VERGİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 3

Düzenleyici süreler idare ve yargı organlarının görevleri ile ilgili bazı işlemlerini belirli bir süre içinde yapabilmeleri amacıyla getirilmiştir. Bu sürelerin önemli bir özelliği müeyyidesinin olmamasıdır. Bu sürelere uyulmadığında ne olacağı kanunda gösterilmemiştir. Bu sürelere uyulmaması esasa ilişkin bir şekil noksanlığı sayılmamaktadır. Amacı kamu görevlilerinin görevlerini daha dikkat ve özenle yapabilmelerini temindir. İdare ve yargı organları bu sürelere uymadıklarında kendi kusurlarından kaynaklandığı zaman, idarenin sorumluluğu söz konusu olacak ve görevliler hakkında disiplin soruşturması açılabilecektir. Örneğin veraset ve intikal vergisinde idare beyan edilen değerler üzerinden vergi beyannamelerinin verildiği tarihten itibaren en geç 15 gün içinde vergi tarh eder.

Bazı hallerin varlığında süreler işlemezler. Mücbir sebep, zor durum, ölüm, mali tatil, adli tatil gibi durumların varlığı halinde vergi kanunlarında sürelerin uzayacağı belirtilmiştir.

Zor durum olup vergisel ödevlerini zamanında yerine getirmelerine engel olacak derecede ve kanunda sayılması mümkün olmayan durumlar için kanuni sürenin bir katını, kanuni sürenin bir aydan az olması halinde bir ayı geçmemek üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca uygun bir süre verilebilmektedir.

Gelir vergisinde ölüm halinde, beyannamenin ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verileceğine ilişkin özel bir hüküm bulunmaktadır.

Her yıl Temmuz ayının 1’inden 20’sine kadar (yirminci gün dahil olmak üzere) mali tatil uygulanır. Adli tatil ise her yıl 20 Temmuz ile 31 Ağustos (31 Ağustos dahil) arasında uygulanmaktadır.

Mükellef tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusu yapmış ancak uzlaşma sağlanamamış ve dava açma süresi de 15 günden az kalmışsa, dava açma süresi uzlaşma tutanağının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün uzar.

Mücbir sebepler; Tarh zamanaşımı süreleri durdurur. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesini engeller Ceza kesilmez. Ancak gecikme zammını engelleyen bir neden değildir. Yazı ile istemde bulunmaya gerek yoktur. Süre kendiliğinden uzar. Kanuni veya idari süreleri durdurur. Duran süre sebebi ortadan kalkmasıyla yeniden işlemeye başlar. Vergiyi doğuran olayı etkilemez ve süre sınırlaması yoktur.

Zor durum talebi kanuni süre içinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’na yapılır.

Genel usulsüzlükte ise usulsüzlüğün yapıldığı yılı izleyen yılın ilk gününden başlamak üzere iki yıl geçtikten sonra artık vergi cezası kesilememektedir.

gelir vergisinde yıllık beyanname, ait olduğu takvim
yılını takip eden yılın Mart ayında, gelirin sadece
basit usuldeki ticari kazançlardan oluşması durumunda, izleyen yılın şubat ayında verilir (GVK.
m.92). Mart ayı içinde verilmesi gereken beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk eden
gelir vergisi Mart ve Temmuz aylarında ödenmektedir. Basit usulde vergilendirilen ticari kazançlarda
ise gelir vergisi Şubat ve Haziran aylarında iki eşit
taksitle ödenmektedir (GVK. m.117).

gelir vergisinde yıllık beyanname, ait olduğu takvim yılını takip eden yılın Mart ayında, gelirin sadece basit usuldeki ticari kazançlardan oluşması durumunda, izleyen yılın şubat ayında verilir (GVK. m.92).

Kurumlar vergisi beyannamesi, hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ay içinde
mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine beyan edilir (KVK. m.14) ve beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar ödenir (KVK. m.21).

Bazı durumlarda vergi kanunlarında süreler
gösterilmemiş ya da açıkça yazılmamış olabilirler.
Vergi kanunlarında açıkça yazılı olmayan hallerde,
15 günden aşağı olmamak üzere ve ilgiliye tebliğ
edilmek kaydıyla belirlenen (VUK. m. 14) sürelere
idari süre denir.

Burada tam incelemedeki 1 yıl, sınırlı incelemedeki 6 aylık süre kanuni süre olup, kesin nitelik taşımaktadır. İnceleme elemanlarınca değiştirilemez, uyulması zorunludur. Ancak 1 yıl ve 6 aylık kanuni sürelerde incelemenin bitmemesi üzerine idarece tam ve sınırlı inceleme açısından 6 aylık ek süre verilebilir.

Yargısal sürelerde vergi uyuşmazlıklarının yargı organlarınca çözümü aşamasında gerekli hallerde,
yargı organlarının, belli işlemlerinin yapılmasını sağlamak üzere, ilgililere tebliğ edilmek kaydıyla belirlenen süreler kastedilmektedir. Kısacası yargısal süreler vergi yargısı organlarının verdikleri sürelerdir.

Vergi hukukunda süreler hukuki özelliklerine göre de sınıflandırılabilirler. Bu sınıflandırmada sürelerin doğuracağı hukuki sonuçlar ölçüttür. Bu süreler hak düşürücü süreler, müsamaha süreleri, zamanaşımı süreleri ve düzenleyici süreler şeklinde sınıflandırılabilmektedir.

Hak Düşürücü Süreler; belirli bir hakkın kullanımının imkansız hale geldiği sürelerdir. Bu süreler vergi mükelleflerinin,
sorumluluklarının ve idarenin çeşitli talepleri için konulmuştur ve bu sürelere uyulmadığında haktan yararlanılamaz.

Müsamaha süreleri vergi kanunlarında belirlenen süreler içinde yükümlülüklerini yerine getirmeyen, ancak sonradan pişmanlık duyan iyi niyetli mükelleflere yönelik olarak kabul edilmiş sürelerdir.

Tahsil zamanaşımında, kamu alacağı, vadenin rastlandığı takvim yılını takip eden yılın başından
itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğramaktadır (AATUHK. m.102). Söz konusu zamana kadar tahsil edilmeyen vergilerin artık tahsil imkanı kalmamaktadır. Ancak mükellefler kendi arzuları ile ödeme yapabilmektedir.

Vergi Hukukunda sürelerin sınıflandırılması, süreyi koyan devlet organlarına göre yapılıyorsa, organik sınıflandırma söz konusudur.