VERGİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 6

Vergi uyuşmazlıklarının barışçıl yollardan çözülmesi mükellef ile vergi idaresi arasındaki uyuş- mazlığın yargı makamları önüne götürülmeksizin çözülmesidir.

Vergi hataları dört grupta toplanmaktadır. Buna göre; vergilendirme hataları yükümlünün şahsında hata, yükümlülükte hata, verginin konusunda hata ve vergilendirme ve muafiyet döneminde hata şeklindedir.

Vergi hatalarını düzeltme yetkisi ilgili vergi dairesi müdürüne aittir.

Tarhiyat öncesi uzlaşma, Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerince tarh edilecek vergiler ile vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için söz konusudur.

Vergi Usul Kanunu’nun 115. Maddesinde ve vergi dışındaki kamu alacakları için Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 105. maddesinde vergi ve cezaların terkini özel olarak düzenlenmiştir. Adı geçen kanunlarda terkin, doğal afetler nedeniyle terkin, yargı kararları gereği terkin, tahakkuktan vazgeçme ve tahsil imkânsızlığı nedeniyle terkin ile vergi hatalarının düzeltilmesi nedeniyle terkin olarak sayılmıştır.

Vergi uyuşmazlığı, vergilendirme yetkisine sahip merkezi ve yerel idarelerle yükümlü arasında, yetki ve görevlerin yerine getirilmesinde hukuk kurallarına aykırı hareket nedeniyle oluşan görüş ayrılıklarıdır.

Vergi uyuşmazlığının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
i. Vergi uyuşmazlığından taraflardan biri vergi yükümlüsü ve vergi sorumlusu, diğeri ise devletin organı olan vergi idaresidir,
ii. Uyuşmazlık konusu, vergi ve benzeri mali yükümlülüklerdir,
iii. Uyuşmazlığın nedeni, hukuk kurallarına göre birbiri ile örtüşmeyen görüş ayrılıklarına göre davranılmasıdır,
iv. Uyuşmazlık, hukuk kurallarına aykırı davranmaktır.
v. Vergi uyuşmazlığı hem yükümlü hem de vergi idaresinden kaynaklanabilir.

İdari işlemlerde yetki, idare adına irade açıklaması yapmaya yetkili kişilerin kamu tüzel kişisi adına hukuki işlemler yapabilme yeteneğidir. İdare hukukunda yetkiler istisnai niteliktedir. Yasalar
açıkça yetki vermedikçe makamlar kendisi yetki kullanamaz. İdare hukukunda yetki dört ana başlık altında incelenmektedir. Bunlar kişi, konu, yer ve zaman itibariyle yetki kurallarıdır.

Vergi uyuşmazlıklarında çözüm yolu, vergi yükümlüsü veya vergi idaresinin uyuşmazlığı ortadan kaldırmaya yönelik hukuki araçlardan yararlanarak hukuk zemininde anlaşmaları ya da her iki tarafın, sonucuna uymak zorunda oldukları yargı mercilerinin
kararı ile anlaşmazlığı sona erdirme yöntemleridir.

Vergi uyuşmazlıklarının barışçıl yollardan çözülmesi, mükellef ile vergi idaresi arasındaki uyuşmazlığın yargı makamları önüne götürülmeksizin çözülmesini ifade eder. Türk vergi hukukunda vergi sorunlarının idari aşamada çözüme kavuşturulması için vergi hatalarının düzeltilmesi ve uzlaşma yolları yer almaktadır.
Bu sorunlar vergi idaresi ile yükümlünün karşılıklı rızalarına dayalı olarak çözüme kavuşturulur.

Vergi uyuşmazlıklarının barışçıl yollardan çözülmesi, mükellef ile vergi idaresi arasındaki uyuşmazlığın yargı makamları önüne götürülmeksizin çözülmesini ifade eder. Vergi hataları hesap hataları ve vergilendirme hataları olarak iki şekilde düzenlenmiştir.

Vergi hataları dört grupta toplanmaktadır. Buna göre vergilendirme hataları; yükümlünün şahsında hata, yükümlülükte hata, verginin konusunda hata ve vergilendirme ve muafiyet döneminde hata şeklindedir. Hesap hataları daha çok, vergi tekniği ile ilgili hususlarda olurken vergilendirme hataları vergi
ilişkisinin kurulması sırasında ortaya çıkan ve teorik nitelikleri itibariyle idari işlemin sebep unsurundaki sakatlıklara ilişkin hatalardır.

Vergi mahkemeleri, vergi uyuşmazlıklarına ilişkin olarak Danıştay’ın ilk derece mahkeme sıfatıyla baktığı davaların dışında kalan davalarda genel ve ilk derece mahkemesi olarak görev yapan bir yargı kuruluşudur. Bu mahkemeler, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacimleri dikkate alınarak Adalet Bakanlığı tarafından kurulur.

Hangi işlemlerin vergi davasına konu olabileceği yasada düzenlenmiştir (Vergi Usul Kanunu md 378). Bunlar, verginin tarh edilmesi, cezanın kesilmesi, tadilat ve takdir komisyonu kararlarının tebliğ edilmiş olması, kesinti yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin yapılmış ve verginin
kesilmiş olması durumlarıdır. Vergi davaları tarh aşamasında açılabileceği gibi tahsil aşamasında da açılabilir. Vergi alacağını güvence altına almak için yapılan işlemler de vergi davasına konu olabilir.

Vergi davalarında yazılı yargılama usulü uygulanır ve inceleme evrak üzerinde yapılır (İdari Yargılama Usulü Kanunu md 1). Tarh edilen vergi, resim ve harçlarla benzeri mali yükümlülükler ve bunların zam ve cezaları toplamı bir milyar lirayı aşan  vergi davalarında, taraflardan birinin isteği üzerine duruşma yapılır.

Vergi uyuşmazlığının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

Vergi uyuşmazlığından taraflardan biri ver- gi yükümlüsü ve vergi sorumlusu, diğeri ise devletin organı olan vergi idaresidir,

Uyuşmazlık konusu, vergi ve benzeri mali yükümlülüklerdir,

Uyuşmazlığın nedeni, hukuk kurallarına göre birbiri ile örtüşmeyen görüş ayrılıklarına göre davranılmasıdır,

Uyuşmazlık, hukuk kurallarına aykırı davranmaktır.

Vergi uyuşmazlığı hem yükümlü hem de vergi idaresinden kaynaklanabilir.

Vergilendirme yetkisine sahip merkezi ve yerel idarelerle yüküm- lü arasında, yetki ve görevlerin yerine getirilmesinde hukuk kurallarına aykırı hareket nedeniyle oluşan görüş ayrılıklarına vergi uyuşmazlığı denir.

İdari işlemler kesindir.

İdari işlemlerde şekil, idarenin iradesinin açıklanması aşamasında izlenmesi gereken usulü ve idari işlemin hukuk düzeninde aldığı biçimi ifade eder.

Vergi hatalarını düzeltme yetkisi vergi dairesi müdürüne aittir.