VERGİ İCRA HUKUKU - Deneme Sınavı - 3

İdarece tesis edilen bu işlemler dışında yargı mercileri de alacağın tahsilini (icrasını) tehir edebilmekte, başka bir ifade ile alacağın tahsil işleminin yürütmesini durdurabilmektedir. Tehir, tecilden farklı olarak, idarece değil yargı mercilerince yapılan ertelemeyi ifade etmektedir.

Kamu borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin uygulanması ya da haczedilmiş malların paraya çevrilmesi kamu borçlusunu çok zor duruma düşürecekse, borçlu tarafından yazı ile istenmiş ve teminat gösterilmiş olmak şartıyla, alacaklı kamu idaresi ya da yetkilendireceği makamlar tarafından; kamu alacağı 36 ayı geçmemek üzere ve faiz alınarak tecil edilebilir (AATUHK, m. 48/1).

Kamu borçlusunun alacaklı tahsil daireleri itibariyle tecil edilen borçlarının toplamı 50.000 TL’yi (bu tutar dahil) aşmadığı takdirde teminat şartı aranmamaktadır. Bu tutarın üzerindeki kamu alacaklarının tecilinde, gösterilmesi zorunlu teminat tutarı 50.000 TL’yi aşan kısmın yarısıdır.

Tecil yetkisini kullanacak ve bu yetkiyi devredecek olanlar, devlete ait kamu alacaklarında ilgili bakanlar, il özel idarelerine ait kamu alacaklarında valiler, belediyelere ait kamu alacaklarında ise belediye başkanlarıdır (AATUHK, m. 48/4).

Resim: kişilerin birbirleriyle ya da devletle olan ilişkilerinde hukuki durumların ispatı için gerekli belgelerin düzenlenmesinden alınan bedellerdir.

Ölüm halinde vergi cezaları düşer.

Farklı hukuk alanlarında farklı şekillerde ifade edilen bu faizler, vergi icra hukukunda gecikme zammı, tecil faizi, haksız çıkma zammı ve gecikme faizi gibi adlar altında uygulanmaktadır. Gecikme zammı ile karşılaştırıldığında cezai şart hukuki işlemle doğmakta ve bu işlemin içeriğine dayanmaktadır (Koçak, 2011:168). Cezai şartın özel hukuk sözleşmesinden doğmasına rağmen, gecikme zammının kaynağı kanundur.

Tahakkuk etmiş, başka bir ifade ile idari olarak kesinleşmiş kamu alacaklarının kanunlarında belirtilen süreler içinde ödenmesi gerekmektedir. Alacakların tahsilindeki gecikmeler kamu alacaklarının karşılığı olan kaynakların temininde sorunlara, dolayısıyla bu kaynaklarla finansmanı sağlanacak kamu hizmetlerinin topluma sunulmasında aksamalara yol açacaktır.

İhtirazi Kayıt: “Muayyen hakları kullanmak hususunda serbestisini muhafaza etmek isteyen tarafın bu hususta vâki beyanı” olarak tanımlanmaktadır. Bu çerçevede ihtirazi kayıt, mükelleflerce beyan edilen matrah ve matrah farkı üzerinden tarh edilen vergiye karşı dava açma hakkının saklı tutulmasını sağlamaktadır.

Kamu alacağının ödeme süresi içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay %1,6 oranında gecikme zammı uygulanır. Ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesaplanır. Gecikme zammına 1 TL’lik bir asgari sınır da konulmuştur. Bu tutarın altında gecikme zammı hesaplanmaz.

Tarh zamanaşımı Vergi Usul Kanununda düzenlenmiştir.

Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak, beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar.

Şarta bağlı istisna ve muafiyet uygulamaları nedeniyle kısmen veya tamamen alınmayan vergilere ilişkin zamanaşımı süresi, istisna ve muafiyet şartlarının ihlal edilmesi durumunda, şartların ihlal edildiği tarihi takip eden yıl başından itibaren başlar.

Tahsil zamanaşımının kanunda belirtilen hallerden birinin vukuunda kesilmesi öngörülmüştür. Sorunun cevap şıklarında a şıkkı dışında verilen diğer dört şık bu hallerden bazılarıdır. A şıkkında verilen hususun doğru şekli "İhtilaflı kamu alacaklarının yargı mercilerince bozma kararı verilmesi" iken "bozma kararı verilmesi" yerine intikal ettirilmesi denmiştir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı a şıkkıdır.

Vergi Usul Kanununa göre, doğal afetler nedeniyle varlıklarının en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, o yıla ait tahakkuk ettirilen arazi vergisi borçları ve cezaları kısmen veya tamamen terkin olunur.

Mükelleflerin, terkin ile ilgili kanun hükmünden yararlanmak için, afetin meydana geldiği tarihten itibaren altı ay içinde kamu idaresine yazı ile başvurmaları gerekir.

Yapılacak takip sonunda, tahsili imkansız veya tahsili için yapılacak giderlerin alacaktan fazla bulunduğu anlaşılan Vergi Usul Kanunu kapsamına giren kamu alacaklarında, kanunda belirtilen miktarlara kadar olan alacaklar terkin olunabilir. Bu tutarları Cumhurbaşkanı on katına kadar arttırmaya yetkilidir?

Gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunanlarla, yaşayış tarzları mal bildirimine uymayanlar üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Tarh zamanaşımı ile eş anlamlı kullanılan zamanaşımı tahakkuk zamanaşımıdır.

Niteliklerine göre yapılan terkin sınıflandırmasında, üç türlü terkin bulunmaktadır.