VERGİ HUKUKU

Özel hukuk tarafların eşit durumda bulunduğu ilişkileri düzenlemektedir.

Cezalarla ilgili düzenlemeler, Vergi Usul Kanunu içinde yer almaktadır.

Verginin miktarı, tarhı-tahsili ile ilgili düzenlemelerin önceden belli olmasıdır.

Danıştay

Ülkemizde yasama yorumu 1961 Anayasası ile kaldırılmıştır.

Anayasa’nın verdiği yetki ile yürütme organı tarafından yapılmaktadır.

Başbakanlık, bakanlıklar veya kamu tüzel kişileri tarafından kendi görev alanlarını ilgilendiren kanun veya tüzüklerin uygulanmasını sağlamak için çıkarılmaktadırlar.

Vergi gelirleri, merkezi idare yanında belediye, il özel idaresi ve köylerin oluşturduğu yerel idareler tarafından da toplanmaktadır.

Vergi hukukunun konusuna; • Vergi, resim, harç, fon gibi isimlerle alınan çeşitli kamu gelirlerinin tarh-tahakkuk-tahsili, • Vergi suçları ve cezaları, • Vergilendirme sürecinde çıkan uyuşmazlıkların çözümü gibi konular girmektedir.

Vergi hukuku kendi içinde vergi ceza hukuku, vergi icra hukuku, vergi yargılama hukuku, uluslararası vergi hukuku ve vergi usul hukuku şeklinde dallara ayrılmaktadır.

Vergi ceza hukuku, mükelleflerin yükümlülüklerine uymamaları durumunda karşılaşacakları yaptırımları düzenlemektedir. Cezalarla ilgili düzenlemeler, esas olarak Vergi Usul Kanunu içinde yer almaktadır.

Vergi hukukunun yürütme organından doğan kaynakları arasında kanun hükmünde (gücünde) kararnameler, Bakanlar Kurulu kararları, tüzükler, yönetmelikler ve genel tebliğler gibi kaynaklar yer almaktadır.

Vergi hukukunun yargı organından doğan kaynakları arasında Anayasa Mahkemesi kararları, Danıştay içtihadı birleştirme kararları ve diğer yargı kararları yer almaktadır.

Adı geçen Neşir Kanunu’nun 3. maddesi; kanunların metinlerinde bir tarih öngörülmediği takdirde, Resmi Gazete’de yayımını takip eden günün başlangıcından hesap edilmek üzere 45. günün bitiminden itibaren yürürlüğe gireceğini öngörmektedir.

Uygulamada başvurulan yorum yöntemleri aşağıda kısaca açıklanmaktadır: • Deyimsel (lâfzî) • Tarihi yorum • Amaçsal (gai) yorum • Sistematik yorum

Bazı durumlarda, verginin ödenmesi bakımından asıl vergi mükellefi yerine üçüncü kişiler sorumlu olmaktadır. Vergi sorumlusu yasa’daki tanımıyla, “verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir” (VUK m. 8, f. 2).

Vergi sorumlusunu mükelleften ayıran temel farklılık, vergiyi doğuran olayın mükellefin şahsında doğmakta olmasıdır. Vergi sorumlusu ise asıl vergi mükellefi yerine; • Vergi kesme, • Defter tutma, • Fiş-fatura gibi belgeleri alma ve düzenleme, • Beyanname verme, • Yasaların öngördüğü diğer bazı yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlüdür.

Tüzel kişi temsilcilerinin vergi borçlarını ödememesi durumunda, ödenmeyen vergi alacağı (gerçek kişi kanuni temsilcilerinde olduğu) gibi öncelikle temsil edilen tüzel kişiden istenir. Tüzel kişiden alınamazsa temsilci (sorumlu) özel malvarlığı ile takip edilir. Limitet şirketlerde vergi borcundan şirket ve müdüre ilave olarak ortaklar da sorumlu tutulmuşlardır (Bkz. AATUHK, m. 35).

Bu başlık altında açıklanacak sorumluluk türlerinde söz konusu olan, müteselsil (zincirleme) sorumluluktur. Müteselsil sorumluluk, bir vergi borcu ile ilgili olarak aynı anda birden fazla kişinin sorumlu olması anlamına gelmektedir.