VERGİ CEZA HUKUKU

Vergi Usul Kanunu’nda “ölüm halinde vergi cezası düşer” (Vergi Usul Kanunu md. 372) hükmü yer almaktadır.

Ölüm karinesi, bir kimsenin ölümüne kesin gözüyle bakılan bir durum içerisinde kaybolması ve cesedinin bulunmaması üzerine, o yerin en büyük kamu görevlisinin emriyle nüfus siciline ölü kaydının düşürülmesidir.

Gaiplik, ölüm tehlikesi içerisinde kaybolan kişinin bir yıl içinde, son haber tarihinden itibaren beş yıl içerisinde haber alınamayan kişinin ilâna rağmen ortaya çıkmaması durumunda mahkeme kararı ile gaipliğine karar verilmesidir.

İnfaz, ceza mahkemeleri tarafından hükmedilen kesinleşmiş hapis veya adlî para cezalarının Cumhuriyet Savcılıkları tarafından infaz kurumlarında çektirilmesi veya tahsil edilmesidir.

Zamanaşımı, vergi ceza hukukunda kanunda belirtilen şartlar altında belli bir sürenin geçmesi ile suçun yargılanmasını veya hükmedilen cezanın çektirilmesi yetkisini sınırlandıran zaman parçasıdır.

Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren kanunda öngörülen sürelerin dolmasıyla birlikte faili mahkeme önünde yargılayabilme yetkisini sınırlandıran zaman parçasıdır.

Ceza zamanaşımı, kesinleşmiş mahkeme kararının kanunda öngörülen süreler içerisinde çektirilememesi durumunda, cezayı çektirebilme yetkisini sınırlandıran zaman parçasıdır.

İtiraz, hâkim veya mahkeme kararına karşı kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde itiraz mercilerine kararın hukuka aykırılığı gerekçesiyle başvuruda bulunulmasıdır.

İstinaf, ilk derece mahkemeleri tarafından hükümden önce verilen ve başkaca kanun yolu öngörülmemiş mahkeme kararları ile hükümlere karşı yedi gün içerisinde bölge adliye mahkemelerinde gidilen bir kanun yoludur.

Temyiz, bölge adliye mahkemelerinin bozma kararları dışındaki kararlarına karşı yedi gün içerisinde yapılan başvurunun Yargıtayda incelenmesidir. Bölge adliye mahkemelerinin bazı kararları temyiz kapsamı dışında tutulmuştur.

“(1) Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilin­den dolayı sorumlu tutulamaz” (Türk Ceza Kanunu md.20/1) “(1) Sanığın ölümü halinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Ancak, niteliği itibariyle müsadereye tâbi eşya ve maddî menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesine hükmolu­nur. (2) Hükümlünün ölümü, hapis ve henüz infaz edilmemiş adlî para cezalarını ortadan kaldırır. Ancak müsadereye ve yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden önce kesinleşmiş bulunan hüküm, infaz olunur” (Türk Ceza Kanunu md. 64). Ölüm olayı ile birlikte hâkim re’sen davanın ortadan kaldırılmasına karar verir. Bu sonuç sadece vefat eden sanık için söz konusudur. Suçun birlikte işlenilmesi halinde, diğer sanıkların yargılanmasına devam edilir.

Ölüm karinesi, bir kimsenin ölümüne kesin gözüyle bakılan bir durum içerisinde kaybolması ve cesedinin bulunmaması üzerine, o yerin en büyük kamu görevlisinin emriyle nüfus siciline ölü kaydının düşürülmesidir.

Cezalandırılacak kişinin şahsiyetinin olması gerekir. Şahsiyet için de öncelikle kişi ve canlı olmak gerekir. Ölü kişinin şahsiyeti olamayacağına göre, kendisine ceza vermenin de bir faydası olmayacaktır. Çünkü, cezadan beklenen sonuçlar ancak hayatta olan insandan alınabilir.

Kesin gözüyle bakılan bir olay içerisinde kaybolup cesedi bulunamıyorsa, bu olaya kesin ölümdür demek mümkün değildir. Medeni hukukta bunun için kullanılan kavram, ölüm karinesidir (Türk Medeni Kanunu md.31). Ölüm karinesi, bir kimsenin cesedi bulunmaksızın, ölümüne kesin gözüyle bakılan bir durum içerisinde kaybolmuşsa o yerin en büyük kamu görevlisinin emriyle nüfus siciline ölü kaydının düşürülmesidir (Türk Medeni Kanunu 164. 44). Örneğin, havada infilak eden bir uçaktan kurtulan olmamakla beraber, uçakta olduğu bilinen kişilerden bir veya bir kaçının cesedinin bulunmaması hali gibi. Bu durumda cesedi bulunamayan kişilerin öldüğü sonucuna varılır.

Gaiplik, ölüm tehlikesi içinde kaybolma veya uzun süre haber alınamama nedenleriyle meydana gelir. Ölüm tehlikesi içinde kaybolma, ölüm karinesinden ayrılır. Ölüm karinesinde ölüm tehlikesine muhakkak nazarıyla bakılırken ölüm tehlikesi içinde kaybolma da ölüm olayı ihtimal dahilindedir. Yani ölmemiş olması da söz konusudur. Ölüm tehlikesi içinde kaybolma, ölümünün pek muhtemel görüldüğü bir tehlikenin meydana gelmesinden itibaren bir yıl içerisinde kendisinden haber alınamama halidir. Uzun süre kendisinden haber alınamama ise, son haber tarihinden itibaren en az beş yıl geçmesine rağmen kendisinden haber alınamama halidir.

Gaiplik ölüm tehlikesi içerisinde kaybolan kişinin bir yıl içinde, son haber tarihinden itibaren beş yıl içerisinde haber alınamayan kişinin ilâna rağmen ortaya çıkmaması durumunda mahkeme kararı ile gaipliğine karar verilmesidir.

Bir yükümlülükten kurtulmak, bir hak veya yetkiyi kaybetmek gibi bir sonuç doğuran, başlangıç ve sonu belirli bir zaman parçasıdır. Zamanaşımı hukuk kollarından, borçlar, eşya, vergi, vergi ceza ve ceza hukukunda yer alır. Bunun yanında diğer hukuk dallarında da benzer sonuçlar doğuran zaman dilimlerine rastlanılmaktadır.

Adlî para cezalarının infazı ise, ilâm Cumhuriyet Savcılığına verildikten sonra, otuz gün içerisinde ödenmesi için ödeme emri gönderilir. Cezanın ödenmemesi durumun­da miktara karşılık gelen gün sayısınca Cumhuriyet Savcısının kararı ile hapsedilir. Ha­pis süresi üç ayı geçemez.

Kaçakçılık Suçu; Kaçakçılık suçunun cezası beş yıldan fazla olmadığı için, zamanaşımı süresi sekiz yıldır (Türk Ceza Kanunu md. 66/ı - e).

Bekletici sorun (mesele-i müstehire) kabul edilir. Bu sorun ortadan kalkıncaya kadar süre işlemez, durur.