VERGİ TEORİSİ

İki veya daha fazla ülkenin vergi sistemleri arasındaki farklılıkları azaltmasına vergi uyumlaştırması denir.  Aynı işletme içinde yer
alan bir birimin diğerine sattığı mal ve hizmete uygulanan fiyata transfer fiyatlaması denir. Vergi mükelleflerine getirilen muafiyetler, vergi konularına getirilen istisna ve indirimler dolayısıyla vergi gelirlerindeki kayıplara vergi harcamaları denir. Vergi arbitrajı kavramı vergi sistemindeki farklılıklardan doğan özellikleri kullanarak herhangi bir riske girmeden kazanç sağlama faaliyeti olarak tanımlanır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Bir ülkenin en az geçim seviyesinin üstünde kalan GSYH’sine o ülkenin vergi kapasitesi denir. Vergi gayreti oranı ise toplanan verginin vergi kapasitesine oranıdır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Vergi uyumu, mükellefin vergi ile ilgili yürürlükteki tüm kurallara uyarak vergisini ödemesi şeklinde tanımlanabilir. Vergi uyumunun ana unsurları beş başlık altında toplanabilir:

Vergi uyumunun ana unsurları arasında, vergi beyannamesinin elektronik ortamda verilmesi gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır.Cevabımız A seçeneğidir.

Temsilsiz vergi olmaz prensibinin uygulandığı ülkelerde alınacak vergiler konusunda son söz halkın kendi içinden seçtiği temsilcilere aittir. ‘Temsilsiz vergi olmaz’ ilkesi ile aynı anlama gelen ‘kanunsuz vergi olmaz’ ilkesinin sonucu olarak halkın ne kadar vergi ödeyeceğine kral değil halk temsilcileri aracılığıyla kanunlar çıkartarak karar vermektedir. Türkiye’de de hukuki vergi sınırlaması Anayasa ile başlar. Temsilsiz ve kanunsuz vergi olmaz prensibi 1982 Anayasası 73. maddesinde "Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler, kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır." denilerek açık bir şekilde belirtilmiştir. Cevabımız C seçeneğidir.

Vergi kapasitesinin en etkin biçimde kullanılabilineceği nokta verginin ekonomik sınırıdır. Bir ülke için GSYH, bir birey için gelirinin tümü verginin ekonomik sınırının son noktasıdır. Cevabımız E seçeneğidir.

Mevcut bir vergi oranının artırılmasına rağmen vergi hasılatında artık bir artışın olmadığı noktaya gelindiğinde verginin mali sınırına ulaşılmış demektir. Cevabımız B seçeneğidir.

Vergi alınması (veya artırılması) nedeniyle vergi konusu olan malın değerinin azalmasına verginin amortismanı denir. Bir verginin kaldırılması (veya azaltılması) nedeniyle vergi konusu olan malın değerinin artmasına ise verginin kapitilizasyonu denir. Verginin amortismanı mükellef aleyhine iken verginin kapitilizasyonu mükellef lehinedir. Cevabımız D seçeneğidir.

Ödenen vergi kişinin üzerinde gelir etkisi veya ikame etkisi yaratabilir. Ödediği vergi nedeniyle mükellefin daha fazla çalışmak suretiyle vergiden önceki gelir düzeyine çıkmasına gelir etkisi, tüketimini kısarak dinlenmeye ve/veya eğlenmeye yönelmesine ise ikame etkisi denir. Gelir etkisi ekonomi açısından olumlu ve istenen bir etki iken ikame etkisi tersi yöndedir. Cevabımız A seçeneğidir.

Yasal açıdan baktığımızda vergiden kaçınma, mükellefin vergi yükünü yasal yollarla düşürmesidir. Vergiden kaçınma yasal boşluklardan yararlanmak suretiyle olabileceği gibi, mükellefin vergiden muaf olan veya daha az vergilendirilen ekonomik aktivitelere yönelmesi şeklinde de olabilir. Vergiden kaçınma tamamen yasal ve risksiz bir davranıştır. Cevabımız E seçeneğidir.

Yapılan ampirik çalışmaların sonuçlarına göre vergi kaçırmayı etkileyen çeşitli faktörler bulunmuştur. Mükellefin vergi ödevlerini yerine getirip getirmemesini etkileyen çok çeşitli faktörler olduğunu biliyoruz. Bu değişik faktörlerin vergi kaçırmayı etkileme yönü ve derecesini araştırmak amacıyla birçok ampirik çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların ortaya koyduğu sonuçlar ilgili değişkene göre aşağıda özetlenmiştir.

Vergi kaçırmayı etkileyen faktörler arasında vergi arbitrajı yer almamaktadır?

Bir ülkenin en az geçim seviyesinin üstünde kalan GSYH’sine o ülkenin vergi kapasitesi denir. Vergi gayreti oranı ise toplanan verginin vergi kapasitesine oranıdır. Cevabımız B seçeneğidir.

Verginin bireysel reddi olabildiği gibi toplumsal reddi de söz konusu olabilir. Uygulanmak istenen bir verginin toplumsal boyutta kabul edilmemesine verginin reddi denir. Verginin reddi kavramı bazı kaynaklarda vergi grevi olarak da adlandırılmaktadır. Vergi kaçakçılığı veya vergiden kaçınma bireysel iken verginin reddi toplumsal boyutta gerçekleşmektedir. Cevabımız C seçeneğidir.