VERGİ HUKUKU

Devletlerin var olması ve varlığını devam ettirebilmesi için vergilere ihtiyacı vardır. Vergi olmadan bir devletin bağımsız kalabilmesi mümkün değildir.Devletin kamu hizmetlerini ve diğer yüklenmiş olduğu görevleri yerine getirebilmek için yaptığı ödemeler ise kamu harcamaları (kamu gideri) olarak adlandırılmaktadır. Kural olarak kamu ekonomisi dışında kalan
(devletin egemenlik gücüne dayanarak yaptığı faaliyet alanlarının dışındaki) alan ise özel ekonomiyiteşkil etmektedir. özel ekonomide vergiye ihtiyaç yoktur.

Devletin egemenlik gücünü kullandığı hukuk alanlarından biridir.Devletin  maliye politikasını inceleyen  bir bilim dalıdır.Kamu harcamaları ile ilgili kısmı ‘Kamu Harcama (Gider) Hukuku’ olarak ele alınmaktadır. Bütçe ile ilgili kısım ‘Bütçe Hukuku’nu oluşturmaktadır. Kamu hukuku içinde yer almaktadır.

Devletle kişiler arasında dikey hukukî ilişkiler söz konusudur. Taraflar eşit değildir. Devlet üstün emredici pozisyondadır. Devlet egemenlik gücünü kullanmakta; vergi hakkına dayanarak vergi koymakta ve
tahsil etmektedir.

Kamu ekonomisi içinde faaliyet gösteren devlet,
tüm toplumun ortak ihtiyaçlarını karşılamak adına
çeşitli mal ve hizmetlerin üretiminde rol almaktadır: Kamusal mal ve hizmetler (adalet, savunma, iç
güvenlik, diplomasi gibi sadece devlet tarafından
sunulabilecek hizmetler); yarı kamusal mal ve hizmetler (eğitim, sağlık gibi).

İsteğe bağlı (ihtiyarî) (Özel hukuk kurallarına göre alınan) kamu gelirleri (özel ekonomi gelirleri): Bunlara devletin mülk ve teşebbüs gelirleri, borçlanma gelirleri örnek gösterilebilir. Devlet de özel hukuk kişileri gibi mülk edinebilir, bunları satabilir, kiralayabilir. Özel hukuk kuralları geçerli olup bu gelirlerin elde edilmesinde zor kullanma söz konusu değildir.

Resim: Bir iş ya da faaliyetin yapılmasına yetkili kuruluşlar tarafından izin verilmesi karşılığında gerçekleşen bir ödeme niteliğindedir. Bir karşılığının bulunması dolayısıyla harçlara benzer.

Harçlar, esas itibariyle Harçlar Kanununda düzenlenmiştir. (Yargı harçları, noter, tapu, trafik, gemi harçları gibi). Belediye Gelirleri Kanununda düzenlenen, belediyelerin aldıkları harçlar da vardır. İşgal harcı, tatil günleri çalışma harcı, bina inşaat harcı gibi.

Vergi istisnası: Vergi konularının vergi dışında bırakılmasıdır. Gelir vergisinde, bazı serbest meslek kazançlarındaki istisna örnek gösterilebilir.

Şeklî vergi hukuku, maddî hukukça belirlenen vergi ilişkisindeki hak ve yükümlülüklerin gerçekleştirilme usullerini düzenleyen vergi hukuku dalıdır.

1921 yılında çıkarılan Başkomutanlık Kanunu ile üç ay süreyle TBMM’nin tüm yetkileri, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılabilmesi için Mustafa Kemal Atatürk’e bırakılmıştır. Bu yetkiye dayanılarak on tane yükümlülük içeren Tekâlif-i Milliye (Millî Vergiler) çıkarılmıştır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu bütçe hukukunun esas kaynağını oluşturmaktadır.

Verginin tüm kamu hizmetleri için yapılan giderlere ortak katılma
payı olması ödeyenin ödediği vergi karşısında doğrudan bir hizmet talebinde bulunamamasını dolayısıyla karşılıksız olmasını ifade eder.

İdare vergiyi doğuran olay meydana gelmeden harekete geçemez. Vergiyi doğuran olay meydana geldiğinde ise devlet alacaklı, kişiler ise borçlu durumuna gelir.

Her bir vergiyi ayrı ayrı incelediğimiz vergi hukukunun alt dalı özel vergi hukukudur.

Gelir Vergisi Kanunu ticarî kazancı tanımlarken Ticaret Kanununa genel
atıfta bulunmakla birlikte, ayrıca hangi faaliyetlerin de ticarî faaliyet olarak vergilendirileceğini ayrıntılı olarak düzenlemektedir.

Senedi İttifak ile padişah tek taraflı iradesi ile vergileme yetkisini sınırlandırmıştır

Verginin mali güce göre alınması eşitlik ilkesinin vergilendirmede uygulama aracıdır.

Cumhurbaşkanı indirim, oran, istisna ve muafiyetler konusunda kanun ile aşağı ve yukarı sınırları belirlenmiş olmak kaydıyla düzenleme yapabilir.

Uluslararası vergi anlaşmalarının ülke maliyesi açısından bir yüklenme getirdiklerinde yasama organınca bir kanunla uygun bulunmaları gerekir.

Kanun bu konudaki düzenlemenin genel tebliğ ile idare tarafından yapılacağını öngörmüş ise genel tebliğler herkes için bağlayıcı olurlar.