VERGİ UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 9

Vergi sorumlusu, kendisi gerçek yükümlü olmamasına rağmen, vergi kanunlarının emredici hükümleri dolayısıyla verginin vergi dairesine ödenmesi ve diğer bazı işlemleri yapması zorunluluğu olan kişilerdir. Vergi yükümlüsünden farklı bir kavramdır. Vergi sorumluları asıl vergi yükümlüsü (mükellefi) olmayıp yasa gereği onların yerine görev almaktadırlar. Doğru yanıt B'dir.

Kurumlar vergisinin mükellefi durumunda olan kurumların oluşumunun temelinde gerçek kişilerin olması ve gerçek kişilerin gelir vergisi yükümlüsü olmaları nedeniyle aynı
kaynağın iki kez vergilendirildiği akla gelebilir. Bu durumun çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Bu sebepler;
• Vergi yükümlüsü durumundaki kurumlar, ortaklarından ayrı bir iktisadi
güce sahiptir.
• Kurumlar, gerçek kişilerin sahip olmadığı sınırlı sorumluluk içinde kalabilme, tahvil veya hisse senedi çıkarabilme, bazı giderleri indirebilme, teşvik
tedbirlerinden yararlanabilme gibi bazı ayrıcalıklara sahiptir.
• Sermaye vergisi yapısında olan kurumlar vergisi aynı zamanda “ayırma ilkesinin” uygulama aracı olabilir.
• Kurumlar vergisi uygulaması, tekelleşmenin önlenmesi açısından bir araç
olarak kullanılabilir.
• Kurumların kâr dağıtmaması hâlinde ortaklarından gelir vergisi alınması
mümkün olmaz.
• Kurumlar vergisi, devletin daha fazla gelir elde etmesine olanak sağlaması
nedeniyle verginin “mali amacını” gerçekleştirmesine yardımcı olur.

Vergi borcu kural olarak vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi ile doğmaktadır. Nitekim VUK 19/2’de “Vergi alacağı vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar” denilmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Dernek ve vakıf tüzel kişilikleri kurumlar vergisi mükellefi değildir. Vergi mükellefiyeti, bunların iktisadi amaç taşıyan işletmeleri için söz konusudur

Kurumlar vergisi mükelleflerinden tüzel kişiliğe sahip olanlardan “kanuni merkezi” veya “iş merkezi”nden herhangi biri Türkiye’de olanlar tam mükellef olarak
kabul edilir

Hem kanuni merkezi hem de iş merkezi Türkiye’de olmayan kurumlar Türkiye’den
kazanç elde etmeleri hâlinde dar mükellef sayılırlar.

Menkul Kıymetlerin İhraç Giderleri
Bu giderler; hisse senedi ve tahvillerin basım, ilan, mahkeme, noter tasdiki, tescil
ve benzeri giderlerini içermektedir.

Verginin hesaplanması için ihtiyaç duyulan ilk şey, verginin neyin baz alınarak hesaplanacağıdır. Bu bağlamda, fiziki veya ekonomik bir veriye ihtiyaç duyulmaktadır. Tanım olarak matrah; üzerinden vergi hesaplanabilecek teknik, fiziki veya ekonomik büyüklüktür. Matrah; adet, litre, kilogram, metrekare ve benzeri miktarlar esas alınarak “spesifik” olarak belirlenebileceği gibi, doğrudan parasal büyüklük (değer) esas alınarak “advalorem” olarak da belirlenebilir.

Kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nda ve diğer kanunlarda yer alan giderlere ek olarak Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinde yer alan giderler de düşülecektir. Bu giderler;

Menkul Kıymetlerin İhraç Giderleri

Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

Genel Kurul Toplantıları, Birleşme, Fesih ve Tasfiye Giderleri

Komandite Ortağın Kâr Payı

Katılım Bankalarının Ödedikleri Kâr Payları

Sigorta Teknik İhtiyatları

Kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nda ve diğer kanunlarda yer alan giderlere ek olarak Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinde yer alan giderler de düşülecektir. Bu giderler;

Menkul Kıymetlerin İhraç Giderleri

Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

Genel Kurul Toplantıları, Birleşme, Fesih ve Tasfiye Giderleri

Komandite Ortağın Kâr Payı

Katılım Bankalarının Ödedikleri Kâr Payları

Sigorta Teknik İhtiyatları

Vergi matrahının tamamen veya kısmen defter ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkân bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden tarh yapılmasına re'sen tarh adı verilmektedir. Re’sen tarhiyat yapısı itibarıyla ikmalen tarhiyattan farklılıklar taşımaktadır. İkmalen tarhiyatın söz konusu olması için, daha önce yapılmış bir tarh işleminin bulunması şarttır. Re’sen tarhiyatta ise bu şart olmayıp, daha önceden tarh işlemi yapılsın veya yapılmasın re’sen tarhiyat yapılabilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Pasif nitelikli gelir ile faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış gelirleri ve benzerleri
kastedilmektedir.

Mükelleflere tebliğ yapılırken kullanılabilecek yöntemler şunlardır: posta ile tebliğ, görevliler aracılığıyla tebliğ (vergi dairesi çalışanları, silahlı kuvvetler görevlileri, Dışişleri Bakanlığı, konsolosluklar, yabancı ülkenin yetkili makamı), elektronik ortamda tebliğ (E-Tebligat), daire veya komisyonda tebliğ, ilan yoluyla tebliğ. Mükellefler aracılığıyla tebliğ yapılması söz konusu değildir.

Yapı kooperatifleri bazı şartları sağlamaları hâlinde kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanmaktadır. Bu şartlar;
• Ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,
• Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi,
• Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz) ilişkin hükümler bulunması ve bu hükümlere fiilen uyulması,
• Kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer verilmemesi,
• Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması.

Verginin tahakkuku, tarh ve tebliğ edilen bir verginin ödenebilecek aşamaya gelmesidir. Yasada yer alan bu tanımlamaya göre, tahakkuk etmiş bir vergi artık ödenebilecek bir konuma gelmiş demektir. Tahakkuk etmiş bir vergide, verginin ödenebilmesi için gerekli tüm süreçler tamamlanmış olup, yükümlü isterse bu vergiyi ödeyebilir.

Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan anonim ve limitet şirket niteliğindeki şirketlerin sermayesine iştirak eden kurumların, bu iştiraklerinden elde ettikleri aşağıdaki şartları taşıyan iştirak kazançları aşağıdaki şartlarla kurumlar
vergisinden istisnadır.
• İştirak payını elinde tutan şirketin, yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %10’una sahip olması,
• Kazancın elde edildiği tarih itibarıyla iştirak payının kesintisiz olarak en az
bir yıl süreyle elde tutulması (Rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle veya yurt
dışı iştirakin iç kaynaklarından yapılan sermaye artırımları nedeniyle elde
edilen iştirak payları için sahip olunan eski iştirak paylarının elde edilme
tarihi esas alınır.),
• Yurt dışı iştirak kazancının kâr payı dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler dâhil iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu
ülke, vergi kanunları uyarınca en az %15 oranında gelir ve kurumlar vergisi
benzeri toplam vergi yükü taşıması; iştirak edilen şirketin esas faaliyet konusunun, finansal kiralama dâhil finansman temini veya sigorta hizmetlerinin sunulması ya da menkul kıymet yatırımı olması durumunda, iştirak
edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke, vergi kanunları uyarınca en az
Türkiye’de uygulanan kurumlar vergisi oranında gelir ve kurumlar vergisi
benzeri toplam vergi yükü taşıması,
• İştirak kazancının elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi.

Vergilendirme süreci vergiyi doğuran olay ile başlayıp sonrasında tarh, tebliğ ve tahakkuk aşamalarıyla devam eder ve tahsil aşamasıyla da tamamlanır. Doğru yanıt B'dir.

Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 102. maddesi hükmüne göre; “Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar.” Doğru yanıt E'dir.

Zamanaşımını kesen nedenler şunlardır: 

• Ödeme yapılması,
• Haciz uygulanması,
• Zorla tahsil ve takip işlemleri sonucunda tahsilat yapılması,
• Ödeme emri tebliğ edilmesi,
• Mal bildirimi, mal edinme ve artmalarının bildirilmesi,
• Yukarıdaki işlemlerin kefil veya kanuni temsilci kişiliğinde gerçekleşmesi,
• Uyuşmazlık konusu olan kamu alacaklarında yargı organı tarafından bozma
kararı verilmesi,
• Yargı organlarının yürütmenin durdurulması kararı vermesi,
• Kamu alacağının teminata bağlanması. 

A şıkkında belirtilen mükellef A'nın vergi borcuna karşılık teminat göstermesi durumu zamanaşımını kesecektir. Doğru yanıt A'dır.

Vergi mükellefi (yükümlü), “vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettübeden gerçek ve tüzel kişidir”.  Vergi mükellefinin vergi borcunu ödeme dışında başka yükümlülükleri de bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; defter tutmak, işe başlamayı ve işi bırakmayı bildirmek, adres değişikliklerini bildirmektir. Doğru yanıt E'dir.