VERGİ PLANLAMASI

Vergi ödemenin kişi ve kurumlar üzerinde meydana getirdiği
etkiye vergi baskısı denilmektedir

Mükelleflerin vergileme karşısındaki tutumları kişiden kişiye değişmekle birlikte, en önemli belirleyicisi vergi yüküdür.

Verginin mali amacı, devletin üstlendiği fonksiyonlarına paralel olarak sunduğu
kamu hizmetlerinin finansmanını sağlamak için gelir elde etmektir. İkincisi ise, mali olmayan (ekstra fiskal) amaçtır (Akdoğan, 2009:118-123). Vergiler gelir sağlamanın yanında, ekonomik ve sosyal hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için gerekli etkileri yaratmada araç olarak kullanılmaktadır.

Vergi yükü olarak isimlendirilen bu kavram, çeşitli kriterlere ya da bakış açılarına göre farklı şekillerde tanımlanabilmektedir. Ancak vergi yükü en geniş hâliyle, toplumun tamamı veya bir kısmının sahip oldukları ödeme güçleri karşısında katlandıkları vergi tutarının oransal ilişkisini ifade etmektedir.

En basit hâliyle vergi yükü şu şekilde formüle edilir:
Yv = Vö / G
Yv : Vergi Yükü
Vö : Ödenen Vergi
G : Gelir

En basit hâliyle vergi yükü şu şekilde formüle edilir:
Yv = Vö / G
Yv : Vergi Yükü
Vö : Ödenen Vergi
G : Gelir

Bireysel vergi yükü, kendi içinde objektif ve subjektif vergi yükü şeklinde ikiye ayrılmaktadır: Subjektif vergi yükü, vergilerin ortaya çıkardığı yükün bilinmesi ve farkındalığına bağlı olarak kişiden kişiye değişen, iktisadi ve psikolojik bir baskıdır.

Mükellefler, vergi yükünden kurtulmak veya azaltmak için çeşitli davranışlar sergileyebilirler. Davranışın şekli; vergiye karşı direncin şiddeti, vergi yükünün hissedildiği tabanın genişliği, mükellefin içinde yaşadığı toplum yapısı, mükellefin psikolojisi, vergi yükü vb. gibi çok çeşitli unsurlardan
etkilenir.

Vergi isyanları, vergiye karşı direncin bireysel olmayan, toplumsal biçimidir.

Muvazaa, işleme taraf olanların, üçüncü kişileri (vergi idaresini) yanıltmak amacıyla beyan ettikleri maksatları ile gizledikleri gerçek maksatları arasında kasıtlı olarak yarattıkları uygunsuzluktur.

Vergi ödemenin kişi ve kurumlar üzerinde meydana getirdiği etkiye vergi baskısı denilmektedir.

Vergi yükü, toplumun tamamı veya bir kısmının sahip oldukları ödeme güçleri karşısında katlandıkları vergi tutarının oransal ilişkisini ifade etmektedir.

Vergi yükü, farklı kriterler dikkate alınarak yapılan hesaplamalara göre değişik şekillerde tanımlanabilen bir kavramdır. Bu anlamda; toplam vergi yükü, bireysel vergi yükü, gelir grupları bakımından vergi yükü, bölgesel vergi yükü, sektörel vergi yükü, net vergi yükü ve gerçek vergi yükünden bahsedilir.

Mükellefler, vergi yükünden kurtulmak veya azaltmak için çeşitli davranışlar sergileyebilirler. Davranışın şekli; vergiye karşı direncin şiddeti, vergi yükünün hissedildiği tabanın genişliği, mükellefin içinde yaşadığı toplum yapısı, mükellefin psikolojisi, vergi yükü vb. gibi çok çeşitli unsurlardan etkilenir.

Nihai tüketicinin üzerine vergi konan veya vergi oranı artırılan bir malı veya hizmeti almayarak vergisiz veya vergi oranı nispeten düşük olana yönelmesi (vergilerin ikame etkisi) veya vergi konması/artırılması sonucu harcanabilir geliri düşen bireyin daha çok çalışarak eski gelir düzeyine ulaşma çabası (gelir etkisi) iktisadi birer davranıştır. Vergiyi yansıtma imkânlarını kullanarak vergi yükünden kurtulan ya da hafifleten mükellefin davranışını da iktisadi bir davranış olarak değerlendirmek gerekir.

Vergiye karşı direnç sonucunda ortaya çıkan ve vergi yükünü ortadan kaldıran/azaltan davranışlar:

Vergi isyanı

Vergi kaçırma

Vergiden kaçınma

Vergi planlaması

Vergi avantajlarından yararlanmadır.

Vergi planlamasının özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Vergi planlaması ilkeleri:

Esneklik

Kişisellik

Zaman Yönelimi

Profesyonellik ve

Rasyonelliktir.

Vergi planlamasının mükelleflere, doğrudan ya da dolaylı olarak sunduğu avantajlar;

Vergi avantajı, kanunlarda yer verilen düzenlemelerle vergi tasarrufu sağlayarak mükellefin vergi yükünü hafifleten, şekli yükümlülüklerini de kolaylaştıran, mükellefin “yararına” olan her türlü düzenlemeyi ifade etmektedir.