VERGİ HUKUKU

Doğal afetin meydana gelmiş olması terkinden yararlanabilmek için tek başına yeterli olamamaktadır. Gerçekleşen söz konusu doğal afet, yükümlünün mal varlıklarının en az üçte birinin yok olmasına neden olmalıdır.

Tarihte, ilk kez M.Ö. 400’te “geçmiş şeyleri unutma kanunu” olarak çıkarılan af, genel affın siyasi amaçla kullanılmış olduğunun ilk örneğini teşkil etmektedir.

Vergi afları TBMM’ nin üye tam sayısının beşte üçü çoğunluğu ile karar vermek koşulu ile çıkarılabilir.

Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun’un 104. maddesine göre zamanaşımını durduran haller şunlardır;
• Borçlunun yabancı bir ülkede bulunması,
• Borçlunun hileli (dolanlı) iflas etmesi,
• Borçlunun terekesinin tasfiyesi dolayısıyla
hakkında takibat yapılmasına imkân bulunmaması.

Vergiler ve kamu alacakları, vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen yılın başından itibaren 5 yıl geçmesine rağmen tahsil edilemezse zaman aşımına uğramaktadır.

Terkin, vergi borcunu bütün hukuki sonuçları ile birlikte ortadan kaldıran tek taraflı, subjektif ve özel bir idari işlemdir.

Vergi aflarına sık sık başvurulması yeni af beklentilerine yol açar. Bu da vergi kanunlarının etkinliğini azaltır.

Ticaret Bakanlığının değil, Hazine ve Maliye Bakanlığının belirlediği konulardan birisi olması gerekmektedir.

Vergi borcu yükümlünün bağlı bulunduğu vergi dairesine ödenir. Yükümlülerin vergi uygulaması bakımından hangi vergi dairesine bağlı bulundukları vergi kanunlarıyla belirlenmektedir. Ancak Hazine ve Maliye Bakanlığı gerekli gördüğü hâllerde yükümlülerin bağlı olacakları vergi dairesini belirlemeye yetkilidir. Yükümlülerin bağlı bulundukları vergi dairesini belirlemede ikametgâh ve işyeri adresleri, vergi türleri, meslek ve iş grupları gibi ölçüler kullanılmaktadır. Yükümlülerin isteğine göre ödeme yeri belirlenmesi mümkün değildir. Özel kanunlarda ödeme yeri gösterilmemiş ise kamu alacakları borçlunun ikametgâhının bulunduğu yer tahsil dairesine ödenecektir. Yükümlünün ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesi genel ödeme yeri olarak kabul edilmektedir.

Bir verginin tahsil edilebilmesi için öncelikle tahakkuk etmiş olması gerekmektedir. Tahakkuk, verginin ödenmesi gereken bir aşamaya gelmesini ifade eder.

Vergi mahkemesinde dava konusu yapılmayan vergi ve cezaları, dava açma süresinin bittiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.

Ülkeyi terk ve ölüm gibi yükümlülüğü kaldıran durumlarda, beyan üzerine tarh olunan vergiler beyanname verme süreleri içinde ödenir.

Takas ile mahsup arasında birtakım farklar vardır. Bu farklardan en önemlisi mahsubun tarh aşamasına ilişkin olmasıdır. Takas ise tahsil aşamasına ilişkindir ve vergi borcunun sona ermesi neticesini doğuran bir işlemdir. Bundan başka mahsupta kesinleşmiş iki borç yoktur, bir alacaktan belirli kalemlerin indirilmesi söz konusudur.

Vergi Usul Kanunu’nun 114. maddesi uyarınca, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve yükümlüye tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar. Buna göre tahakkuk zamanaşımı süresi beş yıldır.

Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun’un 104. maddesine göre zamanaşımını durduran haller şunlardır;
• Borçlunun yabancı bir ülkede bulunması,
• Borçlunun hileli (dolanlı) iflas etmesi,
• Borçlunun terekesinin tasfiyesi dolayısıyla
hakkında takibat yapılmasına imkân bulunmaması.

Terkin, vergi borcunun silinmesidir. Terkin, vergi borcunu bütün hukuki sonuçları ile birlikte ortadan kaldıran tek taraflı, subjektif ve özel bir idari işlemdir.

Kesilen vergi ziyaı cezalarında ilk başvuruda cezanın yarısı indirilmektedir.

Mükelleflerin izaha davet edilebilmeleri için; 
• İzaha davet edilecek mükellef hakkında izaha davet konusuyla ilgili, vergi incelemesine başlanılmamış veya takdir komisyonuna sevk işleminin yapılmamış olması,
• İzaha davet konusuyla ilgili mükellef hakkında ihbarda bulunulmamış olması,
• Sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge olarak kullanılmış olabilecek belge tutarının; her bir belge itibarıyla 50 bin Türk lirasını geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmaması,
• Yetkili komisyonca ön tespit yapılmış olması,
• Hazine ve Maliye Bakanlığının belirlediği konulardan birisi olması gerekmektedir.

Vergiyi doğuran olayın meydana gelmesiyle devlet ile kişiler arasında kurulan vergi ilişkisi, vergi borcunun ortadan kalkması ile birlikte sona ermektedir. Yükümlü, vergi ilişkisini kendi rızası ile ödeme yaparak sona erdirebilir. Vergi borcunu sona erdiren en doğal yol verginin ödenmesidir.

Bir verginin tahsil edilebilmesi için öncelikle tahakkuk etmiş olması gerekmektedir. Tahakkuk, verginin ödenmesi gereken bir aşamaya gelmesini ifade eder. Tahakkuk etmeyen vergi borçları, kural olarak muaccel hâle gelmemektedir. Bir borcun muaccel olması, ödeme zamanının gelmiş olduğu anlamını taşır.