VERGİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 25

İkamet ilkesi kaynak ilkesine göre daha yeni olup, yirminci yüzyılda iktisat ve maliye teorisinde beliren yeni fikir ve görüşlerin bir sonucu olarak doğmuş ve gelişmiştir.

Tarh işleminin unsurları beş tanedir:

Uyrukluk ilkesinde devletler kendi vatandaşlarının dünya genelinde elde etmiş oldukları geliri vergilendirirler.

ABD dışında, Bulgaristan, Filipinler ve Meksika uyrukluk ilkesine geçmişte önem veren ülkelerdir.

Mükellefin vergi kanunlarının ve vergi anlaşmalarının uygulaması bakımından yerleşik sayıldığı devlete ikamet devleti denir.

Mükellefin gelir ya da kazancı elde ettiği devlete kaynak devleti denir.

Buna göre uluslararası hukuksal çifte vergilendirmenin unsurları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Aynı mükellef,
• Aynı vergi konusu,
• Aynı vergilendirme dönemi,
• Aynı ya da benzer vergiler,
• İki ya da daha fazla devlet (ya da vergilendirme yetkisine sahip yerel idare).

Soruşturma vergi tarhına hazırlık işlemlerinden biri değildir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Takas işlemi ile tahsil edilip de kanuni nedenlerle reddi gereken kamu alacakları ile yükümlülerin muaccel borçları takas edilerek Hazineden para çıkması engellenmiş olmaktadır.Kamu alacağının tahsili garanti altına alınmaktadır.Zaman kaybı ve gereksiz işlemler ortadan kalkmaktadır.

Özel kanunlarda ödeme yeri gösterilmemiş ise kamu alacakları borçlunun ikametgâhının bulunduğu yer tahsil dairesine ödenecektir. Yükümlünün ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesi genelödeme yeri olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Veraset ve İntikal Vergisi borçları, Mayıs ve Kasım ayları
içinde olmak üzere yılda iki taksit olmak üzere üç yılda ödenmesi gerekir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.

Kanun koyucu, korumak istediği hukuki yararın yüksek olması hâlinde, bu hukuki yarara karşı gerçekleştirilen fiilleri “suç” kabul etmektedir. Suç, “hürriyeti bağlayıcı ceza (hapis cezası)” ve adli para cezası gibi ağır yaptırımlarla cezalandırılır (TCK md.45), ayrıca belli hakları kullanmaktan yoksun bırakma, eşya müsaderesi gibi bazı güvenlik tedbirleri uygulanır (TCK md.53-md.60). Buna karşılık, korunmak istenen hukuki yararın yüksek bir hukuki yarar olmaması ve/veya korunan hukuki yarara karşı önemli sayılmayacak bir ihlalin varlığı hâlinde ise burada bir “kabahat”in varlığı kabul edilir ve çoğunlukla “ idari para cezası” gibi hürriyeti bağlayıcı cezaya oranla daha hafif yaptırımlar uygulanır.

Korunmak istenen hukuki yararın yüksek bir hukuki yarar olmaması ve/veya korunan hukuki yarara karşı önemli sayılmayacak bir ihlalin varlığı hâlinde ise burada bir “kabahat”in varlığı kabul edilir ve çoğunlukla “ idari para cezası” gibi hürriyeti bağlayıcı cezaya oranla daha hafif yaptırımlar uygulanır. Suçun işlenip işlenmediğinin tespiti yargıç tarafından yapılır ve eğer işlenmişse cezası da yine yargıç tarafından verilir. Karşılığında ağır yaptırımlar ve güvenlik tedbirleri uygulanmakta olduğu için, suçun soruşturulmasından kovuşturulmasına, hükmün verilmesinden ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazına kadar tüm süreç kanunlarla düzenlenir. Buna karşılık, bir kabahatin işlenip işlenmediğinin tespiti idare tarafından yapılır ve eğer işlenmişse cezası idare tarafından verilir. İdarenin verdiği bu karar, bir “idari işlem” şeklinde ortaya çıkar ve bütün idari işlemler gibi yargı denetimine açıktır. TCK’da “suç” olarak kabul edilmiş olan bazı fiillerin vergi hukukundaki özel görünüş şekillerini ise vergi suçu olarak kabul etmiş (vergi kaçakçılığı suçu, vergi mahremiyetinin ihlali suçu ve mükellefin özel işlerini yapma suçu (VUK md.359-md.363) ve karşılığında hürriyeti bağlayıcı ceza öngörmüştür. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesi esas itibariyle kabahatlerle korunmuştur.
Bunun anlamı, kanun koyucunun, -aralarında bir ayırım yapmaksızın her tür- vergi ödevinin hukuka uygun şekilde yerine getirilmemesini, korunan hukuki yararı (vergi sisteminin işleyişini) ağır şekilde ihlal etmeyen, basit hukuka aykırılık olarak değerlendirilmesidir.

Defter ve kayıtlarda muhasebe hilesi yapmak, defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek, defter, kayıt ve belgeleri yok etmek, defter, kayıt ve belgeleri gizlemek VUK md.359’da düzenlenmiş kaçakçılık suçunu oluşturan hareketlerdendir.  Tutulması mecburi olan defterlerden herhangi birini tutmamış olmak ise VUK md.352, f.1'de düzenlenen birinci derece genel usulsüzlük hallerindendir ve vergi kabahati olarak düzenlenmiştir.

Bilgi verme ödevinin ihlali vergi kabahatini oluşturan özel usulsüzlük hallerindendir. Bilgi verme ödevinin ihlali sonucunu doğuran durumlar ise şunlardır:

a) Mükelleflerin, kamu idare ve müesseseleri ile diğer gerçek ve tüzel kişilerin, Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi dairesi, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar ile zirai kazançlar il ve merkez komisyonları tarafından VUK md.86, md.148 ve md.149 çerçevesinde vergilendirmeyle ilgili olarak istenen bilgileri vermemeleri;

b) Sulh yargıçları, icra, nüfus ve tapu memurlarının ölüm vak’aları ile intikalleri;

c) Mahalle ve köy muhtarlarının kendi mahalle veya köylerindeki vefat olaylarını;

d) Banka, bankerler ve şirketler ile emanet kabul eden gerçek ve tüzelkişilerin, mevduat, şirket hissesi, emanet para ve eşya veya sair suretle alacak sahiplerinden birinin ölümü halinde, ölenin soyadını, adını, alacağının nev’ini ve miktarını;

e)Yabancı memleketlerdeki Türk Konsolosları veya konsolosluk görevini yapanların, memur oldukları yerde ölen Türk tebaasının soyadı, adı ve sıfatları ile Türkiye’deki ikâmetgahlarını Hazine ve Maliye Bakanlığına bildirmemeleri (VUK md.150); f) Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmemesi (GVK md. 98/A’ya atfen VUK mük. md.355, f.1).

İçtima toplanma anlamına gelmekte olup, kabahat ya da suçların bir kişide toplanmasını ifade eder. Başka bir deyişle, bir kişinin birden fazla kabahat ve/veya suç işlemesi söz konusudur. İçtimanın önemi, verilecek ceza bakımından ortaya çıkar. Çünkü, içtimanın varlığı halinde artık birden fazla yaptırım uygulanmaz, bir kabahat ya da suç için uygulanacak yaptırım esas alınıp, onun üzerinden işlenen diğer kabahat ve suçlar da dikkate alınarak uygulanacak yaptırım belirlenir.

Stopaj yoluyla vergilendirilen çiftçilerin, nihai tüketicilerin, vergiden muaf serbest meslek erbabının ve diğer ücretlilerin, fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihaz fişi ve giriş ve yolcu taşıma biletlerini almamaları (cezanın kesilebilmesi için, belge alınmadığına ilişkin tespitin vergi incelenmesine yetkili olanlar ya da Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından bu konuda görevlendirilmiş olanlar tarafından yapılması şarttır)

Vergi ziyaına (/kaybına) neden olma, vergi suçu değildir.

Tüzel kişinin kanuni temsilcisinin işlediği kabahatten dolayı -temsilciye değil- tüzel kişiye ceza verilmesini öngören VUK md.333, f.1 ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın özel işaretli görevlisinin ikazına rağmen durmayan aracın sahibi adına özel usulsüzlük cezası kesilmesini öngören VUK md.353, f.1, b.10 ilkeye aykırılık taşımaktadırlar ve esasen bu düzenlemelerin Kabahatler Kanunu ile zaten ilga edilmiş olduklarını kabul etmek gerekir.

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, vergi kabahatlerinin pozitif hukuk kaynakları arasında yer almaz.