VERGİ İCRA HUKUKU

Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre cebren tahsil şekilleri şunlardır:

Alacaklı tahsil dairesi tarafından gerçekleştirilen cebri icra süreci idari bir süreç olup bu süreçte yapılan işlemler de idari işlem niteliğinde işlemlerdir.

Ödeme emri kamu borçlusunun yanı sıra müşterek borçlu ve kefile, kanuni temsilciye ve limited şirket ortaklarına tebliğ edilebilir.

Kamu alacağını vadesinde ödemeyenlere 15 gün içinde borçlarını ödemeleri ya da mal bildiriminde bulunmaları gereği bir “ödeme emri” ile tebliğ olunur.

Ödeme emirleri belediye sınırları dışındaki köylerde bulunan borçlulara muhtarlıklar tarafından tebliğ edilir.

Davasında tamamen ya da kısmen haksız çıkan borçludan, reddolunan miktardaki kamu alacağı, uygulamada “haksız çıkma zammı” denilen %10 oranındaki bir zamla birlikte tahsil edilir.

Gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunanlarla yaşayış tarzları mal bildirimine uymayanlar, asliye ceza mahkemelerince üç aydan bir yıla kadar hapis ile cezalandırılırlar.

Haczin özellikleri:

Geçici aciz belgesinin sonucu, iptal davası açılabilmesine imkân sağlamasıdır.

Aciz halinde, paraların alacaklılara paylaştırılması sonucunda alacağını tamamen alamayan alacaklıya, ödenmeyen alacak için, icra dairesi tarafından kendiliğinden hiçbir harç ve resme tabi olmaksızın aciz vesikası verilmektedir.

Ödeme emri, kamu borçlusunu ödemeye davet eden bir çağrıdır (Karakoç, 2019:531). Ödeme emri özel hukuk ve kamu icra hukukunda cebri icranın ön koşulu olarak kabul edilmektedir (Şimşek, 1996:460 ve Oktar, 2019:343). Kamu alacaklarında da cebren tahsil süreci ödeme emri tebliği ile başlamaktadır (Kaneti, 1987:381).

Kamu alacağını vadesinde ödemeyenlere 15 gün içinde borçlarını ödemeleri ya da mal bildiriminde bulunmaları gereği bir “ödeme emri” ile tebliğ olunur.

Ödeme emrinde;
• Borcun asıl ve fer’ilerinin mahiyet ve miktarları,
• Borcun nereye ödeneceği,
• Süresi içinde ödenmediği ya da mal bildiriminde bulunulmadığı takdirde, borcun cebren tahsil edileceği ve borçlunun mal bildiriminde bulununcaya kadar üç ayı geçmemek üzere hapis ile tazyik olunacağı,
• Gerçeğe aykırı bildirimde bulunduğu takdirde borçlunun hapis ile cezalandırılacağı,
• Borçlunun 114. maddedeki bildirim ödevleri (adres, varsa mükellefiyetinin bulunduğu tahsil daireleri, hesap numaraları, nüfus kayıt bilgileri vb bildirimi) ve bu bildirim ödevlerini yerine getirmediği takdirde hakkında uygulanacak olan ceza, belirtilir (AATUHK, m. 55/2).

Ödeme emirleri belediye sınırları dışındaki köylerde bulunan borçlulara muhtarlıklar tarafından tebliğ edilir. Ödeme emirlerinin muhtarlığa tevdii tarihinden itibaren 15 gün içinde tebligat yapılmadığı takdirde ödeme emirleri tebliğ edilmemiş olan borçluların isimleri ödeme emri hüküm ve mahiyetindeki bir “ödeme cetveline” alınarak borçlular borçlarını ödemeye ve mal bildiriminde bulunmaya çağırılırlar.

Kendisine ödeme emri tebliğ edilen kişi, böyle bir borcunun olmadığı ya da kısmen ödediği ya da zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde alacaklı tahsil dairesinin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesinde dava açabilir (AATUHK, m. 58).

Gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunanlarla yaşayış tarzları mal bildirimine uymayanlar, asliye ceza mahkemelerince üç aydan bir yıla kadar hapis ile cezalandırılırlar (AATUHK, m. 111).

A, B, D ve E seçeneğinde yer alanlar kısmen haczedilebilen gelirlerden iken C seçeneğinde yer alan Harcırah Kanunu'na göre yapılan ödemeler haczedilemeyecek mallardandır.

Üçüncü kişi elinde haczedilen mallara karşı istihkak davası açma yükü, istihkak iddiasını kabul etmeyen kamu idaresine düşmektedir (Kaneti, 1987:383)

Kural olarak, haczedilen mallar satılarak paraya çevrilir (AATUHK, m. 74/1) ve satış bedelinden öncelikle takip konusu kamu alacağı ve yapılan giderler tahsil edilir (AATUHK, m. 74/2). Alacaklı kamu idaresi, haczedilen mal veya hakların, alacağına karşılık kendisine devrini talep edemez. Tahsil dairesinin de böyle bir yetkisi bulunmadığından, hacizli malların paraya çevrilmesi zorunludur.

Alacaklı, aciz vesikasını aldığı tarihten itibaren bir yıl içinde takip yapmak istediği takdirde, borçluya yeniden ödeme emri göndermesine gerek yoktur. (İİK, m. 143/3).