Kamu Alacaklarının Korunmasında Zamanaşımı, Terkin, Yasaklar ve Cezalar

vergi hukukunda biri Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenen tarh zamanaşımı (tahakkuk zamanaşımı) diğeri ise Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da düzenlenen tahsil zamanaşımı olmak üzere iki başlık altında incelenmektedir

Kamu yararıdır.

Vergi usul kanununda

Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak 5 yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğramaktadır.

Zamanaşımının durması ile kesilmesi arasındaki en önemli fark, durma hâlinde, durma tarihine kadar geçen süreler hesaba katılırken kesilmede, geçmiş olan sürelerin silinmesi ve zamanaşımı süresinin yeniden işlemeye başlamasıdır.

Vergi Usul Kanunu’nda, esas olarak tarh zamanaşımını (tahakkuk zamanaşımını) kesen bir sebep yer almamaktadır.

Duran zamanaşımı, takdir komisyonu kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak işlemeyen süre bir yıldan fazla olamaz.

Kamu alacaklısının alacağını silmesi, alacağından vazgeçmesine Terkin denir.

Terkin sonucunda, kamu alacağı bütün hukuki sonuçları ile birlikte ortadan kalkar ve terkin edilmiş alacak, borçlunun rızası olsa bile ödenemez, böyle bir girişim de alacaklı idare tarafından kabul edilemez.

Terkin özel hukuktaki ibra, alacaktan feragat, alacaklının borçlusuna karşı alacak hakkını kullanmayacağını taahhüt etmesi, borcun bulunmadığının kabulü ve hatta konkordato kurumlarına benzetilebilir.

Niteliklerine göre yapılan sınıflandırma kapsamında;
• Doğal afetler sebebiyle terkin,
• Tahsil imkânsızlığı sebebiyle terkin,
• Tahakkuktan vazgeçme
olmak üzere üç terkin türü bulunmaktadır.

Düzenlendikleri kanunlar esas alınarak yapılan sınıflandırma kapsamında ise şu şekildedir:
• Vergi Usul Kanunu’na göre terkin,
• Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre terkin
olmak üzere iki terkin türünden söz edilebilir.

Vergi Usul Kanunu’nun “verginin terkini” kenar başlıklı 115’inci maddesinin birinci fıkrasına göre, yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, muzır hayvan ve haşarat istilası ve bunlara benzer afetler yüzünden, varlıklarının en az üçte birini kaybeden mükelleflerin bu afetlerin zarar verdiği gelir kaynakları ile ilgili bulunan vergi borçları ve vergi cezaları ile mahsullerinin en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, afetten etkilenen arazi için zararın gerçekleştiği ettiği hasat ve devşirme zamanına rastlayan yıla ait olarak tahakkuk ettirilen arazi vergisi borçları ve cezaları, Hazine ve Maliye Bakanlığınca zararla orantılı olmak
üzere, kısmen veya tamamen terkin olunur.

Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un “tabii afetler sebebiyle terkin” kenar başlıklı 105’inci maddesine göre, yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, zararlı hayvan ve haşarat istilası ve bunlara benzeyen afetler yüzünden zarardan etkilenen varlıklarının ve mahsullerinin en az üçte birini kaybedenler adına tahakkuk ettirilmiş ve afetlerin zarar verdiği gelir kaynakları ile ilgili kamu alacakları, Cumhurbaşkanı kararıyla kısmen veya tamamen terkin olunur.

Terkinden yararlanmak için afetin meydana geldiği tarihten itibaren 6 ay içinde kamu idaresine yazı ile başvurulması gerekmektedir.

Kamu alacaklarının tahsilinde görevli olanlar yasağa uymadıkları takdirde Türk Ceza Kanunu’nun 239. maddesine göre cezalandırılır

kamu alacağını tahsil yetkisi verilen kuruluşlara, yapacakları tahsile yönelik bilgilerin ve 6183 sayılı Kanun’un 22/A maddesine göre borcun olmadığına dair belgeyi arama zorunluluğu getirilen kurum ve kuruluşlara, ödeme ve işleme taraf olanlara ilişkin borç bilgilerinin verilmesi sırrın açıklanması sayılmaz.

Kamu alacağının tahsili ve takibinde görevli kimseler, AATUHK gereğince paraya çevrilecek malların artırmasına katılmaları  ve bu artırmalardan mal satın almaları halinde 3 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.

Gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunanlarla yaşayış tarzları mal bildirimine uymayanlar 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Kamu borçlusuna ait ellerinde bulundurdukları malları 15 gün içinde bildirmelerinin istenmesine rağmen bildirmeyenler 6 aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.