VERGİ USUL HUKUKU

İncelemenin sağlıklı yapılabilmesi için işyerinde ibraz yapılmayarak haklı bir mazeret gösteren mükelleflere kanuni defter ve belgelerini daireye getirmeleri idare tarafından için uygun bir süre verilir (VUK. m.139).

Yargısal sürelerin ilgililere tebliğ edilme zorunluluğu vardır, eğer bu sürelerde tebliğ edilmezse haberdar olunmayan bir süre ile ilgili hukuki sonuçlar doğmaz.

Pişmanlıkta (VUK. m.371) mükellefe eksik beyanını ve eksik ödemelerinin tamamlaması için verilen on beş günlük süre müsamaha süresidir.

Tahakkuk zamanaşımı vergiyi doğuran olayın meydana geldiği yılı izleyen yılın başından itibaren beş yıldır. Soruda gelir 2021 de elde edildiğine göre en son 31.12.2026 tarihinde tahakkuk ettirilebilir.

Düzeltme zamanaşımı süresi; zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı 1 yıldan aşağı olamaz (VUK. m.126).

Düzenleyici süreler idare ve yargı organlarının görevleri ile ilgili bazı işlemlerini belirli bir süre içinde yapabilmeleri amacıyla getirilmiştir. Örneğin veraset ve intikal vergisinde idare beyan edilen değerler üzerinden vergi beyannamelerinin verildiği tarihten itibaren en geç 15 gün içinde vergi tarh eder (VİVK. m.10).

Süre hafta ya da ay olarak belirtilmişse, başladığı güne son hafta ya da ayda tekabül eden günün mesai saatinin sonunda sona erer. Buna göre, ocak 2021 ayı KDV beyannamesinin normal olarak 26 şubat 2021 tarihinde verilmesi gerekirdi. Ölüm nedeniyle süreye üç ay eklendiğinde beyan tarihi 26 Mayıs 2021 olacaktır.

Mükelleflerin irade dışı nedenlerle ve vergisel ödevlerini yerine getiremeyecek şekilde işlerinden ayrılmaları mücbir sebep hali kabul edilmektedir. Örneğin mükellefin askere alınması, karantinaya alınması, genel grev, lokavt ve yurt içine girememe gibi durumlarla karşılaşması nedeniyle beyanname verme ödevini yapamaması mücbir sebep halidir.

Mücbir sebep halinde bu sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler işlemez ve tarh zamanaşımı işlemeyen süreler kadar uzar (VUK. m. 15), tahsil zamanaşımı ise işlemeye devam eder.

Son gün mali tatilin sona ermesinden sonraki 5 gün içine rastlayan kanuni ve idari süreler mali tatili izleyen 5. gün sonuna kadar (25 Temmuz dahil) uzar

Düzeltme zamanaşımında, VUK 114. maddedeki zamanaşımı süresi dolduktan sonra meydana çıkarılan vergi hataları düzeltilememektedir. Düzeltme zamanaşımı süresi; zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı, ilan yolu ile tebliğ edilip vergi mahkemesinde dava konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde mükellefe ödeme emrinin tebliğ edileceği, ihbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen vergilerde 6183 sayılı Kanun’a göre haczin yapıldığı tarihten başlayarak 1 yıldan aşağı olamaz (VUK. m.126).

Düzenleyici süreler idare ve yargı organlarının görevleri ile ilgili bazı işlemlerini belirli bir süre içinde yapabilmeleri amacıyla getirilmiştir. Bu sürelerin önemli bir özelliği müeyyidesinin olmamasıdır. Bu sürelere uyulmadığında ne olacağı kanunda gösterilmemiştir. Bu sürelere uyulmaması esasa ilişkin bir şekil noksanlığı sayılmamaktadır. Amacı kamu görevlilerinin görevlerini daha dikkat ve özenle yapabilmelerini temindir. İdare ve yargı organları bu sürelere uymadıklarında kendi kusurlarından kaynaklandığı zaman, idarenin sorumluluğu söz konusu olacak ve görevliler hakkında disiplin soruşturması açılabilecektir. Örneğin veraset ve intikal vergisinde idare beyan edilen değerler üzerinden vergi beyannamelerinin verildiği tarihten itibaren en geç 15 gün içinde vergi tarh eder.

Bazı hallerin varlığında süreler işlemezler. Mücbir sebep, zor durum, ölüm, mali tatil, adli tatil gibi durumların varlığı halinde vergi kanunlarında sürelerin uzayacağı belirtilmiştir.

Zor durum olup vergisel ödevlerini zamanında yerine getirmelerine engel olacak derecede ve kanunda sayılması mümkün olmayan durumlar için kanuni sürenin bir katını, kanuni sürenin bir aydan az olması halinde bir ayı geçmemek üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca uygun bir süre verilebilmektedir.

Gelir vergisinde ölüm halinde, beyannamenin ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verileceğine ilişkin özel bir hüküm bulunmaktadır.

Her yıl Temmuz ayının 1’inden 20’sine kadar (yirminci gün dahil olmak üzere) mali tatil uygulanır. Adli tatil ise her yıl 20 Temmuz ile 31 Ağustos (31 Ağustos dahil) arasında uygulanmaktadır.

Mükellef tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusu yapmış ancak uzlaşma sağlanamamış ve dava açma süresi de 15 günden az kalmışsa, dava açma süresi uzlaşma tutanağının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün uzar.

Mücbir sebepler; Tarh zamanaşımı süreleri durdurur. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesini engeller Ceza kesilmez. Ancak gecikme zammını engelleyen bir neden değildir. Yazı ile istemde bulunmaya gerek yoktur. Süre kendiliğinden uzar. Kanuni veya idari süreleri durdurur. Duran süre sebebi ortadan kalkmasıyla yeniden işlemeye başlar. Vergiyi doğuran olayı etkilemez ve süre sınırlaması yoktur.

Zor durum talebi kanuni süre içinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’na yapılır.

Genel usulsüzlükte ise usulsüzlüğün yapıldığı yılı izleyen yılın ilk gününden başlamak üzere iki yıl geçtikten sonra artık vergi cezası kesilememektedir.