VERGİ TEORİSİ - Deneme Sınavı - 11

• Servet vergileri vergi kaynağının niteliğine göre gerçek ve görünürde (nominal) servet vergileri olarak sınıflandırılabilir.
• Gerçek servet vergileri sermayenin kendisi üzerinden alınırken görünürde servet vergileri sermayenin getirisi üzerinden alınmaktadır.
• Görünürde servet vergilerinde matrah servetin değeri olmasına rağmen, vergi servetin getirisi ile ödenir.
• Gerçek servet vergilerinde ise servet hem verginin matrahı hem de kaynağıdır.
• Gerçek servet vergileri ile servet görünürde değil gerçekten ve maddeten vergilendirilir.
• Vergiyi servetin getirisi üzerinden değil de servetin kendisi üzerinden hesaplamanın sağladığı avantaj gelir getirmeyen ancak potansiyel tüketim olanağı sağlayan servetin (mücevher gibi) vergilendirilmesini mümkün kılmasıdır.

• Servet vergileri tahsilatının sürekliliğine göre geçici ve sürekli servet vergileri olarak sınıflandırılabilir.
• Emlak vergisi sürekli servet vergilerine örnek gösterilebilir.
• Olağanüstü servet vergileri geçici servet vergilerine örnek gösterilebilir.
• Toplumların hayatında yaşanan, ülke ekonomisini sarsan ve olağanüstü harcamalara yol açan ciddi olaylar (savaş ve depremler gibi) karşısında uygulanan servet vergileri olağanüstü servet vergileri olarak adlandırılır. Bu vergilerin uygulaması oldukça istisnaidir ve genellikle bir defaya mahsus alınırlar.
• İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’de uygulanmış olan ‘Varlık Vergisi’ olağanüstü servet vergileri­ ne örnek gösterilebilir.

Fayda prensibine göre, kamu hizmetlerinden servetlerine yönelik fayda elde eden bireyler servet vergisi ödemelidir.

Ödeme gücü prensibine göre servet vergisi ödenmelidir. Servet, gelir ve tüketim gibi ödeme gücünün bir göstergesidir.

Servet vergisinin gelir vergisini tamamlayıcılık fonksiyonu vardır (tamamla­ yıcı vergi). Ayırma kuramına göre emek ve sermayenin ayrı vergilendirilmesi ve sermayenin (servetin) sağladığı ek avantajların daha fazla vergilendirilmesi amaçlanır.

ayırma kuramına göre servetin getirisi (iradı) yoksa sermaye vergilendirilmez. Servet vergilerinde servetin getirisi olmasa da vergi alınmaktadır.

Servet vergilerinin denetim fonksiyonu vardır (denetleyici vergi).

Servet vergilerinin telafi edici vergi fonksiyonu vardır (telafi edici vergi).

Servet vergilerinin gelir dağılımı dengesizliğini azaltma fonksiyonu vardır.

Devlet gelir dağılımı dengesizliğine çeşitli araçlarla müdahale ederek dengesizliği azaltmaya çalışır. Artan oranlı gelir vergisi, ayırma kuramı, en az geçim indirimi ve muafiyet/istisnalar kullanılarak vergilemede adalet sağlanmaya çalışılmaktadır.

Servet vergilerinin dikey eşitsizliği azaltma fonksiyonu vardır.

Servet vergilerinin yatay eşitsizliği azaltma fonksiyonu vardır.

Servet vergilerinin uygulanması basittir.

Servet vergilerinin mülkiyet hakkını kısıtlama fonksiyonu vardır

• Vergi ahlakı mükellefleri devletle aralarındaki ilişkiyi belirleyen davranış normlarıdır.
• vergi uyumu mükellefin vergi ile ilgili yürürlükteki tüm kurallara uyarak vergisini ödemesi şeklinde tanımlanabilir.
• Vergi ahlakı dışarıdan bir baskı ve zor kullanma olmadan mükellefin vergi uyumunun gönüllü olarak yüksek olmasını ifade eder.
• Vergi ahlakı vergi uyumunu etkileyen önemli bir faktördür.
• Vergi ahlakı vergi ödeme konusunda içsel bir motivasyon olarak kabul edilebilir.
• Vergi ahlakının özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde yüksek, Akdeniz ülkelerinde ise daha düşük olduğu gözlenmiştir.
• Vatandaşın vergiye uyumunu ilgilendiren iki çeşit sınırdan bahsedebiliriz:
• vergi uyumunda devlet kaynaklı sınırlar (makro sınırlar); ii) vergi uyumunda mükellef kaynaklı sınırlar (mikro sınırlar).
• Başarılı bir vergi politikası uygulaması için hem makro hem de mikro sınırların göz önünde bulundurulması gerekir.

• Vergi yükü, ödenen vergi gelire oranlanarak bulunur.
• Birey, sektör, toplum, bölge gibi ekonomik birimlerin ödedikleri verginin gelirlerine oranına vergi yükü denir.
• Brüt vergi yükü de denilen bu oranın hesaplamasında, vergi yansıması ve devlet harcamalarından sağlanan fayda dikkate alınmaz.
• Sadece ölçülebilir nitelikteki büyüklükler (ödenen vergi ile gelir) dikkate alındığından bu vergi yüküne aynı zamanda objektif vergi yükü de denir.
• Eğer kişinin vergiye tabi geliri dışında başka geliri yoksa ortalama vergi oranı objektif vergi yükünü gösterir

• Vergilemenin tarafları vergi idaresi ile mükelleflerdir.
• Vergi idaresi ve mükellefler vergisel işlemleri yürütürken katlandıkları maliyetlerin tamamına vergi uyum maliyeti adı verilir.
• Vergi idaresinin görevini yürütmesi için yüklendiği tüm maliyetler vergilemenin açık maliyetidir.
• Mükelleflerin, vergisel yükümlülüklerini yasalara uygun olarak yerine getirmek için katlandıkları tüm maliyetler vergilemenin saklı maliyetini oluşturur.
• Gelir idaresi başkanlığı vergilemenin açık maliyetini hesaplayarak yayınlamaktadır.