VERGİ PLANLAMASI - Deneme Sınavı - 5

Ünitede, vergilemede caydırma ve teşvikin aynı anlama geldiğine ilişkin bir bilgi bulunmamaktadır.

Vergilendirmenin kişilerin davranışlarında özendirme ve caydırma yöntemlerini kullanarak değişimler yaratabilmesi bizi “yönlendirici vergilendirme” kavramına götürmektedir.

Vergi cezaları, kişilerin vergi kanunlarına aykırı hareket etmeleri hâlinde söz konusu olacak yaptırımlardır.

Özendirme yöntemi ile sunulan vergi avantajlarıyla devlet aslında vergi harcaması gerçekleştirmektedir. Bir başka deyişle, toplayabileceği vergilerden vazgeçmektedir.

Özendirme yöntemi ile sunulan vergi avantajlarıyla devlet aslında vergi harcaması gerçekleştirmektedir. Bir başka deyişle, toplayabileceği vergilerden vazgeçmektedir. Vazgeçilen gelir, özendirilen davranışın getirisinden daha az ise yönlendirme ekonomik olarak da etkin demektir.

Davranışların yönlendirilmesinde insanın doğasındaki homo ekonomikus dürtüsüne seslenilir.

Yönlendirici vergilendirmenin en etkin şekilde kullanıldığı alan tüketici alışkanlıklarının değiştirilmesi yönündedir.

Yönlendirici vergilendirmenin kullanım alanları arasında bilimsel alan bulunmamaktadır.

Amerikan doktrininde devletin engellemeye çalıştığı sigara ve alkol tüketimi gibi alanlardaki vergilere "sin tax-günah vergisi" adı verilmektedir.

Vergiden kaçınma, diğer bir ifade ile vergi planlaması kanunlara aykırılık teşkil etmezken, vergi kaçırma kanuna aykırılık teşkil etmektedir.

Caydırma yöntemini içeren vergilendirme ile kişilerin bazı davranışları göstermelerinin engellenmesi amaçlanır. Caydırılmaya çalışılan davranışlara tüketim alışkanlıklarının değiştirilmesi, çevrenin korunması, nüfus planlaması, bağımlılık yaratan maddelerin kullanımının önlenmesi veya azaltılması gibi konular örnek gösterilebilir.

Caydırma yönteminin kullanılması için bazı vergilendirme araçlarına ihtiyaç duyulur. Bu kapsamda caydırıcılığın başarılı olabilmesi için vergi yükünün artırımı veya vergi kolaylıklarının ve vergi cezalarının kullanımı araçlarına başvurulabilir.

Yönlendirici vergilendirmenin ikinci yöntemi, belirli davranışların vergi yükünün azaltılması, vergi kolaylıkları, vergi iadeleri ve hatta vergi afları araçlarının kullanılması ile özendirilmesi oluşturmaktadır.

Yönlendirici vergilendirmede sübvansiyonlar da bir araç olarak kullanılabilir. Devletin karşılıksız yardımlar veya çeşitli alanlarda indirimler yaparak özellikle sosyal devletin gereğini yerine getirmeye çalışabilir.

Sübvansiyonlar, kişileri belirli davranışlara yönlendirme amaçlı olarak belirli tüketim mallarının üretim veya tüketimini artırmak, bunların fiyatları üzerinde destekleyici yüksek alımlar gerçekleştirmek, belirli bölgelerde yapılacak yatırımların teşvik edilmesi gibi konularda söz konusu olabilir.

Yönlendirici vergilendirmenin kullanım alanları:

Vergilendirme sanat ve kültür alanında istenen gelişimi desteklemek için bir araç olarak kullanılabilir. Bu anlamda sanatçılara ve sanat ürünlerine vergi kolaylıkları sağlandığında, kültürel üretimde vergi bir yük bir engel bir zorlayıcı unsur olmaktan çıkacaktır. Bu anlamda kitaplar üzerindeki KDV’nin kaldırılması, sanat ürünlerinin satışlarının vergiden istisna edilmesi gibi yöntemler kültürel hayata etki edecektir.

Ülke nüfusunun fazlalığı, devletin üstlendiği kamu hizmetlerindeki harcamaların artması sonucunu doğurmaktadır. Nüfus artışının kontrol altına alınması çabalarının dünyanın geleceğine de yön vereceği açıktır.

Azalan tarım alanları ve su havzalarının ötesinde endüstri devrimi sonrasında oluşan ve halen devam eden kirlilikler ve iklim değişikliğinin gölgesinde kaynaklarının yeryüzünde yaşayan insanlara yetmeyeceği bir dünyaya doğru yol alınmaktadır.

Dolayısıyla sadece kamu harcamalarının artması değil, doğal ve yaşanabilir bir dünyanın gerekliliği olarak nüfus artışının kontrol altına alınması çok önemlidir.

Kişilerin vergilere temelde üç tür tepki gösterdikleri görülmektedir: Bunlar; vergiye uyum, vergiden kaçınma ve vergi kaçırma olarak ifade edilebilir.

İktidarların kişilerin davranışlarını değiştirebilmek için bir araç olarak kullandıkları yönlendirici vergilendirmede vergiden kaçınma beklenen ve gerçekleşmesi tahmin edilen bir olgudur Vergi kanunlarının, verginin doğumunu bağladıkları olaylarla bir bağ kurulamaması veya bu olayların bireylerin kendileri için meydana gelmemesi vergiden kaçınmayı doğurur. Vergiyi doğuran olayın bilinçli olarak gerçekleştirilmemesi yani hukuki bir durumun oluşmasına yol açılmaması hâlinde vergi borcu da doğmayacaktır.

Vergi mevzuatındaki bir eksiklikten veya kanun boşluğundan faydalanmanın veya vergi hukukundaki tipikliğe uymamanın da vergiden kaçınma sayılabileceği kuşkusuzdur.

Bu kapsamda vergi planlaması amacıyla da vergiden kaçınmak mümkündür. Ancak yönlendirici vergilendirme ile caydırılmaya çalışılan bir davranış söz konusu olmadığı sürece devlet için vergiden kaçınma istenen bir davranış modeli değildir. Çünkü vergiden kaçınılabildiği oranda gelir kaybı yaşanacaktır. Dolayısıyla vergiden kaçınmayı özendirmeyecek düzenlemeler yapılmaya çalışılır.

Yönlendirici vergilendirmede gerçekleşmesi beklenmeyen sonuçlar: