VERGİ HUKUKU

Garameten paylaştırma, borçlunun paraya çevrilen varlıklarının, belli sıradaki alacaklılara yetmemesi durumunda, alacaklıların alacağı oranında tatmin edilmesidir. Garameten paylaştırma, borç- lunun varlıklarının tüm alacaklıları tatmin edemediği hâllerde önem arz eder. Bunu bir örnekle açıklayalım. Borçlu Bay A’ nın Bay B’ ye 200, Bay C ye 100 vergi dairesine de 100 TL borcu bulun- maktadır. Malvarlıklarının satışı sonrası elde edilen para 200 TL dir. Toplam borç 400 TL olduğuna göre, 200/400 = 1/2. Her alacaklı alacağının 1/2 sini almak suretiyle garameten paylaşmış olacaktır.

Kamu alacağının tehlikeye düşmesi söz konusu ise bu alacağın tarh ve tahakkuku beklenmeksizin borçludan vergi inceleme elemanlarınca ilk hesaplara göre belirtilen miktar üzerinden teminat istenebilir. Vergi ziyaı cezası (Vergi Usul Kanunu md 344) kesilmesini gerektiren hâller ile kaçakçılık fiillerine (Vergi Usul Kanunu md 359) temas eden bir kamu alacağının salınması için gerekli muamelelere başlanmış olduğu takdirde, vergi incelemesine yetkili memurlarca yapılan ilk hesaplara göre belirtilen miktar üzerinden tahsil dairelerince teminat istenir (Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun md 9). Türkiye’de yerleşim yeri (ikametgâhı) bulunmayan kamu borçlusunun durumu, kamu alacağının tahsilinin tehlikede olduğunu gösteriyorsa, tahsil dairesi kendisinden teminat isteyebilir.

Teminat, kaçakçılık fiillerinin tespiti, vergi ziyaı cezasının kesilme işlemlerine baş- lanılması hâllerinde istenir. Yükümlünün Türkiye’de yerleşim yerinin olmaması yanın- da hareketlerinin vergi alacağının tehlikede olduğunu göstermesi hâllerinde idarenin takdiri ile istenebilir. Teminat isteme işlemine karşı onbeş gün içerisinde vergi mahkemesinde dava açılabilir.

Kamu alacağının tahsilinin tehlikede bulunduğu hâllerde başvurulacak yollardan biri de ihtiyatî hacizdir. Şu hâllerde ihtiyati haciz yoluna başvurulur:

i. Borçludan teminat istenilmesini gerektiren hâller varsa,

ii. Borçlunun ikametgâhı bilinmiyorsa borçlu kaçmışsa ya da kaçması, mallarını kaçırması ve hileli yollara sapma olasılığı varsa,

iii. Belli sürelerde teminat veya kefil göstermemiş ya da gösterdiği kefil kabul edilmemişse,

iv. Mal bildiriminde bulunmamış veya eksik bildirimde bulunmuşsa,

v. Borçlu hakkında para cezasını gerektiren fiili dolayısıyla kamu davası açılmışsa,

vi. İptali istenen işlem ve tasarruf konusu malları elden çıkarmışsa, elden çıkaranın da diğer malları hakkında uygulanmak üzere elden çıkarma işlemlerinin iptalini gerektirecek şartlar varsa ihtiyati haciz yoluna gidilir.

Kanun, borçlunun mal bildiriminde bulunmasını sağlamak için üç ayı geçmemek üzere mal bildiriminde bulunması amacına yönelik zorlama amaçlı hapis uygulanması hükmüne yer vermektedir. Ancak borçlunun mal bildiriminde bulunup bulunmaması cebri icranın uygulanmasının seyrini değiştirmez.

Teminata bağlanan alacakların vadesinde ödenmemesi durumunda ödeme emrinin gönderilmesine gerek yoktur. Borcun 15 gün içinde ödenmesi, aksi hâlde teminatın paraya çevrileceği hususu borçluya bir yazı ile bildirilir. Gönderilen bu yazı, ödeme emri hükmündedir.

Kendine ödeme emri tebliğ olunan kişi, böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği ya da borcun zamanaşımına uğradığı gerekçeleri ile tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde alacaklı tahsil dairesine ait itiraz işlerine bakan vergi mahkemesinde dava açabilir. 

İtirazında tamamen veya kısmen haksız çıkan kamu borçlusundan, hakkındaki itirazın reddolunduğu miktardaki kamu alacağı %10 zamla tahsil edilir (Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun md 58/5).

Konkordatonun icra mahkemesi tarafından tasdiki için şu şartların bulunması gereklidir.

i. Borçlu dürüst olmalıdır.

ii. Asgari yüzde elli ödeme taahhüdünde bulunmalıdır.

iii. Teklif edilen ödeme, borçlunun malvarlığı ile orantılı olmalıdır.

iv. Konkordato alacaklıların üçte iki çoğunluğuyla kabul edilmiş olmalıdır.

v. Borçlu, konkordatonun tasdik edilmesi hâlinde alacaklılara ödeyeceği miktar için yeterli miktarda teminat vermelidir.

vi. Yargılama harç ve masraflarını depo etmelidir.

Vergi icra hukuku, vergi kavramını dar anlamıyla değil geniş anlamıyla kapsamaktadır. Yani, vergi icra hukuku, vergi ve vergi gibi kamu gücüne
dayanılarak alınan diğer gelirleri de kapsamaktadır. Bunlar vergi, harç, resim, şerefiye, katılma payı, idari vergi cezaları ve gecikme zam ve faizleridir.

Vergi hukukunda cebri icra süreci güvence önlemleri ve cebren tahsil olmak üzere iki başlık altında
incelenir. Cebren tahsil işlemleri ise teminatın paraya çevrilmesi, haciz ve iflastır.

Vergi hukukunda cebri icra süreci güvence önlemleri ve cebren tahsil olmak üzere iki başlık altında
incelenir. Güvence önlemleri vergi alacağını tahsilini
güvence altına almak için yapılır. Bunlar teminat, ihtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk, rüçhan hakkı ve bazı
tasarrufların iptali işlemleridir. Cebren tahsil işlemleri ise teminatın paraya çevrilmesi, haciz ve iflastır.

Teminat, kaçakçılık fiillerinin tespiti, vergi ziyaı cezasının kesilme işlemlerine başlanılması hâllerinde istenir.

Şahsi kefil göstermeyi gerektiren neden iki tanedir:
i. Vergi borçlusunun teminat göstermesini
gerektiren nedenlerden birinin olması,
ii. Vergi borçlusunun teminat gösterememesi
veya gösterdiği teminatın kabul edilmemesidir.
Şahsi kefilin kabulünün şartları şunlardır:
i. Şahsi kefilin toplumda itibarlı kişi olması
gerekir,
ii. Ekonomik gücü ve mali durumunun kefil
olmaya elverişli olması gerekir.

Teminat isteme işlemine karşı onbeş gün içerisinde vergi mahkemesinde dava açılabilir.

“Rüçhan hakkı” adı verilen haciz ve iflasta kamu alacaklısına alacağın tahsili bakımından bir
ayrıcalık tanınmasıdır. Garameten paylaştırma, borçlunun varlıklarının tüm alacaklıları tatmin edemediği hâllerde önem arz eder.

İptal davası, tasarrufun gerçekleştiği tarihten
itibaren beş yıllık zamançaşımı süresi içerisinde
açılabilir

Kendine ödeme emri tebliğ olunan kişi, böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği ya da borcun zamanaşımına uğradığı gerekçeleri ile tebliğ
tarihinden itibaren onbeş gün içinde alacaklı tahsil dairesine ait itiraz işlerine bakan vergi mahkemesinde dava açabilmektedir .

Konkordato, borçlunun alacaklılarının çoğunluğu ve alacakların en az 2/3’ üne sahip
alacaklıların onayı ile yapılan ve icra mahkemesinin tasdiki ile hüküm ifade eden bir
anlaşmadır.

Vergi ziyaının olduğu vergi incelemesi sırasında belirlenirse mükelleften kanunda gösterilen teminat türlerinden birini ya da kefil göstermesi istenebilir.

Kaçakçılık suçunu vergi incelemesi sırasında tespit eden vergi incelme elamanı mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi müdürlüğünden teminat istenmesini talep edebilir.