VERGİ CEZA HUKUKU

A şıkkı yanlıştır. Ceza, suç işleyene, usûlüne uygun yapılan yargılama sonucunda mahkemece hükmedilen ve/ya da yetkili organlar tarafından uygulanan müeyyidedir. B şıkkı doğrudur. Güvenlik tedbiri, hukuka aykırı davranışta bulunan kişiyi ve/ya da toplumu belli zarar tehlikesinden koruma amacına yönelik bir müeyyidedir. C şıkkı yanlıştır. İdari yaptırım, kabahat işlenmesi halinde idarî makamlar tarafından uygulanan idarî para cezası ve idarî tedbirlerdir. Fiil, işlenmesi hukuka aykırı olan insan davranışlarıdır. E şıkkı yanlıştır. Fail, suçun ve/ya da kabahatin kanunî tanımında yer alan fiili bizzat işleyen veya bu kişi ile birlikte işleyen kişi ya da kişilerdir.

D şıkkı doğru diğer şıklar yanlıştır. Kabahatler bakımından, kanunun kapsam ve koşulları açısından belirlediği çerçeve hükmün içeriği, idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle de doldurulabilir.

Vergi kabahatleri ve /ya da suçları Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenmektedir. Vergi Usul Kanunu’nda vergi kabahatleri ve/ya da suçları düzenlenirken esas itibariyle genel ceza hukukundaki esaslara uyulmakla birlikte, verginin ve vergi kanunlarının özellikleri de göz önünde bulundurulmaktadır.

E şıkkı doğrudur. Vergi ceza hukukunda uygulanmakta olan cezalar sadece para cezası niteliği taşımamaktadır. Çünkü, hukuka aykırı davranışın niteliğine bağlı olarak, para ile ifade edilen vergi cezası kesilmesinin yanında, ayrıca suç işleyen kişinin hürriyeti, malı ve şahsiyeti üzerinde kısıtlayıcı diğer cezaların da uygulanması mümkündür. A şıkkı yanlıştır. Vergi cezaları, vergi ziyaı ve usulsüzlük kabahatlerine uygulanan yaptırımlardır. B şıkkı yanlıştır. Vergi suçlar Vergi Usul Kanunu'nda düzenlenmiştir. C şıkkı yanlıştır. Vergi ve vergilendirmenin özellikleri de dikkate alınarak, vergi ceza ve/ya da yaptırımlarının bir kısmı maktû, bir kısmı da kayba uğratılan vergi miktarına bağlı olmak suretiyle tesbit edilmektedir. D şıkkı yanlıştır. Genel ceza hukukunda olduğu gibi, vergi ceza hukukunda da, vergi ceza ve/ya da yaptırımları, kural olarak, şahsî nitelikte olup, vergi kabahati ve/ya da suçunu işleyen kişinin ölümü halinde, vergi ceza ve/ya da yaptırımının mirasçılara intikal etmesi, yani mirasçılardan talep ve tahsil edilmesi ya da mirasçıların çekmesi mümkün değildir.

A şıkkı doğrudur. “Velâyet ya da vesayet altında bulunanlar veya işlerinin idaresi kayyıma tevdi edilmiş olanlar, kendilerine izafeten veli, vasi veya kayyımın vergi kanunlarına aykırı hareketlerinden dolayı cezaya muhatap tutulmazlar. Bu hallerde cezanın muhatabı, veli, vasi veya kayyımdır. B, C, D ve E şıkkı yanlıştır. Vergi borcunun ödenmesi mükellefiyeti, asıl mükellef ve/ya da vergi sorumlusuna aittir. Ancak, mükellefin ve/ya da vergi sorumlusunun malvarlığından kısmen veya tamamen alınamayan verginin kanunî temsilciden alınması mümkündür. Temsilci ise, ödediği vergi için mükellef ve/ya da vergi sorumlusuna rücû edebilmektedir.

A şıkkı doğrudur. tüzel kişilerin kanunî temsilcilerinin veya tasfiye memurlarının temsil ya da tasfiye görevinin yerine getirilmesi sırasında vergi kanunlarına aykırı davranışlarda bulunmaları ve bu davranışların vergi kabahati oluşturması halinde, vergi cezası bunlar adına değil, tüzel kişi adına kesilir. Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncu maddesi hükmünün uygulanmasına ve kanunî temsilcilerin ve tasfiye ile görevli olanların temsil edilenin vergi ödevlerini yerine getirmemeleri yüzünden tüzel kişinin malvarlığından kısmen veya tamamen alınamayan vergi cezalarının kanunî temsilcilerin ve/ya da tasfiye ile görevli olanların malvarlıklarından alınmasına engel değildir.

A şıkkı yanlıştır. Vergi kaçakçılığı suçunun taksirle işlenmesi mümkün değildir.  Nitekim, kanunda belirtilen fiillerin taksirle işlenmesi halinde, fiil manevî unsur yokluğu yüzünden suç oluşturmamaktadır. B şıkkı yanlıştır. Gerçek kişi olan mükellef işletmeyi kendisi idare ediyor ve vergi kaçakçılığı suçunu kendisi işlemiş ise, kendisinin ceza sorumlusu olacağı kuşkusuzdur. C şıkkı yanlıştır. Küçüklerin ve kısıtlıların kanunî temsilcileri, temsil ettikleri küçük ve kısıtlıların vergi ödevlerini yerine getirirken vergi kaçakçılığı suçunu oluşturan fiilleri işlemeleri halinde, vergi kaçakçılığı suçunun faili kanunî temsilciler olmaktadır. D şıkkı yanlış, E şıkkı doğrudur. Kaçakçılık ve kaçakçılığa iştirak fiillerini tüzel kişi veya yöneticileri zor durumda bırakmak ya da şahsî çıkar sağlamak amacıyla yaptığı isbatlanan tüzel kişi çalışanlarının da ceza mahkemesinde yargılanmaları sözkonusu olmaktadır.

B şıkkı doğru, diğer şıklar yanlıştır.  Bu suçu işleyenlerin, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılması gerekir.

C şıkkı doğru, diğer şıklar yanlıştır. Vergi Usul Kanunu’nun 6’ncı maddesinin son fıkrasına göre, vergi işlemleri ve incelemeleri ile vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay’da görevli olanlar, mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanması ile ilgili hesap, yazı ve sair özel işlerini ücretsiz de olsa yapamazlar. Bu yasağa uyulmaması halinde, Vergi Usul Kanunu’nun 363’üncü maddesine göre ceza sorumluluğu doğmaktadır. Bu suçu işleyenlerin, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması gerekir.

D şıkkı doğru diğer şıklar yanlıştır. Kurumların tasfiyesinde kurumun tahakkuk etmiş vergileri ya da dava konusu tarhiyat için karşılık ayırmadan ortaklara paylaştırma yapan tasfiye memurları vergilerin asıl ve zamlarından ve vergi cezalarından şahsen ve müteselsilen sorumludur.

Vergi Usul Kanunu’nun 364-366, 368, mük. 378’inci maddeleri ile kendisine atıfta bulunulan 116’ncı ve benzeri maddelerine göre, vergi kabahatini tespit eden ve bu kabahate karşılık yaptırım uygulayan idarî makam vergi dairesidir. Nitekim, vergi kabahatinin tes­pit edilmesi ve bu kabahatin yaptırımının uygulanması idarî bir işlemdir.

Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesinin ikinci kısmını ceza ve güvenlik tedbirlerinin kanuniliği ilkesi oluşturmaktadır. Buna göre, sadece suçların kanun ile düzenlenmesi yeterli olma­makta, cezaların ve güvenlik tedbirlerinin de mutlaka kanun ile düzenlenmesi gerekmek­tedir. Kişiler açısından, hangi fiillerin suç oluşturduğunun bilinmesi kadar, suç sayılan fiiller için ne gibi ceza ve/ya da güvenlik tedbiri uygulanacağının bilinmesi de önemlidir ve bir güvence oluşturmaktadır.

Vergi Usul Kanunu’nun 364-366, 368, mük. 378 ve kendisine atıf yapılan 116’ncı ve benzeri diğer madde hükümlerine göre, vergi dairesi tarafından vergi cezası kesilmesi idarî nitelikte işlemler olup Kabahatler Kanunu kapsamına girmektedir. Ancak, vergi hukukunun uygu­lama alanı ve özellikleri dikkate alınarak, Kabahatler Kanunu’na 5348 sayılı Kanunu’nun 5’inci maddesi ile eklenen Ek Madde 1 hükmüne göre, “… 213 sayılı Vergi Usul Kanu­nunda yer alan vergi mahkemelerinin görevine ilişkin hükümler saklıdır”. Bu itibarla, ver­gi kabahatleri ve bunlara uygulanan vergi cezalarına ilişkin ceza kesme işlemlerine karşı yargı yoluna başvurulması halinde Kabahatler Kanunu hükümlerine tâbi olunması söz ­konusu değildir.

Vergi Usul Kanunu’nun 359-363’üncü maddelerinde yer alan hükümler, Türk Ceza Kanu­nu anlamındaki vergi suçu ve cezalarına ilişkin olup, özel ceza kanunu niteliği taşımak­tadır. Bu suçlara ilişkin yargılama, Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu hü­kümleri dikkate alınarak yapılmakta ve suçun sabit olması halinde, fail hakkında hürriyeti bağlayıcı ceza ve/ya da adlî para cezasına hükmolunmaktadır.

Vergi Usul Kanunu’nun 359-363’üncü maddelerinde belirtilen vergi suçlarının işlenmesi halinde, ce­zayı verecek makam, Asliye Ceza Mahkemesi; hükmedilen ceza da hürriyeti bağlayıcı, yani hapis cezası ve/ya da adlî para cezasıdır. Bu cezalar, vergi cezası değil, adlî nitelikli cezalardır.

Suç, kanunî tarife (tipe) uygun, hukuka aykırı ve kusurlu bir dav­ranıştır. Buna göre, bir suçtan söz edilebilmesi için, kusurlu bir davranışın olması; bu dav­ranışın hukuka aykırı olması ve bu hukuka aykırı davranışın ceza kanununda suç olarak tarif edilen davranış(a) (uygun) olması gerekmektedir. Bu itibarla, olumlu ya da olumsuz bir davranışa, kanun bir ceza sonucu bağlamışsa, bu davranış suç niteliğini kazanmakta­dır. Ancak, bir davranışın suç niteliğini kazanması ve buna bağlanan cezanın bu davranışı gerçekleştiren kişiye uygulanabilmesi için, bilinçli bir hareketin varlığı gereklidir. Başka bir deyişle, suç ancak bilerek isteyerek işlenen fiillerle gerçekleşmektedir. Çünkü, Türk Ceza Kanunu’na göre, suçun oluşması, kastın varlığına bağlıdır. Kast ise, suçun kanunî tanımdaki unsurlarının bilerek ve isteyerek gerçekleştirilmesi anlamına gelmektedir. (TCK.m.21/1). Şüphesiz, kusurluluğun kast derecesinde olmaksızın işlenebilen suçlar da bulunmaktadır. Bu durumda, taksirle işlenen suçlardan söz edilmektedir. Yine Türk Ceza Kanunu’na göre, taksirle işlenen fiiller, kanunun açıkça belirttiği hallerde cezalandırılır. Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanunî tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir (TCK.m.22/1,2).

Kabahat, kanunun, karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını gerekli gördüğü haksız­lıktır (KabK.m.2). Hangi fiillerin kabahat oluşturduğunun kanunlarda açıkça belirtilmesi veya kanunlarda hangi fiillerin kabahat oluşturduğunun kapsam ve şartlarının çerçevesi be­lirlenerek, bu kapsam ve şartlara ilişkin çerçeve hükmün içeriğinin idarenin genel ve düzen­leyici işlemleri ile doldurulması gerekmektedir (KabK.m.4). Bu şekilde, kanunla düzenlen­meyen veya kapsam ve şartlarının çerçevesi kanunla belirlenmeyen bir fiilin kabahat olarak nitelendirilmesi ve buna idare tarafından bir yaptırım uygulanması mümkün değildir.

Güvenlik tedbirini, hukuka aykırı davranışta bulunan kişiyi ve/ya da toplumu belli zarar tehlikesinden koru­ma amacına yönelik bir müeyyide olarak tanımlamak mümkündür. Güvenlik tedbiri, bir ceza değildir; geçici bir hukukî koruma tedbiridir. Gerekli olması halinde ve belli bir süre ile sınırlı olmak kaydıyla başvurulması gereken bir önlemdir.

Vergi Ceza Hukukunda hangi fiillerin kabahat, hangi fiillerin suç oluşturduğu Vergi Usul Kanunu’nda yer almaktadır. Buna göre, vergi ziyaı kabahati (VUK. m.344, 341), usul­süzlük kabahatleri (VUK.m.351-352); özel usulsüzlük kabahatleri (VUK. m. 353, 355, mük. m. 355); kaçakçılık suçları (VUK.m.359), kaçakçılığa iştirak (VUK.m.360); vergi mahremi­yetinin ihlâli suçu (VUK.m.5, 362); mükelleflerin özel işlerini yapma suçu (VUK.m.6, 363) oluşturan fiiller belirtilmektedir.

Kabahatlere uygulanacak yaptırımlar bakımından da, ceza ve güvenlik tedbirlerinin kanunîliği ilkesine benzer bir düzenleme sözkonusudur. Yaptırımların kanunîliği ilkesine göre,

“Kabahat karşılığı olan yaptırımların türü, süresi ve miktarı, ancak kanunla belirlenebilir” (KabK. m. 4/1, 2).