VERGİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 28

Bir devletin ülkesi üzerinde vergi alma konusunda sahip olduğu hukuki ve fiili gücü vergilendirme yetkisi olarak ifade edilir.

Kaynak ilkesinin uygulanması  sade ve kolaydır. Uygulayan ülke, yabancılar için iyi bir oturma yeri olur; yabancı kişi ve ortakların ülkede yerleşmiş olması yeterli bir kazanç sayılır ve ayrıca vergilendirme gerekli sayılmaz. 

ikamet ilkesi ise sermayenin yurt dışına kaçmasını önler. Uyrukluk ilkesi de vergilendirme yetkisinin kullanımında mükellef ile devlet arasındaki bağını dikkate almasından dolayı ikamet ilkesinin bir türevi olarak kabul edilir.

İkametgâhı Türkiye’de bulunmasa dahi bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla süre ile oturanlar Türkiye’de yerleşik sayılır ve ister vatandaş ister yabancı olsun, yurt içi ve yurt dışı gelirleri üzerinden Türkiye’de vergilendirilir.

Uluslararası hukuksal çifte vergilendirmenin unsurları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Aynı mükellef,
• Aynı vergi konusu,
• Aynı vergilendirme dönemi,
• Aynı ya da benzer vergiler,
• İki ya da daha fazla devlet (ya da vergilendirme yetkisine sahip yerel idare).

Matrahtan indirim yönteminde, ikamet devletinde hesaplanan matrahtan yurtdışında ödenmiş vergiler bir gider kalemi gibi indirilir.

Aynı vergi konusunun farklı vergi yükümlüleri nezdinde aynı vergilendirme döneminde, aynı ya da benzer vergilerle birden fazla devlet (ya da vergilendirme yetkisine sahip yerel idare) tarafından vergilendirilmesine uluslararası ekonomik çifte vergilendirme denir. Uluslararası ekonomik çifte vergilendirme tipik olarak bir kurumun elde ettiği kurum kazancı üzerinden kurumlar vergisi ödendikten sonra kazancın ortaklara dağıtılırken ayrıca ortaklar nezdinde vergilendirilmesi halinde ortaya çıkmaktadır.

Mahsup yöntemi, matrahtan indirim yöntemi ve istisna yöntemi ulusal yöntemlerdendir. BM Model Vergi Anlaşmaları ve Andean Modeli çok taraflı vergi anlaşmaları arasındadır. Takas yöntemi uluslararası çifte vergilendirmenin ortadan kaldırılması yöntemlerinden değildir.

Bağımlı Teşebbüslerin Kârlarının Ayarlanmasından Doğan Çifte Vergilendirmenin Ortadan Kaldırılması Hakkında Avrupa Topluluğu Anlaşması (Avrupa Birliği Tahkim Anlaşması), 23 Temmuz 1990 tarihinde Avrupa Birliği üyeleri tarafından imzalanmış ve 1 Ocak 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Avrupa Birliği Tahkim Anlaşmasının amacı bağımlı teşebbüsleri farklı Avrupa Birliği ülkelerinde bulunan şirketlerde transfer fiyatlandırması işlemlerinden doğan ekonomik çifte vergilendirmenin giderilmesidir. Tahkim anlaşması bu amaçla bir uyuşmazlık çözüm mekanizması ortaya koymuştur.

19 Ekim 2009 tarihinde Avrupa Birliği Konseyi tarafından kabul edilen bu yönerge, Avrupa Birliği üye ülkelerinde sınırötesi birleşme, bölünme, sabit kıymet transferi ve hisse değişimi önünde, işlemin yapıldığı tarihte gizli değer artışı kazançlarının vergilendirilmesi yoluyla oluşabilecek mali engelleri kaldırmayı amaçlamaktadır.

OECD Modeli ikamet ilkesine ağırlık verir. Gelişmekte olan ülkelerin değil gelişmiş ülkelerin lehine hükümler içerir.

Vergiler esas itibariyle genel bütçede yer almaktadır (gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi gibi). Ancak emlâk vergisi gibi belediyelerin tahsil ettiği vergiler de vardır. Bunun dışında belediyelerin aldığı vergiler Belediye Gelirleri Kanununda düzenlenmektedir (Çevre temizlik vergisi gibi). Doğru cevap E'dir.

1881 yılında Muharrem Kararnamesi ilân edilmiştir. Bazı vergilerin tahsil yetkisi kurulan Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar) idaresine devredilmiştir. Düyun-u Umumiye, yabancı alacaklıların temsilcilerinden oluşan bir idaredir. Devlet gelirlerinin yaklaşık üçte birinin tahsili bu idareye bırakılmıştır. Osmanlı Devleti’nin bu idareye bırakılan kamu gelirlerine ilişkin kanunlarda değişiklik yapabilmesi de bu idarenin iznine bağ- lanmıştır. Bu itibarla, Düyun-u Umumiye’nin bu yetkilerle donatılması, Osmanlı Devleti’nde malî iktidarın, dolayısıyla egemenliğin zayıflaması olarak kabul edilebilir. Doğru cevap D'dir.

Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı hükmü ilk defa 1982 Anayasasında düzenlenmiştir. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı ilkesi de, sosyal devlet ilkesinin doğal bir sonucudur. Sosyal devlette vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı ilkesinin yanı sıra, vergiler aracılığıyla millî gelir ve servetin adaletli bir şekilde dağılımının sağlanması da gözetilmelidir. Vergi yükü bir yandan adaletli ve dengeli olarak dağıtı- lırken, diğer yandan da vergileme yoluyla servetin ve gelirin adil dağılımı gerçekleştirilmeye çalışılmalıdır. Ancak malî güce göre vergileme yapıldığında bu sonuçların elde edileceği açıktır. Doğru cevap E'dir.

Vergi konusunun değeri ya da miktarıdır. Vergiyi hesaplayabilmek için vergi konusuna
bir değer (advolerem matrah) ya da miktar (spesifik matrah) biçmek gerekir. Matraha vergi tarifesi uygulanmak suretiyle ödenecek vergi hesaplanır (tarh edilir). Gelir vergisinin matrahı, gelirin safî (net)
tutarıdır. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Gümrük vergisi Gümrük Kanununa tabidir. VUK’taki hükümlere tabi değildir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Vergilerin en temel amacı kamu giderlerinin finansmanıdır.

Anayasanın vergi hukukunu doğrudan ilgilendiren hükmü, 73. maddesidir. Doğru cevap B'dir.

Bir kanun kuralını yorumlarken izlenecek yöntemlere, yorum yöntemi denir. Yorum yöntemleri şunlardır:

Doğru cevap A'dır.

Vergi uyuşmazlığının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

Doğru cevap E'dir.

İdari işlem, idari makamların kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi sırasında yaptıkları işlemlerdir. İdari işlemlerin özellikleri şunlardır:

B şıkkının doğrusu "İdari işlem kesindir" olduğu için doğru cevap B'dir.