VERGİ HUKUKU

Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının yaptığı bayındırlık hizmetleri sonucu gayrimenkullerinin değerinde artış meydana gelen kişilerden, bu değer artışı dolayısıyla alınan paralardır. Şerefiyeler bir değer artışı, yani rant vergisi niteli- ğindedir. Günümüzde uygulanmamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Vergiler esas itibariyle genel bütçede yer almaktadır (gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi gibi). Ancak emlâk vergisi gibi belediyelerin tahsil ettiği vergiler de vardır. Bunun dışında belediyelerin aldığı vergiler Belediye Gelirleri Kanununda düzenlenmektedir (Çevre temizlik vergisi gibi). Doğru cevap E'dir.

Matrah: Vergi konusunun değeri ya da miktarıdır. Vergiyi hesaplayabilmek için vergi konusuna bir değer (advolerem matrah) ya da miktar (spesifik matrah) biçmek gerekir. Matraha vergi tarifesi uygulanmak suretiyle ödenecek vergi hesaplanır (tarh edilir). Gelir vergisinin matrahı, gelirin safî (net) tutarıdır. Doğru cevap A'dır.

Şeklî vergi hukuku, maddî hukukça belirlenen vergi ilişkisindeki hak ve yükümlülüklerin gerçekleş- tirilme usullerini düzenleyen vergi hukuku dalıdır. Doğru cevap B'dir.

1881 yılında Muharrem Kararnamesi ilân edilmiştir. Bazı vergilerin tahsil yetkisi kurulan Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar) idaresine devredilmiştir. Düyun-u Umumiye, yabancı alacaklıların temsilcilerinden oluşan bir idaredir. Devlet gelirlerinin yaklaşık üçte birinin tahsili bu idareye bırakılmıştır. Osmanlı Devleti’nin bu idareye bırakılan kamu gelirlerine ilişkin kanunlarda değişiklik yapabilmesi de bu idarenin iznine bağ- lanmıştır. Bu itibarla, Düyun-u Umumiye’nin bu yetkilerle donatılması, Osmanlı Devleti’nde malî iktidarın, dolayısıyla egemenliğin zayıflaması olarak kabul edilebilir. Doğru cevap D'dir.

Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı hükmü ilk defa 1982 Anayasasında düzenlenmiştir. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı ilkesi de, sosyal devlet ilkesinin doğal bir sonucudur. Sosyal devlette vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı ilkesinin yanı sıra, vergiler aracılığıyla millî gelir ve servetin adaletli bir şekilde dağılımının sağlanması da gözetilmelidir. Vergi yükü bir yandan adaletli ve dengeli olarak dağıtı- lırken, diğer yandan da vergileme yoluyla servetin ve gelirin adil dağılımı gerçekleştirilmeye çalışılmalıdır. Ancak malî güce göre vergileme yapıldığında bu sonuçların elde edileceği açıktır. Doğru cevap E'dir.

Vergiler konusunda yürütme organına (Cumhurbaşkanına) tanınan yetkileri ve özelliklerini şu şekilde belirtebiliriz: Öncelikle vergilerin temel ögelerini koyma, değiştirme ve kaldırma yalnızca yasama organına aittir. Bu temel ögelerin sadece dördünde (muafiyet, istisna, indirim ve oran) de- ğişiklik yapma yetkisi Cumhurbaşkanına tanınabilir. Bu dört ögenin yine konulması ve kaldırılması sadece yasama organına aittir. Cumhurbaşkanının ancak yukarı ve aşağı sınırlar dâhilinde bu dört temel ögede değişiklik yapma yetkisi bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Vergi kanunlarının geçmişe yürümemesi ilkesi, kanunîlik ilkesinin bir sonucu ve onun tamamlayıcısı niteliğindedir. Hukukî güvenlik ilkesi de vergi kanunlarının geçmişte meydana gelen vergiyi doğuran olaya uygulanmamasını gerektirir. Aksi yöndeki uygulamalar, yükümlülerin devlete ve hukuk düzenine olan gü- venlerini sarsar, ekonomik ve ticarî hayatın belirlilik ve istikrarını bozar. Doğru cevap C'dir.

Özelgeler, mükelleflerin vergi durumları ve vergi uygulaması bakımından karmaşık ve tereddüde yol açan durumlar hakkında bilgi istemeleri üzerine, yetkili makamlar tarafından kendilerine yazılı olarak verilen cevaplardır. Doğru cevap B'dir.

Lafzî (deyimsel, sözel) yorum, bir kanun kuralının anlamını ortaya koyabilmek için başvurulacak ilk yöntemdir. Deyimsel yorum yönteminde, kanun hükmünde yer alan kelimelerin, deyimlerin, ifadelerin dilbilgisi kuralları yönünden cümle yapısı içindeki anlamları araştırılır. Ancak bu yöntem çoğu kez tek başına yeterli olmadığından diğer yorum yöntemleri ile desteklenmektedir. Doğru cevap A'dır.

Para politikası araçlarının kontrol altında tutulması maliye başka bir ifade ile kamu maliyesinin ilgilendiği alanlardan biri değildir. Zaten para politikası araçlarının (özellikle faiz ve kur gibi) kontrol altında tutulması çok da mümkün değildir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.

Devletle kişiler arasında dikey hukukî ilişkiler söz konusudur. Taraflar eşit değildir. Devlet üstün emredici
pozisyondadır. Devlet egemenlik gücünü kullanmakta; vergi hakkına dayanarak vergi koymakta ve
tahsil etmektedir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Harç, kamu hizmetlerinden yararlanmak üzere ödenen bedeller olarak tanımlanabilir. Devletin sunduğu kamusal nitelikteki bazı hizmetlerden bazı kişilerin özel yarar elde etmesi dolayısıyla alınmaktadır. Sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Vergi konusunun değeri ya da miktarıdır. Vergiyi hesaplayabilmek için vergi konusuna
bir değer (advolerem matrah) ya da miktar (spesifik matrah) biçmek gerekir. Matraha vergi tarifesi uygulanmak suretiyle ödenecek vergi hesaplanır (tarh edilir). Gelir vergisinin matrahı, gelirin safî (net)
tutarıdır. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Anayasa madde 73:Vergi ödevi “siyasi hak ve ödev” olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Gümrük vergisi Gümrük Kanununa tabidir. VUK’taki hükümlere tabi değildir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Vergi hakkı (vergilendirme yetkisi), devletin ülkesi üzerindeki egemenliğine dayanarak vergi alma konusunda sahip olduğu hukukî ve fiilî gücü olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Ülkemizde de padişahın vergi hak ve yetkisinin sınırlanmasına yönelik mücadelelerinin ilkini 1808 Sened-i İttifak oluşturmaktadır. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Anayasanın 73/1. maddesine göre, “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, malî gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür”. Bu fıkradaki “herkes” ibaresiyle, genellik ilkesi belirtilmiş olmaktadır.

Milletlerarası Vergi Antlaşmaları yasama organından doğan vergi hukuku kaynağıdır. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.