VERGİ UYGULAMALARI

Vergi mükellefi (yükümlü), “vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettübeden gerçek ve tüzel kişidir”. Bu tanımlama, ilk bakışta, vergi yükümlülüğünün sadece vergi borcunun ödenmesinden ibaret olduğu gibi yanlış bir yargı ortaya çıkarabilir. Burada tanımlanan vergi yükümlülüğü sadece “maddi” vergi yükümlülüğüdür.
Vergi mükellefinin vergi borcunu ödeme dışında başka yükümlülükleri de bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; defter tutmak, işe başlamayı ve işi bırakmayı bildirmek, adres değişikliklerini bildirmektir. Bu bilgiler ışığında vergi mükellefi şu şekilde tanımlanabilir: Kendisine vergi kanunları gereğince vergi borcu ve/veya şekli ve usuli görevler düşen kimseye vergi mükellefi denilmektedir. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Ehliyet kurumu Medeni Kanun’da düzenlenmiştir. Vergi Usul Kanunu’un 9. maddesinde “Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şart değildir.” hükmü yer almaktadır. Buna göre bir kimsenin vergi yükümlüsü ya da vergi sorumlusu olabilmesi için fiil ehliyeti olması gerekmez. Yasa vergi yükümlülüğü ve vergi sorumluluğu ile ilgili olarak kanuni ehliyet aramamıştır. Dolayısıyla, vergiyi doğuran olayla ilişki kurulmuş olmak kaydıyla herkes vergi yükümlüsü olabilir. Fiil ehliyeti olmayanların vergileme ile ilgili ödevleri kanuni temsilcileri tarafından yerine getirilir. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Vergi sorumlusu, vergi yükümlüsünden farklı bir kavramdır. Vergi sorumluları
asıl vergi yükümlüsü olmayıp yasa gereği onların yerine görev almaktadırlar.
Vergi sorumlusu, kendisi gerçek yükümlü olmamasına rağmen, vergi kanunlarının emredici hükümleri dolayısıyla verginin vergi dairesine ödenmesi ve diğer bazı işlemleri yapması zorunluluğu olan kişilerdir. Devletin asıl vergi yükümlüleri dururken üçüncü kişilere vergi sorumluluğu getirmesinin temel nedeni, verginin kolay ve daha az masraflı olarak toplanmasını ve vergi güvenliğini sağlamaktır. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Mirasçıların Sorumluluğu: Vergi yükümlüsünün ölmesi durumunda, bu kişinin
vergi borçlarından mirasçılarının hangi sınırlar içinde sorumlu olacağı VUK’un
12. maddesinde belirlenmiştir. Anılan madde hükmüne göre; “Ölüm halinde mükellefin ödevleri, mirası reddetmemiş kanuni ve mansup mirasçılara geçer. Ancak, mirasçılardan her biri ölünün vergi borçlarından miras hisseleri nispetinde sorumlu olurlar.” (Doğru Cevap D Şıkkıdır.)

Vergi borcu kural olarak vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi ile doğmaktadır.
Nitekim VUK 19/2’de “Vergi alacağı vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar” denilmektedir. Vergi borcunun ortaya çıkması açısından vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi şarttır. Hatta yasa hükmünde de belirtildiği gibi devlet açısından vergi alacağı
(yükümlü açısından vergi borcu) vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesiyle ortaya çıkmaktadır. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Vergi borcu kural olarak vergiyi doğuran olayın ortaya çıkmasıyla doğmasına
rağmen, bunun tahsil edilebilmesi için miktarının belirlenmesi gerekmektedir.
Verginin miktarı idare tarafından kesin olarak belirlenmediği sürece alınması
mümkün değildir.
Verginin tarhı, VUK’un 20. maddesinde “Verginin tarhı, vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit eden idari muameledir.” şeklinde tanımlanmaktadır.
Verginin hesaplanma işleminin yapılabilmesi için vergi matrahına ve bu matraha uygulanacak oranlara ihtiyaç bulunmaktadır. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Vergilendirme süreci; vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi, vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit edilmesi (yani tarh işleminin yapılması), tarh edilen verginin mükellefe tebliğ edilmesi, itiraz süresinin geçmesi ile verginin tahakkuk etmesi ve ödenmesi ile sona erer. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Verginin ödenebilir duruma gelmesi ve bazı sürelerin başlangıcı tebliğe bağlıdır.
Usulüne uygun tebliğ yapılmaması durumunda yapılan işlem bağlayıcılığını yitirmektedir. Vergilendirmeyi ifade eden her durumun yükümlüye tebliğ edilmesine gerek yoktur. Tebliğ edilecek işlemlerin vergilendirmeyi ilgilendirmesi yanında, yükümlü açısından da hüküm ifade etmesi gerekmektedir. Tebliğ usulleri; posta ile, görevli aracılığı ile, elektronik ortamda tebliğ, daire veya komisyonda tebliğ, ilan yoluyla tebliğdir. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Re’sen, ikmalen veya idarece yapılan vergi tarhlarında ise verginin tahakkuku
ile kesinleşmesi arasında belirli bir süre bulunmaktadır. Bu süre, yükümlünün bu tarhiyatlara dava açması için tanınmış bulunan 30 günlük süredir. Burada süreler gün olarak belirlenmiştir. Süre gün olarak belirlendiğinde, tarhiyatın tebliğ edildiği günden sonra belirlenen süre sayılarak son günün mesai saatinde süre sona erer. 30 günlük süre ay olarak dikkate alınmaz. Bazı aylar 28-29 gün, bazı aylar ise 30-31 gün çekmektedir. Ay olarak belirlenen sürelerde sürenin son gününün hesabı VUK. göre farklıdır. Yükümlü 30 günlük süre içinde dava açmazsa bu tarhiyatlar dava açma süresinin dolduğu tarihte kesinleşmektedirler. Yükümlülerin dava açması hâlinde ise davanın sonucuna göre tarhiyatlar kesinleşebilmektedir. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Zamanaşımı, yasalar tarafından belirlenmiş koşullar çerçevesinde belirli bir sürenin geçmesi nedeniyle bir hakkın kazanılması veya borçtan kurtulma yoludur. Vergi hukukunda zamanaşımı ise yasada belirlenmiş olan koşullara uygun olarak yasa tarafından belirlenmiş sürenin geçmesi nedeniyle, devletin vergi alacağını isteme olanağını yitirmesidir.
Vergi hukukunda devletin vergi isteme yetkisini sınırlandıran iki tür zamanaşımı düzenlenmiştir. Bunlar tahakkuk ve tahsil zamanaşımıdır. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Vergi mükellefinin vergi borcunu ödemesi, yerine getirmesi gereken maddi yükümlülüğüdür. Defter tutmak, işe başlamayı ve işi bırakmayı bildirmek, adres değişikliklerini bildirmek ise mükellefin yerine getirmesi gereken şekli yükümlülükleridir. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Vergi Usul Kanunu’nun 9. maddesinde “Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şart değildir.” hükmü yer almaktadır. Buna göre bir kimsenin vergi yükümlüsü ya da vergi sorumlusu olabilmesi için fiil ehliyetine sahip olması gerekmez. Dolayısıyla bir bebeğin ya da küçük bir çocuğun, temyiz kudretine sahip olmayan bir kimsenin, bir akıl hastasının vergi yükümlüsü olması mümkündür. Yani mükellefiyet için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekmemektedir. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Vergi sorumlusu, kendisi gerçek yükümlü olmamasına rağmen, vergi kanunlarının emredici hükümleri dolayısıyla verginin vergi dairesine ödenmesi ve diğer bazı işlemleri yapması zorunluluğu olan kişilerdir. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

İşverenler, işçilerine ücretlerini öderken ücret üzerinden vergi kesintisi yapmak ve kesilen vergileri vergi dairesine yatırmak zorundadır. Bu durumda, asıl vergi yükümlüsü işçilerdir. İşçilerin vergileme ile ilgili ödevleri, işveren tarafından yerine getirilmektedir. Dolayısıyla, işveren de burada vergi sorumlusu durumundadır.

Ölüm halinde mükellefin ödevleri, mirası reddetmemiş kanuni ve mansup mirasçılara geçer. Ancak, mirasçılardan her biri, ölenin vergi borçlarından miras hisseleri oranında sorumlu olur. Bu durumda dört mirasçı ve bunların da hisseleri eşit olduğu için her bir mirasçı, ölenin vergi borcunun (400.000 TL) dörtte birinden (400.000/4=100.000 TL) sorumlu olacaktır. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Ölüm halinde mükellefin ödevleri, mirası reddetmemiş kanuni ve mansup mirasçılara geçer. Her bir mirasçı, ölenin vergi borçlarından miras hisseleri oranında sorumlu olur. Ancak cezalar dolayısıyla mirasçıların herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu, cezanın kişiselliği kuralının bir sonucu olup ölüm halinde cezalar düşmektedir. Bu durumda dört mirasçı ve bunların da hisseleri eşit olduğu için her bir mirasçı, ölenin sadece asli vergi borcunun (200.000 TL) dörtte birinden (200.000/4=50.000 TL) sorumlu olacaktır. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Gerçek kişilerin kanuni temsilcilerinin kanunda belirtilen ödevleri yerine getirmemeleri veya eksik yerine getirmeleri yüzünden ödenmeyen veya eksik ödenen vergiler için, idare öncelikle kanuni temsilcilerin mal varlığına başvurmaktadır. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

Vergi borcu kural olarak vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi ile doğmaktadır. Vergiyi doğuran olay, vergi yasalarının verginin doğumunu bağladıkları bir işlem, olay veya hukuki durumun gerçekleşmesidir. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Verginin hesaplanması için ihtiyaç duyulan ilk şey, verginin neyin baz alınarak hesaplanacağıdır. Bu bağlamda, fiziki veya ekonomik bir veriye ihtiyaç duyulmaktadır. Matrah; üzerinden vergi hesaplanabilecek teknik, fiziki veya ekonomik büyüklüktür. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

İkmalen vergi tarhı, bir vergi tarh edildikten sonra ortaya çıkan vergi farkı dolayısıyla gerçekleştirilmektedir. Yani, ikmalen tarhiyatın olması için, önceden tarh işlemi yapılmış olmalıdır. Ve bu tarh işlemi ile karşılanmayan bir vergi farkı bulunmalıdır. Doğru cevap "A" şıkkıdır.