Vergi Suç ve Kabahatleri

Vergi kabahatleri, vergi ziyaının (kaybının) veya şekli vergi ödevlerinin ihmalinin (usulsüzlük) meydana gelmesini engellemeyi amaçlarken vergi suçları kamu düzenini ihlal niteliği ağır basan ve devlet otoritesinin zayıflamasına neden olacak fiilleri engellemeyi amaçlar.
• Vergi kabahatlerine ilişkin fiil ve yaptırımlar idari usullerle saptanırken vergi suçlarına ilişkin fiil ve yaptırımlar kazai (yargısal) usullerle saptanır. Vergi kabahatlerinde kabahat olarak saptanan fiilin cezası idari merci olan vergi dairesince kesilir. Vergi suçlarında cezaya mahkemece hükmedilir. Başka bir deyişle işlenen fiillerin niteliklerine bağlı olarak yaptırımı uygulamaya yetkili makamlar farklıdır.
• Vergi kabahatlerinin yaptırımı parasal, vergi suçlarının yaptırımı ise hürriyeti bağlayıcı ceza karakterindedir.
• Vergi kabahatlerinde işlenen fiillerde kasıt veya taksirin var olup olmadığı aranmazken adli vergi suçlarının temel unsurlarından biri fiillerin kasıtlı olarak işlenmesi hâlinde yaptırım uygulanacak olmasıdır.

Ceza ehliyeti kişinin işlediği fiil dolayısıyla yaptırıma tabi tutulup tutulamayacağını belirlemektedir.

Ağır nitelikli fiillerde vergi kaybının 3 katı, orta nitelikli fiillerde vergi kaybının 1 katı, hafifletici durumlarda vergi kaybının yarısı kadar vergi ziyaı cezası kesilir.

Faturalarda tahrifat yapılması, ağır nitelikli fiiller arasında yer almaktadır. Bu durumda vergi kaybının 3 katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilecektir. Vergi kaybı 100.000 TL olduğuna göre kesilecek vergi ziyaı cezası 300.000 TL. olacaktır.

Genel usulsüzlük kabahati vergi kanunlarının şekle ve usule ilişkin hükümmlerine uyulmaması hâlini ifade eder (VUK m. 351). Bu yapısıyla genel usulsüzlük kabahati vergi mükellefiyetine bağlı olarak bildirim, belge alma-verme, belge bulundurma, defter tutma ve tasdiki vb. hususlara ilişkin aykırılıkları cezalandırmayı amaçlar.

Birinci Derece Fiiller: Beyannamelerin süresinde verilmemesi, defterlerin tutulmaması, Kayıt ve belgelerin noksan, usulsüz veya karışık olması, defterlere ilişkin kayıt nizamına uyulmaması, işe başlamanın zamanında bildirilmemesi, defter tasdiklerinin yaptırılmaması, diğer ücretlerin zamanında tarh edilmemesi, veraset ve intikal vergisi beyannamesinin birinci ek süreden sonra verilmesidir.

Vergi kabahatleri açısından tekerrüre ilişkin düzenleme VUK’un 339. maddesiyle yapılmıştır. İlgili madde “vergi ziyanına sebebiyet vermekten veya usulsüzlkten dolayı ceza kesilen ve cezası kesinleşenlere, cezanın kesinleştiği tarihi takip eden yılın başından başlamak üzere vergi ziyaı kabahatinde beş yıl, genel usulsüzlük kabahatinde iki yıl içinde tekrar ceza kesilmesi durumunda vergi ziyaı suçunun kabahati % 50, genel usulsüzlük kabahatinin cezası % 25 oranında arttırılmak suretiyle uygulanır” şeklindedir.

Özel usulsüzlük suçunun fiilleri genel usulsüzlükte olduğu gibi vergi kanunlarınca öngörülen şekle ilişkin ödevlerin yerine getirilmemesine dayanır. Aralarındaki fark, özel usulsüzlük suçunun vergi yükümlülüğünü daha ağır noktalarda ihlal etmesi ve buna bağlı olarak vergi ziyaı yaratma açısından daha elverişli ortam yaratmasıdır. Bu nedenle özel usulsüzlük suçu fiillerinin cezaları genel usulsüzlük suçu fiillerinin cezalarından daha ağır tespit edilmiştir.

Devlet çıkardığı kanunlarla şarta, süreye, cezanın niteliğine, verginin ve tarhiyatın türüne ve mükellefiyete bağlı olarak işlenmiş suç ve kabahatleri kesinleşmiş olsun veya olmasın cezaların asıllarını ve/veya fer’ilerini kısmen veya tamamen ortadan kaldırır. Böylelikle devlet ile mükellef arasında kurulan ceza ilişkisi ortadan kalkar.

Uzlaşma, mükellef ile idare arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların, yargı yoluna başvurulmadan taraflarca konuşulup görüşülerek vergi ve cezanın tutarı konusunda anlaşmaya varılmasıdır. Uygulamada idare cezanın büyük bir kısmını kaldırmakta vergi aslında ise sembolik bir indirim yapmakta veya hiç indirim yapmamaktadır. Ancak, mükellefin haklı olduğu bazı durumlarda vergi tutarında da önemli indirimler yapılabilmektedir. Uzlaşma, tarhiyat öncesi ya da tarhiyat sonrası uzlaşma şeklinde gerçekleşebilmektedir. Tarhiyat öncesi uzlaşma isteyenler, tarhiyat sonrası uzlaşma talep edemez.

Herhangi bir nedenle tarhiyat öncesi uzlaşmaya varılamamışsa verginin tarhı ve cezanın kesilmesinden sonra tarhiyat sonrası uzlaşma talep edilemez.

Beyana dayalı olarak yapılan tarhiyatlar, kaçakçılık suçunu oluşturan (ağır nitelikli fiillerle işlenen) vergi ziyaı kabahati, genel usulsüzlük ve özel usulsüzlük kabahatlerine verilen cezalar tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına girmez.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca ödeme emrine, ihtiyati haciz ve ihtiyati tahakkuka karşı vergi mahkemelerinde dava açma süresi 15 gündür.

Dilekçenin hitap kısmına “... Vergi Mahkemesi Başkanılığına İletilmek Üzere...” ibaresi eklenerek;
• İdare mahkemelerine,
• Başka illerdeki vergi mahkemelerine,
• İdare ve vergi mahkemeleri bulunmayan yerlerde, asliye hukuk hakimliklerine,
• Yabancı ülkelerde, Türk Konsolosluklarına verilmesi mümkündür.

Vergi mahkemesince verilen kararlara karşı, bazı kanun yolları vardır. Vergi mahkemelerince verilen kararlara karşı, mükelleflerin ya da idarenin, duruma göre bölge idare mahkemesine “istinaf ” ve Danıştay’a “temyiz” başvurusunda bulunması söz konusu olabilir.

Vergilendirme işleriyle uğraşan memurların, vergi incelemesinde ve idari yargıda görev yapanların, komisyonlarda görev alanların, bilir kişilerin ve kendilerine bilgi verilen meslek kuruluşlarının yöneticilerinin, öğrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diğer hususları ifşa etmeleri veya kendilerinin veyahut üçüncü şahısların yararına kullanmaları hâlinde bu suç meydana gelir.

Muhasebe hileleri yapmak, Çift defter tutmak, Gerçek veya işlemle ilgisi olmayan kişiler adına hesap açmak, Defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek veya gizlemek, Yanıltıcı belge düzenlemek veya kullanmak.

Anlaşmalı matbaa olmadığı hâlde belge basmak, Anlaşmalı olmayan matbaanın bastığı belgeyi bilerek kullanmak VUK 359/b' ye göre 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası gerektirmektedir.

Tekerrür açısından önceki veya sonraki cezanın aynılığı aranmamaktadır. Önemli olan, belirlenmiş süre içinde kapsama giren vergi ziyaı veya usulsüzlük gerektiren fiilin ortaya çıkmasıdısır. Tekerrür hükümmlerinin uygulanacağı süre bakımından son cezanın tabi olduğu tekerrür süresi dikkate alınacaktır. Vergi ziyaında süre 5 yıl olarak belirlendiğinden ve bu süre içinde cezayı gerektiren fiil işlendiğinden tekerrür hükümleri uygulanacaktır.

Uzlaşmaya varılması hâlinde, tutanakla tespit edilen hususlar hakkında hiçbir birime şikâyette bulunulması ve dava açılması mümkün değildir.