VERGİ İCRA HUKUKU

Kamu alacağının vadesi dolmuş olmasına rağmen, borcun ödenmesi için bir uyarı niteliğinde olan ödeme emri işlemi tesis edilmeden cebren tahsil süreci başlamış olmayacaktır (Koçak, 2011:184).
Ödeme emrinde;
• Borcun asıl ve fer’ilerinin mahiyet ve miktarları,
• Borcun nereye ödeneceği,

....

Ödeme emirleri belediye sınırları dışındaki köylerde bulunan borçlulara muhtarlıklar tarafından tebliğ edilir. Ödeme emirlerinin muhtarlığa tevdii tarihinden itibaren 15 gün içinde tebligat yapılmadığı takdirde ödeme emirleri tebliğ edilmemiş olan borçluların isimleri ödeme emri hüküm ve mahiyetindeki bir “ödeme cetveline” alınarak borçlular borçlarını ödemeye ve mal bildiriminde bulunmaya çağırılırlar".

Karşılığında teminat gösterilmiş bulunan kamu alacağı vadesinde ödenmediğinde, borcun 15 gün içinde ödenmesi, aksi durumda teminatın paraya çevrileceği ya da diğer şekillerle cebren tahsile devam edileceği borçluya bildirilir. Borç 15 gün içinde ödenmediğinde teminat AATUHK hükümlerine göre paraya çevrilerek kamu alacağı tahsil edilir (AATUHK, m. 56).

Kendisine ödeme emri tebliğ edilen kişi, böyle bir borcunun olmadığı ya da kısmen ödediği ya da zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde alacaklı tahsil dairesinin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesinde dava açabilir (AATUHK, m. 58).

Davasında tamamen ya da kısmen haksız çıkan borçludan, reddolunan miktardaki kamu alacağı, uygulamada “haksız çıkma zammı” denilen %10 oranındaki bir zamla birlikte tahsil edilir. Vergi mahkemelerinin bu konuda verecekleri karar kesin olup kararlara karşı kanun yollarına gidilemez. Borçlu davanın reddi halinde, ret kararının kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde mal bildiriminde bulunmak zorundadır (AATUHK, m. 58)

Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu, 15 gün içinde borcunu ödemediği ve mal bildiriminde de bulunmadığı takdirde, mal bildiriminde bulununcaya kadar bir defaya mahsus olmak ve üç ayı geçmemek üzere hapisle tazyik olunur. Hapisle tazyik kararı, ödeme emrinin tebliğinden ve 15 günlük sürenin bitmesinden sonra, tahsil dairesinin yazılı talebi üzerine icra mahkemesi hakimi tarafından verilir. Bu kararlar Cumhuriyet Savcılığınca derhal infaz olunur (AATUHK, m. 60). Hapsen tazyik, bir ceza olmayıp borçluyu ödeme yapmaya veya mal bildiriminde bulunmaya zorlayan; bildirilecek yeterli nitelik ve miktarda mal bulunmaması hâlinde de bu durumun bildirilmesini sağlayan bir tedbir kurumudur.

Köylerde ve Köy Kanunu uygulanan bucaklarda menkul mal haczi, haciz varakası üzerine köy ihtiyar kurullarınca yapılır. Bu yerlerde, gerek görülen hâllerde, Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilecek vergiler için muhtar veya ihtiyar kurulu üyelerinden birinin katılımı ile tahsil dairesine menkul mal haczi yaptırmaya o yerin en büyük mal memuru yetkilidir (AATUHK, m. 65).

İstihkak davaları, adliye mahkemelerinde açılır (Kaneti, 1987:383). Bu davalara bakmaya, haczi yapan tahsil dairesinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Mahkeme istihkak davalarını diğer işlerden önce inceleyerek karara bağlar. Davacı yürütmenin durdurulmasını talep ettiği takdirde, mahkeme, eldeki delillerin niteliğine göre ve muhtemel zararlara karşı yeterli teminat alarak yürütmenin durdurulmasına karar verebilir. İstihkak davası üzerine yürütmenin durdurulmasına karar verilir ve sonuçta dava reddolunursa, davacı aleyhine, dava konusu olan hacizli malların değerinin %10’u kadar tazminata hükmolunur (AATUHK, m. 68).

Bu borç, borçluya karşı, aciz vesikasının düzenlenmesinden itibaren yirmi yıl geçmesiyle zaman aşımına uğrar. Mirasın açılmasından itibaren bir yıl içinde alacaklı hakkını aramamışsa, borçlunun mirasçıları, alacağın zamanaşımına uğradığını ileri sürebilirler. Borçlu ise, aciz vesikasını düzenlemiş olan icra dairesine borcunu işlemiş faiziyle birlikte her zaman ödeyebilir.

Borçlunun aciz halinin tespit edilmesi ve aciz vesikası düzenlenmesinin bazı hukuki sonuçları bulunmaktadır. Aciz halindeki borçlu için faiz ve teminat aranmadan tecil hükümleri uygulanabilir. Aciz hâlinde zaman aşımı süresi de işlemeye devam etmektedir. Alacaklı tahsil dairesi aciz hâlindeki borçlunun mali durumunu zamanaşımı süresi içinde devamlı olarak takip eder (AATUHK, m. 76). Kamu borçlusu sonradan edinmiş olduğu malları ve gelirlerindeki artışları 15 gün içinde tahsil dairesine bildirmek zorundadır (AATUHK, m. 61).