VERGİ PLANLAMASI - Deneme Sınavı - 7

Türkiye'de merkezi bütçe vergi gelirleri içinde en yüksek pay yaklaşık %27 ile KDV'ne aittir.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nda yer alan istisnalar aşağıdaki şekildedir:
- İhracat İstisnası
- Araç Teslimlerinde İstisna
- Kıymetli Maden ve Petrol Arama Faaliyetlerinde İstisna
- Teşvik Belgeli Yatırımlarda İstisna

- İthalat İstisnası
- Devir veya Dönüştürme İstisnası
- Kültür, Sağlık veEğitimAmacıTaşıyan İstisnalar
- Kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan bedelsiz mal teslimleri
- Ulusal Güvenlik Hizmetlerine İlişkin İstisna
- Konut Teslimlerinde İstisna
- Diğer İstisnalar

Türkiye’de ikamet etmeyen yolcuların satın
alarak Türkiye dışına götürdükleri malların teslimi anında katma değer vergisi tahsil edilir. Ancak gümrükten malın çıkışı anında fatura veya belgenin ibrazında tahsil edilen katma değer vergisi iade olunur. İade olması ise belirli şartlara bağlıdır. Bunlar:
- İstisnadan yararlanacak kişilerin Türkiye’de
ikamet etmemesi
- Satışın vergi iadesi izin belgesi almış kişilerce yapılması
- Malların fatura tarihinden itibaren 3 ay
içinde yurtdışına çıkarılması
- Harcamaların KDV hariç bedelleri toplamının 100 TL üzerinde olması

Engellilere taşıt teslimlerinde istisna uygulaması, engellinin engel derecesine göre belirlenmekte olup engelli derecesi %90 üstü ve altına farklı
kurallarla uygulanmaktadır.

Özel tüketim vergisine tâbi malların, yer aldığı listedeki başka bir malın imalinde kullanılması hâlinde ödenen vergi, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen esaslara göre ödenecek vergiden indirilir

Mütekabiliyet esasına göre ithal edilen diplomatik eşya, değeri 150 EURO’yu geçmeyen eşya, gerçek kişiler tarafından serbest dolaşıma
sokulacak şahsi eşya ve bir ticari ve zirai faaliyetin yürütülmesi ile
bağlantılı ithal edilen eşya gümrük vergisinden muaftır.

Merkezleri Türkiye’de veya Türkiye dışında bulunan bankaların Türkiye’de kendi şube ve ajansları ile veya bu şube ve ajansların birbirleriyle yaptıkları muameleler dolayısıyla tahakkuk eden paralar vergiden istisnadır.

Damga Vergisine göre vergiden istisna edilmiş kâğıtların sıralandığı Tablonun bölüm başlıkları şunlardır:

I. Resmi İşlerle İlgili Kağıtlar

II - Öğrenciler ve askerlerle ilgili kağıtlar
III - İşçiler, çiftçiler ve göçmenlerle ilgili kağıtlar
IV - Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar
V - Kurumlarla ilgili kağıtlar

492 Sayılı Harçlar Kanunu kapsamında yer alan harca tabi işlemler yargı; noter; vergi itiraz; tapu ve kadastro; konsolosluk; pasaport, ikamet tezkeresi,
vize ve Dışişleri Bakanlığı tasdik; gemi ve liman; İmtiyazname, ruhsatname ve diplomalar; trafik işlemleri olarak sayılmaktadır

Dijital ortamda bazı kişi ve kuruluşlarca gerçekleştirilen hizmetlerden elde edilen hasılat dijital hizmet vergisinden istisnadır ve bu hizmetlerden elde edilen hasılata herhangi bir hadde bağlı olmaksızın istisna uygulanmaktadır. Bunlardan birisi de Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 2’nci maddesinde tanımlanan Ar-Ge merkezlerinde Ar-Ge faaliyetleri neticesinde oluşturulan ürünlerin satışı ile münhasıran
bu ürünler üzerinden sunulan hizmetlerdir.

Türk Vergi Sistemi’ne bakıldığında servet üzerinden alınan vergilerden motorlu taşıtlar vergisi ve emlak vergisi devamlılık arz eden özel servet vergileri olarak ifade edilmekte; veraset ve intikal vergisi tüm servet unsurlarını kapsamasına rağmen devamlılık özelliği olmayan bir vergidir. Vergi planlaması çerçevesinde bakıldığında veraset ve intikal vergisi karşılıksız servet intikallerini vergilendirdiği için bu şekilde servet edinecek olan kişiler sahip olacağı servetin mali güçlerini artırması sebebiyle vergi yüklerinin düşmesinden ziyade mali güçlerindeki artışı düşünerek hareket etmektedirler.

Motorlu taşıtlar vergisinde planlama yapılırken öncelikle kişiler sahip oldukları aracın özelliklerini düşük vergiye karşılık gelenler arasından seçerek yaparak gerçekleştirebilecekleri gibi motorlu taşıtlar vergisi özellikle bir şirketin envanterine kayıtlı ise, gelir ve kurumlar vergisi açısından da planlama aracı oluşturabilmektedir. Motorlu taşıtlar vergisinde yaygın olarak kullanılan planlama araçlarından birisi de engellilere sağlanan vergi istisnasıdır. Özellikle de %90 üstünde engelliliği olanların araçlarını başkalarının kullanabiliyor olması, engelli yakınlarının vergi planlamalarını etkilemektedir.

Emlak vergisinde de konut, iş yerleri, arsa ve araziler için farklı planlama stratejileri söz konusu olmaktadır. Emlak vergisinin muafiyet ve istisnaları da araziler ve binalar için ayrı ayrı düzenlenmiştir. Emlak vergisi yıllık ve düzenli bir şekilde alınan sürekli vergilerdendir. Verginin sürekliliğinin olması, gayrimenkul sahiplerinin planlama yapmanın yollarını araştırmaya sevk edebilmektedir. Emlak vergisinin istisnaları kendi içinde önemli planlama aracıdır. Bununla birlikte ödenen emlak vergisinin gelir üzerinden alından vergilerde matrahtan indirilebilmesi diğer vergilerin planlama aracı olarak da kullanılmasına imkân vermektedir.

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE VERGİ PLANLAMASI Veraset ve intikal vergisi servet üzerinden alınan vergiler içerisinde genel nitelikte alınan bir vergidir. Genel olması serveti kapsayan tüm varlıklardan oluşturulan bir matrahı esas almasından kaynaklanmaktadır. Sürekliliği olmayan bu verginin planlamasının yapılması da mükelleflerinin verginin ne zaman ortaya çıkacağını bilmemeleri durumunda zor olabilmektedir. Sonuçta verginin mükellefleri olacak kişiler ödeyecekleri bir miktar vergi karşılığında birtakım servet unsurlarına da sahip olabileceği için bu vergiyi ödemek asıl ödeme güçlerinin dayalı olduğu gelirlerini etkilemediği sürece verginin yükünü problem etmeyebilirler. Kaldı ki serveti kabul eden kişiler için özellikle veraset yoluyla intikallerde mal varlıklarında gerçekleşecek olan artış için ödenecek verginin yük görüldüğü düşünülmemektedir. Yine de veraset yoluyla geçen intikallerin hangilerinin vergi kapsamında yer almadığını, istisna sınırların, oranların düzeyini bilmek vergi yüklerini minimize etmek açısından önemli olmaktadır.

Sürekliliği olmayan bu verginin planlamasının yapılması da mükelleflerinin verginin ne zaman ortaya çıkacağını bilmemeleri durumunda zor olabilmektedir. Sonuçta verginin mükellefleri olacak kişiler ödeyecekleri bir miktar vergi karşılığında birtakım servet unsurlarına da sahip olabileceği için bu vergiyi ödemek asıl ödeme güçlerinin dayalı olduğu gelirlerini etkilemediği sürece verginin yükünü problem etmeyebilirler. Kaldı ki serveti kabul eden kişiler için özellikle veraset yoluyla intikallerde mal varlıklarında gerçekleşecek olan artış için ödenecek verginin yük görüldüğü düşünülmemektedir. Yine de veraset yoluyla geçen intikallerin hangilerinin vergi kapsamında yer almadığını, istisna sınırların, oranların düzeyini bilmek vergi yüklerini minimize etmek açısından önemli olmaktadır.

İstisnalar Kullanılarak Vergi Planlaması İstisna uygulamalarını kapsayan vergi harcamaları devletten özel sektöre herhangi bir fon akışını içermemekte, tam tersine mükelleflerin daha az vergi ödemeleri neticesinde devletin vergi gelirlerini düşürmektedir (Öztürk, 2015: 60). Vergi gelirleri içerisindeki paya bakıldığında veraset ve intikal vergisi kapsamında yapılan vergi planlaması ile devletin vergi gelirleri etkilenmemektedir. Veraset ve intikal vergisinde vergi planlamasına İstisnalar ise Kanun’un 4’üncü maddesinde sıralanmıştır. Bunlardan birisi veraset yoluyla intikallerin bir kısmının istisna edilmesiyle; birisi de sağlararası karşılıksız intikallerin bir kısmının istisna edilmesiyle ilgilidir.

İstisnalar ise Kanun’un 4’üncü maddesinde sıralanmıştır. Bunlardan birisi veraset yoluyla intikallerin bir kısmının istisna edilmesiyle; birisi de sağlararası karşılıksız intikallerin bir kısmının istisna edilmesiyle ilgilidir. Veraset yoluyla intikallerde istisna uygulanan kısım mirasçıların miras payı üzerindendir. Miras payını esas alarak her mirasçıya da ayrı ayrı istisna uygulanması vergiyi verimsiz bir gelir hâline getirmektedir (Kılıçarslan, 2011: 341). Verginin daha verimli hâle getirilebilmesi için de miras paylarının değil de terekenin bir kısmının istisna kapsamında tutulması önerilmektedir

Veraset ve intikal vergisinde vergi planlaması yapılmasında dikkate alınan istisna hadleri 2021 yılı için aşağıdaki şekildedir (VİV m.4). • Değerleme yoluyla belirlenen menkul ve gayrimenkul mallara isabet eden miras hisselerinin her birinin Evlatlıklar da dahil olmak üzere füruğ için 334.534 TL’si Füruğ bulunması halinde eş için 334.534 TL’si Füruğ bulunmaması halinde eş için 669.479 TL’si vergiden istisnadır. • Örf ve adete göre verilmesi mutat bulunan hediye, cihaz, yüzgörümlüğü ve drahomalar (Gayrimenkuller hariç); Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile murise ait zat eşyası ve aile hatırası olarak muhafaza edilen tablo, kılıç, madalya gibi eşya; sadakalar şeklinde kişisel edinimler vergiye tabi tutulmamaktadır. • İvazsızsuretle gerçekleşen intikallerin 2021 yılı için 7.703TL’si vergiyetabi tutulmamaktadır. Aynı şekilde para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin de 2021 yılı için 7.703 TL’si vergiden istisnadır. Örneğin Ayşe Hanım X Televizyonunun düzenlediği bilgi yarışmasından 60.000TL ikramiye kazandığında VİV Matrahı: 60.000 TL – 7.703 TL = 52.297 TL olacaktır. Vergi bu 60.000TL değil de 52.297 TL tutarında olan matrah üzerinden hesaplanacaktır. Sosyal Amaçlı İstisnalar: Amme idareleri, emekli ve yardım sandıkları, sosyal sigorta kurumları, umumi menfaate hadim cemiyetler, siyasi partiler ve bunlara ait olan veya bunların aralarında kurdukları teşekküllerden Kurumlar Vergisine tabi olmayanlar; tüzel kişilere ait olup halkın faydalanması için ilim, araştırma kültür, sanat, sıhhat, eğitim, din, hayır, imar, spor gibi maksatlarla kurulan teşekküllerin statüleri gereğince maksatları içinde usulüne uygun olarak yaptıkları yardımlarda vergiye tabi tutulmamaktadır.

Çifte Vergilendirmeyi Önlemek Amaçlı İstisna: Rücu şartıyla yapılan bağışlar çifte vergilendirmenin önlenmesi amacıyla vergi dışı tutulmaktadır. Borçlar Kanunu’nun 242’nci maddesinde, “Bağışlayan, bağışlananın kendisinden evvel vefatı hâlinde bağışlanılan şeyin mülkine rücu etmesini şart edebilir.

Çifte Vergilendirmeyi Önlemek Amaçlı İstisna: Rücu şartıyla yapılan bağışlar çifte vergilendirmenin önlenmesi amacıyla vergi dışı tutulmaktadır. Borçlar Kanunu’nun 242’nci maddesinde, “Bağışlayan, bağışlananın kendisinden evvel vefatı hâlinde bağışlanılan şeyin mülkine rücu etmesini şart edebilir. Bağışlanılan gayrimenkule veya bir gayrimenkul üzerindeki aynı hakka taallûk eden rücu şartı, tapu siciline şerh verilebilir.” denilmektedir. Rücu şartı, yapılan bağışın ivazlı olması anlamına gelmemektedir, sadece bağışlamayı yapan kimsenin, bağışlanan malın, bağışladığı şahsın kendisinden evvel ölmesi halinde tekrar mamelekine geri gelmesini sağlamak için yapılmış tek taraflı bir tasarruftur. Aynı mal ve aynı şahıslar arasındaki ölüme bağlı bu geriye dönüş intikalini ikinci defa bir vergileme konusu yapmamak için vergiden istisna etmiştir. Zira rücu şartlı bağışlamalar yapıldıkları anda veraset ve intikal vergisine tabi tutulmakta bağışlananın önce ölmesiyle daha önce vergisi ödenmiş mamelek bağışlayana tekrar intikal etmektedir. Sağlar arasında ivazsız tarzda gerçekleşen intikaller hariç olmak üzere kuru mülkiyet hâlinde intikal eden mallar (Kuru mülkiyet halinde kaldığı müddetçe) vergiden istisnadır. Vergi kuru mülkiyet hâlinden çıkıp tam mülkiyete geçildiğinde yapıldığı için çifte vergilemeyi önlemek amacıyla kuru mülkiyet vergiden istisna tutulmaktadır. • Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan Vakıflara kuruluşu için veya kurulduktan sonra tahsis olunan mallar • Plaka tahdidi uygulanan illerde cumhurbaşkanı kararı ile yetkili kılınan trafik komisyonlarınca ticari plaka satışından elde edilen paralardan, ticari plakalı taşıt sahiplerine dağıtılan miktarlar • Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki tescilli taşınmaz kültür varlıklarının veraset ve intikal yoluyla devir ve iktisabına ilişkin işlemler • Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler bütçelerinden kamu iktisadi teşebbüslerine yapılacak iktisadi transferler ve yardımlar • Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan devlet katkılarının hak kazanılan kısımları