VERGİ UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 12

Kira gelirleri, Gelir Vergisi Kanunu’nda “gayrimenkul sermaye iradı” olarak ni- telendirilmiştir. Gayrimenkul sermaye iradı, “gayrimenkul” olarak kabul edilen mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelirleri ifade etmek üze- re kullanılmaktadır.

Sınai ve Ticari Haklar: Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı, alâmetifarika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, gizli formül veya üretim tekniğinin kiraya verilmesinden elde edilen gelirler.

Gayrimenkul sermaye iratlarında elde etme “tahsil esasına” bağlanmış- tır. Aşağıdaki durumlar da tahsil kapsamına girmektedir:

Bilgi verilmesi şartıyla adlarına, kamu kuruluşuna, icra dairesine, bankaya,noter ve postaya para yatırılması,

Kira alacağının başka bir kişiye temliki,

Gayrimenkule yapılan harcamalar nedeniyle bedelsiz oturulması,

Sağlanan başka menfaatler nedeniyle bedelsiz oturulması.

Geçmiş yıl kiralarının sonraki yıllarda ödenmesi hâlinde, bu kiralar ödemenin yapıldığı yılda elde edilmiş kabul edilir. Gelecek yılların kiralarının peşin ödenmesi hâlinde ise her biri ait olduğu yılın kira geliri sayılır.

Götürü gider usulünü seçen mükellefler bu usulü iki yıl üst üste uygulamadan gerçek usule geçemezler.

Menkul Sermaye İradı:

Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışındaki sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde ettiği kâr payı, faiz ve benzeri gelirler.

Bazı gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır:

Kâr Payları: Bu gruba; hisse senetlerinden, yatırım fonlarından elde edilen kârpayları, limitet şirket ortaklarının kâr payları, iş ortaklıklarından ortakların elde ettikleri kâr payları, adi komandit şirketlerde komanditer ortakların kâr payları, kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar, yönetim kurulu başkanı ve üyelerine verilen kâr payları, girmektedir.

Faizler: Bu gruba; her türlü tahvil faizleri, hazine bonoları ile Toplu Konutİdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymet gelirleri, her türlü alacak faizi, mevduat faizleri, repo ve ters repo gelirleri, faizsiz bankacılık sisteminden elde edilen kar payları girmektedir.

Diğerleri: Bu gruba giren menkul sermaye iratları;
• Dar mükellef kurumların kurumlar vergisi düşülmüş kazançları,
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satış bedelleri, • İştirak hisselerinin tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temlik bedelleri, • Senetlerin iskonto edilmesi (kırdırılması) karşılığında alınan iskonto bedelleri,
• Tüzel kişiliğe sahip emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından on yıl süreyle prim, aidat veya katkı payı ödemeden ayrılanlara yapılan ödemeler,
• Tüzel kişiliğe sahip emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından on yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla bir- likte bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile diğer sandık ve sigortalardan on yıl süreyle prim veya aidat ödeyenlere ve vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler.

Hukuki tasarruf, gelir sahibiningelir üzerinde talepte bulunma hakkını; ekonomik tasarruf ise ödemeyi yapacakolan tarafından gelirin sahibinin emrine amade kılınmasını ifade eder.

İstisna kapsamında olmayan ve üzerinden vergi kesintisi yapılmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları toplamının belirlenmiş tutarı (2020 yılı için T2.600) aşmaması hâlinde bunlar için de beyanname verilmesine gerek yoktur.

Beyannamenin Verileceği Yer: Gelir vergisi beyannamesi mükelleflerin yerleşim yerlerinin (ikametgâhlarının) bulunduğu yer vergi dairesine verilir. İşyeri ve yerleşim yeri ayrı vergi dairelerinin görev bölgesinde bulunan mükellefler, başvurularının uygun görülmesi koşuluyla işyerinin bağlı bulunduğu vergi dairesine beyanname verebilirler.

Kurumlar vergisine neden gerek olduğuna dayanak oluşturan sebepler;

• Vergi yükümlüsü durumundaki kurumlar, ortaklarından ayrı bir iktisadi güce sahiptir.
• Kurumlar, gerçek kişilerin sahip olmadığı sınırlı sorumluluk içinde kalabilme, tahvil veya hisse senedi çıkarabilme, bazı giderleri indirebilme, teşvik tedbirlerinden yararlanabilme gibi bazı ayrıcalıklara sahiptir.
• Sermaye vergisi yapısında olan kurumlar vergisi aynı zamanda “ayırma ilkesinin” uygulama aracı olabilir.
• Kurumlar vergisi uygulaması, tekelleşmenin önlenmesi açısından bir araç olarak kullanılabilir.
• Kurumların kâr dağıtmaması hâlinde ortaklarından gelir vergisi alınması mümkün olmaz.
• Kurumlar vergisi, devletin daha fazla gelir elde etmesine olanak sağlaması nedeniyle verginin “mali amacını” gerçekleştirmesine yardımcı olur. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

İşletmelerin hukuki yapısı kurumlar vergisine tabi olacak şekilde yapılandırıldığında, gelir vergisine göre bazı avantajlar ortaya çıkmaktadır. Bu avantajlar;

Gelir vergisi mükellefleri, ödenmeyen vergiler bakımından bütün mal varlığıyla sorumludur. Sınırsız sorumluk olarak nitelenen bu durum kurumlar vergisine tabi şirketlerde (özellikle anonim şirketlerde) söz
konusu değildir.
Gelir vergisine tabi olarak ticari kazanç elde edenler, yanlarında çalışan eş ve küçük çocuklarına yapmış oldukları ücret ödemelerini gider olarak düşürmezler. Kurumlar vergisinde bu yönde bir kısıtlama yoktur.
Gelir vergisi yapı olarak, artan oranlıdır. Vergi matrahı arttıkça matraha uygulanan oran kademeli olarak artmakta ve %40’a ulaşmaktadır. Kurumlar vergisi ise düz oranlı yapıya sahip olduğundan matrahın arttığı hâllerde ciddi avantajlar ortaya çıkarmaktadır. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Anonim şirket; bir unvana sahip, esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mevcut mal varlığı ile sorumlu bulunan bir şirket türüdür. 
Hisseli komandit şirket; bir ticaret unvanı altında ticaret yapmak amacıyla sermayesi paylara bölünen, ortaklardan bir kısmının şirket alacaklılarına karşı sınırsız sorumlu (komandite) ve bir kısım ortakların şirkete koydukları sermaye ile sınırlı sorumlu (komanditer) olduğu şirket türüdür.
Limited şirket; iki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulup ortakların sorumluluğu koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belli olan şirket türüdür.

Kurumlar Vergisi Kanunu, tüzel kişiliklerinin olup olmadığına bakılmaksızın bazı oluşumları da kanunun uygulanması bakımından sermaye şirketi olarak kabul etmiştir. Bunlar; yabancı sermaye şirketleri, fonlar, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları,dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler, kurumlar vergisi mükellefi olacak şekilde mükellefiyet tescili talep eden iş ortaklıkları. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Kurumlar vergisi mükelleflerinden tüzel kişiliğe sahip olanlardan “kanuni merkezi” veya “iş merkezi”nden herhangi biri Türkiye’de olanlar tam mükellef olarak kabul edilir.
Kanuni merkez; kurumların tüzük, ana sözleşme veya kuruluş kanunlarında gösterilen yerdir. İş merkezi ise iş bakımından faaliyet ve işlemlerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği yerdir. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Kurum kazancının tespitinde genel olarak gelir vergisindeki ticari kazancın tespitindeki mantık geçerlidir. Bununla beraber, kurum olmanın ortaya çıkardığı farklılıktan kaynaklanan değişiklikler de söz konusudur.

Kurumlar vergisi matrahına ulaşılırken gider olarak kabul edilmeyen indirimlerde bulunmaktadır. Bunlar aşağıda kısaca açıklanmaktadır.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 7. maddesinde üç şart şeklinde düzenlenmiştir. Bu üç şart bir arada gerçekleşirse vergilendirme Türkiye’de yapılacaktır. Üç şartın bir arada gerçekleşmemesi durumunda yabancı kurum kontrol edilen konumda olsa bile kazancı
Türkiye’de kurumlar vergisine tabi tutulmayacaktır. Bu üç şart şunlardır;
Kazançta Pasif Nitelikli Gelirlerin Ağırlıkta Olması: Kontrol edilen yabancı kurumun (yurt dışı iştirakin) ilgili yıldaki toplam gayrisafi hasılatının %25 (yüzde yirmibeş) veya fazlasının “pasif nitelikli gelirlerden” meydana gelmesi gerekir. Pasif nitelikli gelir ile faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış gelirleri ve benzerleri kastedilmektedir.
Kazancın Düşük Vergi Yükü Taşıması: Kontrol edilen yabancı kurumların kazançlarının Türkiye’de vergilendirilmesi için getirilen bir diğer şart; kazanç üzerinden %10’dan az oranda gelir veya kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşımasıdır.
Gayrisafi Hasılatın Belli Bir Tutarı Aşması: Kontrol edilen yabancı kurumların kazançlarının Türkiye’de vergilendirilmesi için getirilen son şart; kontrol edilen yabancı kurumun yıllık gayrisafi hasılatının belli bir tutarı (TL 100.000 karşılığı yabancı para) aşmasıdır.

Vergi mükellefi kavramı,vergi uygulamasının temel çekirdek kavramıdır.Vergi mükellefinin gerçek veya tüzel kişi olabileceği kuşkusuzdur.Tüzel kişiliği olmayan topluluklar ise yasada sayılmış olmaları halinde vergi mükellefi kabul edilmelidir.Doğru Cevap:C

Yapı kooperatifleri bazı şartları sağlamaları hâlinde kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanmaktadır. Bu şartlar;
• Ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,
• Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi,

• Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz) ilişkin hükümler bulunması ve bu hükümlere fiilen uyulması,
• Kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer verilmemesi,
• Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması, gerekmektedir. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Vergi sorumlusu kavramı ile Vergi mükellefi(yükümlüsü) kavramı arasındaki ilişki Vergi Uygulamaları alanının temelini oluşturmaktadır.Soru kökünde verilen tanımlama,vergi sorumlusu kavramına ilişkindir.Doğru Cevap:B