VERGİ İCRA HUKUKU - Deneme Sınavı - 5

Alacaklının kamu gücünü kullanarak alacağını elde etmesine ilişkin kurallardan oluşan hukuk dalına icra iflas hukuku denilirken mükellef ya da vergi sorumlusunun vergi borcunu ödememesi hâlinde vergi alacağının ödettirilmesi usullerini düzenleyen hukuk dalı ise vergi icra hukuku olarak
adlandırılmaktadır.

2012 yılında yayımlanan 6360 sayılı Kanunla büyükşehirlerde il özel idarelerinin tüzel kişiliğinin kaldırılması öngörülmüş ve 2014 yılı mahalli seçimlerinden sonra büyükşehir olan 30 ilde uygulamaya geçmiştir. 2019 yılı itibariyle ise 51 ilde il özel idaresi bulunmaktadır.

Fer’i kamu alacakları kamu alacaklarının aslının vadesinde ödenmemesi nedeniyle ortaya çıkan alacaklardır. Bu alacaklar şu şekildedir:
• Tecil faizi (AATUHK, m. 48)
• Gecikme zammı (AATUHK, m. 51)
• Haksız çıkma zammı (AATUHK, m. 58)
• Gecikme faizi (VUK, m.112)
• Pişmanlık zammı (VUK, m. 371)

Devlete, il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait yargılama gideri, vergi cezası, para cezası gibi alacaklar asli kamu alacakları olarak sayılmaktadır.

Vergi benzerlerinden biri olan harç, genellikle yarı kamusal mal niteliğindeki kamu hizmetlerinden yararlanmak isteyenlerden alınan bedellerdir.

Kamu alacağını ortaya çıkaran bir kamu hizmetinden söz edebilmek için, hizmeti alanla hizmeti veren arasında bir kamu hukuku ilişkisi olması gerekmektedir. Ancak, burada bahse konu hizmet sadece kamu hukuku tüzel kişileri tarafından değil, özel hukuk tüzel kişileri tarafından da verilebilir. Ancak, AATUHK
kapsamında kamu hizmetinden doğan alacaklardan söz edebilmek için söz konusu hizmeti sunan kurumun devlete, il özel idarelerine ve belediyelere
ait olması ve bu idarelerin sözleşmeden, haksız fiilden ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve kamu hizmetleri uygulamasından doğan diğer
alacaklarından olması gerekmektedir. Bu durumda özel hukuk kişileri tarafından gerçekleştirilen kamu hizmetlerinden doğan alacaklar AATUHK kapsamı dışında kalmaktadır.

Kamu borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin uygulanmasının ya da haczedilen malların paraya çevrilmesinin kamu borçlusunu çok zor duruma
düşürecek olması hâlinde, borçlu tarafından yazı ile istenmesi ve teminat gösterilmesi şartıyla, alacağın idarece 36 ayı geçmemek üzere tecil olunması
durumunda alınan faizdir.

Gecikme zammı tahsil aşamasına gelmesine rağmen ödeme süresi geçmiş kamu alacaklarına uygulanır.

Resim, kişilerin birbirleriyle ya da devletle olan ilişkilerinde hukuki durumların ispatı için kullanılan belgelerin düzenlenmesinden alınan bedellerdir. Resimleri vergiden ayıran özelliklerden en önemlisi, verginin aksine resimlerin bir
karşılığının bulunmasıdır. Resimler mevzuatta çok karmaşık bir biçimde yer almaktadır. Eskiden resim olarak adlandırılan yükümlülükler günümüzde
vergi adıyla anılmaktadır. Örneğin; damga resmi, ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi gibi.

Devletin, il özel idarelerinin ve belediyelerin sözleşmeden, haksız fiilden ve haksız iktisaptan (sebepsiz zenginleşmeden) doğan alacakları için AATUHK hükümleri uygulanmayacak; bu alacaklar özel hukuk kapsamındaki alacaklar olarak özel hukuk hükümlerine göre 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu Hükümleri çerçevesinde takip edilecektir.

Mal bildirimi dışındaki müesseseler (I, II, III, IV) kamu alacaklarının korunmasına doğrudan hizmet ederler. Mal bildirimi kamu alacağının korunmasından ziyade başlatılmış olan icra takibini sürdürülmesine olanak sağlayan, onu kolaylaştıran bir müessesedir.

Vergi ziyaı ya da kaçakçılık cezasını gerektirecek fiillerin işlenmiş olması durumunda mükelleften teminat göstermesi istenebilir. Usulsüzlük suçları tek başına teminat istenmesini gerektiren nedenler arasında yer almaz.

Kamu borçlusu Türkiye'de ikamet etmiyorsa ve durumu itibariyla kamu alacağının tahsili tehlikedeyse borçludan teminat göstermesi istenir.

Alacaklı idare teminat olarak gösterilen bir kişinin kefaletini kabul etmek zorunda değildir.

Kamu borçlusundan teminat istenmesi tahsil zamanaşımı süresini keser. Diğer bir deyişle, teminat isteme yazısının gönderildiği yılı izleyen takvim yılı başından itibaren yeni bir tahsil zamanaşımı süresi işlemeye başlar.

Ödeme emri tebliğ edilmiş ve itiraz süresi de geçmişse bu alacak hakkında ihtiyati haciz uygulamak gereksizdir. Doğrudan icrai haciz veya kesin haciz de denilen haciz işleminin uygulanması gerekir.

İstenen teminatı göstermemenin yaptırımı borçlu hakkında ihtiyati haciz uygulanmasıdır. Bir bakıma kendi rızasıyla teminat vermeyen borçludan istenen teminat haciz suretiyle zorla alınmış olur.

Ödeme emrine karşı dava açma süresi gibi ihtiyati haciz işlemine karşı dava açma süresi de 15 gündür.

İhtiyati haciz işlemine karşı dava süresi haczin yapıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar.İhtiyati haciz kararı borçluya tebliğ edilmez.

AATUHK’nin 13. maddesinde sayılı sebeplerin varlığı halinde ihtiyati haciz uygulama yetkisi Vergi Dairesi Müdürlüğünün talebi üzerine, Vergi Dairesi Başkanlığı bulunan yerlerde vergi dairesi başkanı, bulunmayan yerlerde vergi dairesi müdürlüğü tarafından derhal uygulanır. Alacaklı kamu idaresinin
il özel idaresi olması durumunda ihtiyati haciz kararı vali, belediye olması durumunda ise karar belediye başkanı tarafından verilir.