VERGİ USUL HUKUKU

Mükelleflerin ödevlerine uyup uymadıklarının denetlenmesi yöntemleri olarak VUK’da 4 denetim yöntemine yer verildiği görülmektedir. Bunlar; yoklama, inceleme, arama ve bilgi toplamadır.

Yoklama, vergi dairesinin bilgisi dışında vergileme ile ilgili maddi ve şekli olguları ortaya çıkarmayı amaçlayan bir denetim türüdür.

Herhangi bir gayrimenkulün kiraya verilip verilmediğinin soruşturulması yoklama işleminin konusunu oluşturur.

Vergi kanunları uyarınca düzenlenmesi icap eden belgelerin usulüne göre düzenlenip düzenlenmediği ile kullanılıp kullanılmadığını, faturasız mal bulunup bulunmadığını tespit etmek için vergi denetim yöntemlerinden yoklama yoluyla araştırma yapılır.

İncelenen mükellefle iş ilişkisi bulunan diğer işletmelerin defter, belge ve kayıtlarının uyumlu olup olmadığının araştırılması karşıt incelemedir.

Randıman incelemesiyle işletmelerin ürettikleri mamul mallar ile bu malları üretmek için kullandıkları ham madde, yarı mamul ve yardımcı maddeler arasında teknik ilişkinin uyumlu olup olmadığı belirlenir.

Vergi incelemesinin dairede yapılması halinde, inceleme elemanlarının defter ve belgelerin daireye ibrazı için mükellefe en az 15 gün süre tanımaları gerekmektedir.

Vergi incelemesinde tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl içinde incelemenin bitirilmesi esastır.

VUK’un 142. maddesidir. VUK’un 142. maddesine göre bir aramanın yapılabilmesi için; • bir ihbarın yapılmış olması veya inceleme sonucu vergi kaçırıldığına dair kuvvetli belirtiler bulunması, • vergi inceleme elemanlarının, vergi kaybı veya suçuna ilişkin delilerin toplanabilmesi için arama yapılmasına gerek görmeleri ve bu doğrultuda gerekçeli bir yazı ile arama kararı vermeye yetkili Sulh Yargıcından bunu istemesi, • Sulh Yargıcının istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi, gereklidir.

Arama neticesinde alınan defter ve belgeler üzerindeki incelemeler en geç üç ay içinde bitirilerek sahibine bir tutanakla geri verilir.

vergi denetim yöntemleri yoluyla tespit edilmeye çalışılan hususlar; matrahın doğru ve tam olarak beyan edilip edilmediği, vergi kaybına yol açılıp açılmadığı,  vergi kaybı varsa tutarının saptanması ve  vergilendirmeyi etkileyen olaylardır.  Yükümlünün ödevlerinin bildirilmesi ise denetim sırasında söz konusu değildir.

Vergi idaresinin vergi denetimini yerine getirmeye çalıştığı faaliyetler; yoklama, vergi incelemesi, arama, bilgi toplamadır. Vergi tarhı ise verginin hesaplanma aşamasına verilen isimdir. Doğru cevap, vergi tarhıdır.

Vergi ödevlerini düzgün yerine getirmediğinden şüphelenilen mükelleflerin, idareye çağrılarak izaha davet edilmesi yöntemi 2017 yılında uygulanmaya başlamıştır.

Yapılan vergi incelemesi tam inceleme şeklindeyse, incelemeye başlanıldığı tarihten itibaren en fazla 12 ay içinde yani bir yıl içinde bitirilmelidir.

Yoklama yılın herhangi bir gününde yapılabilir. Doğru cevap (D) şıkkıdır.

Özel kesimden kamu kesimine aktarılacak parasal değerlerin yani vergi miktarının belirlenmesi idari işlemi tarh işlemidir.

Vergi inceleme sürecinde, karşıt inceleme, çapraz denetim, randıman analizi, bilanço ve gelir-gider tablosu incelemesi yapılabildiğine göre delil araması bu safhada yapılmaz.

Vergi incelemesinin iş yerinde değil de dairede yapılmasının istenmesi durumunda, inceleme elemanı defter ve belgelerin daireye ibrazı için mükellefe en az on beş gün süre tanıması gerekir.

Katma değer vergisi iadesi ile ilgili vergi inceleme süresi en fazla üç aydır.

Talep üzerine devamlı bilgi verme yoluyla toplanan ve istihbarat arşivlerinde gizli olarak saklanan arşivlerden kimlerin ve ne surette faydalanabileceği Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilir.