otomobillerine ilişkin giderlerin en fazla %70’i ve kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabında ödenen özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000 Türk lirasına kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilir.) 40.000,00 x%70 =28.000,00 TL gider olarak dikkate alınabilir.

GVK’nın geçici 72 maddesine göre 31/12/2023 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıdaki oranlarda gelir vergisi tevkifatı yapılır.

a. Lig usulüne tabi spor dallarında;

b. Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden % 5.

10.000,00 %20 = 2.000,00 TL vergi tevkifatı yapılmalıdır.

Ticari kazanç, Gelir Vergisi Kanunu’nun 37. maddesinde; “her türlü ticari ve sınaî faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır” şeklinde tanımlanmıştır. Burada kullanılan “her türlü” ifadesi, faaliyetin yasaklanmış olmasının vergilendirme açısından önemli olmadığının vurgulanması amacıyla kullanılmıştır.Emek ve sermaye unsurlarının birlikte kullanılarak devamlı bir organizasyona dayanan, gelir vergisinin tanımını yaptığı zirai ve serbest meslek faaliyetleri dışında kalan, tüm faaliyetlere ticari faaliyet denir. Emek ve sermaye unsurunun organizasyon içindeki paylarının birbirine göre az veya çok oluşu faaliyetin ticari oluşuna etki etmez. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Taşıdığı özellikler dolayısıyla ticari kazanç sayılıp sayılmayacağı tartışma konusu olabilecek bazı faaliyetlerin de ticari kazanç sayılacağı Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilmiş ve Kanun hangi faaliyetlerinin ticari kazanç olduğunu maddeler halinde saymıştır. Gelir Vergisi Kanununda sayılan ve ticari kazanç olacağı belirtilen   faaliyetlerden biri de " Özel okul işletmeleri (kreş, anaokulu, yabancı dil okulları vb) ve özel hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden elde edilen kazançtır." Diş doktoru ve serbest muhasebecinin faaliyeti  sonucu elde ettiği kazanz ise serbest meslek kazancıdır. Limon ve hayvan yetiştiriliciliği  faaliyeti ise zirai kazanç kapsamına girmektedir. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Ticari Kazancın Elde Edilmesi ve Devamlılığının Sağlanması İçin Yapılan Genel Giderler: Bu gruba; işyeri ile ilgili ısıtma, aydınlatma, haberleşme, ulaşım, kira, temizlik, kırtasiye, muhasebe, reklam, huzur hakları, sigorta, temsil ve ağırlama, pazarlama giderleri gibi doğrudan maliyete girmeyen giderler girmektedir. Örnek: İşyeri için ödenen kira, elektrik, telefon ve ADSL faturası, doğalgaz faturası, muhasebe ücretleri. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Para ve Vergi Cezaları: Her türlü para ve vergi cezalarının gider olarak kabul
edilmesi mümkün değildir. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Zirai kazanç GVK’nın 52. maddesinde; “zirai kazanç zirai faaliyetten doğan kazançtır” biçiminde tanımlanmıştır. Tanımdan sonra da zirai faaliyetin ne olduğu açıklanmıştır.
Zirai faaliyet arazide, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin üretimini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder. (Doğru Yanıt E şıkkıdır.)

Zirai kazancın gerçek usulde tespiti ticari kazançlarda olduğu gibi bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre yapılır. Bu bakımdan bir farklılık bulunmamaktadır. Vergi matrahı belirlenirken aşağıdaki giderler hasılattan indirilebilir.
İşletme ile ilgili olarak tohum, gübre, fide, yem, ilaç ve benzeri maddelerin
sağlanması için yapılan giderler,
Satılmak üzere satın alınan hayvanların, zirai mahsullerin ve diğer maddelerin bedelleri. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

GVK’nin 65. maddesinde; “her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır” hükmüne yer verilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasında ise serbest meslek faaliyetinin tanımı yapılmıştır. Buna göre, “serbest meslek faaliyeti sermayeden ziyade şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.” (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Gelir Vergisi Kanuna göre kazançları gerçek usulde tespit edilecek olan serbest meslek erbapları aşağıda yer almaktadır;
• Avukatlar,
• Doktorlar,
• Mimarlar ve mühendisler,
• Veteriner hekimler,
• Diş hekimleri,
• Borsa ajan ve acenteleri,
• Gümrük komisyoncuları,
• Konser veren müzik sanatçıları,
• Mankenler,
• Tüccarlar ve serbest meslek erbabının ticari ve mesleki işlerini takip edenler,
• Noterler ve noterlik görevini yapanlar,
• Ebeler,
• Sünnetçiler,
• Arzuhalciler,
• Rehberler,
• Başkası adına pazarlama yapıp komisyon alanlar. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Ücretin tanımı, Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde; “ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayın ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir” şeklinde yapılmıştır. Bu maddeye göre; ödemenin ödenek, tazminat kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında yapılması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartıyla kazancın belirli bir yüzdesi şekilde belirlenmiş bulunması ücret olma niteliğini değiştirmez. (doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

GVK’nın geçici 72 maddesine göre 31/12/2023 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıdaki oranlarda gelir vergisi tevkifatı yapılır.
a. Lig usulüne tabi spor dallarında;
1. En üst ligdekiler için (1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere
uygulanmak üzere) % 20,
2. En üst altı ligdekiler için % 10,
3. Diğer liglerdekiler için % 5,
b. Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile
milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan
ödemelerden % 5. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)