VERGİ CEZA HUKUKU

Vergiler nasıl anayasaya uygun kanunlarla ve tek taraflı olarak talep ve tahsil edilebiliyorsa, vergi kabahatleri ile suçlarının ve bunlara uygulanacak ceza ve/ya da yaptırımların da ancak kanunlarla düzenlenmesi gerekir. Buna ceza hukukunda “kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi” denilmektedir. Bu ilke, 1215 tarihli Magna Carta Libertatum da yer aldığı gibi, 1789 tarihli İnsan ve Vatandaş Hakları Beyannamesi’nde; 1961 Anayasası’nda; 1982 Anayasası’nda da yer almaktadır. Anayasaya göre, “Kimse, işlediği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suç işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez. Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak kanunla konulur. İdare, kişi hürriyetinin kısıtlanması sonucunu doğuran bir müeyyide uygulayamaz” (Any. m. 38/I, III, X). Cevabımız B seçeneğidir.

Suç sayılan fiiller ile ceza ve güvenlik tedbirlerinin açıkça kanunda belirtilmesi gerekir. Cevabımız D seçeneğidir.

Suç, kanunî tarife (tipe) uygun, hukuka aykırı ve kusurlu bir davranıştır. Cevabımız A seçeneğidir.

Kabahat, kanunun, karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını gerekli gördüğü haksızlıktır. Cevabımız C seçeneğidir.

İdarî yaptırım, kabahat işlenmesi halinde idarî makamlar tarafından uygulanan idarî para cezası ve idarî tedbirlerdir.

Vergi suçu, vergi mükellefi ve vergi sorumlusu başta olmak üzere, vergi ödevlilerinin vergi kanunları ile Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen usûl ve şekle veya görev ve/ya da ödeve ilişkin hükümlerine cezayı gerektirecek şekilde kısmen ya da tamamen aykırı davranmasıdır.

Velayet altında bulunan küçüklerin veya kendilerine vasi ya da kayyım atanan kimselerin, gerek mallarının idaresi, gerekse bunlara ilişkin işlerin yürütülmesi nedeniyle vergilendirilmeleri gerektiğinde, Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncu maddesi gereğince, mükellefe düşen ödevlerin veli, vasi ya da kayyım tarafından yerine getirilmesi gerekmektedir. Fakat vergi borcunun ödenmesi mükellefiyeti, asıl mükellef ve/ya da vergi sorumlusuna aittir. Ancak, mükellefin ve/ya da vergi sorumlusunun malvarlığından kısmen veya tamamen alınamayan verginin kanunî temsilciden alınması mümkündür. Temsilci ise, ödediği vergi için mükellef ve/ya da vergi sorumlusuna rücû edebilmektedir. Küçük ve kısıtlıların vergi kanunlarında yazılı ödevlerinin kanunî temsilcileri tarafından yerine getirilmemesi ya da eksik yerine getirilmesi şeklinde ortaya çıkan fiillerin, fiili işleyen kanunî temsilciye isnad edilmesi ve kanunî temsilcinin cezalandırılması, cezaların şahsîliği ilkesinin doğal sonucudur. Vergi cezasının küçük veya kısıtlı olan mükellef ve/ya da vergi sorumlusundan alınması sözkonusu olmadığı gibi, ceza sorumlusunun ödediği ceza için mükellef ve/ya da vergi sorumlusuna rücû etmesi de mümkün değildir. Çünkü, ceza ödenmesine sebep olan kişi, cezayı gerektiren fiili bizzat işleyen kimsedir. Cevabımız D seçeneğidir.

Vergi Usul Kanunu’nda, cezanın muhatabı olma bakımından, tüzel kişilerle ilgili olarak, küçük ve kısıtlılardan farklı hükümler yer almaktadır. Vergi Usul Kanunu’nun 333’üncü maddesinde, tüzel kişilerin idare ve tasfiyesinde vergi kanunlarına aykırı hareketlerden doğan vergi cezaları tüzel kişiler adına kesilir. Ancak, bu durum, Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncu maddesi hükmünün uygulanmasına ve kanunî temsilcilerin ve tasfiye ile görevli olanların temsil edilenin vergi ödevlerini yerine getirmemeleri yüzünden tüzel kişinin malvarlığından kısmen veya tamamen alınamayan vergi cezalarının kanunî temsilcilerin ve/ya da tasfiye ile görevli olanların malvarlıklarından alınmasına engel değildir. Ancak, kendi yönetiminde kabahat işlemiş olan kanunî temsilcilerin ve/ya da tasfiye ile görevli olanların cezalar bakımından tüzel kişiye rücû etmeleri mümkün değildir. Öte yandan, tüzel kişinin tasfiye haline girmiş veya tasfiye edilmiş olması temsilcilerin daha önceki dönemlere ilişkin sorumluluklarını ortadan kaldırmamaktadır. Kabahatler Kanunu’na göre, organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte, tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen kişinin bu görevi kapsamında işlemiş olduğu kabahatten dolayı tüzel kişi hakkında da idarî yaptırım uygulanabilir. Cevabımız E seçeneğidir.

Diğer vergi suçları olarak vergi mahremiyetinin ihlâli (vergi gizliliğine uymama) ve mükelleflerin özel işlerini yapma suçları kastedilmektedir. Bu suçlar, görevden doğan suçlar olarak da ifade edilmektedir. Bu suçlardan sorumluluğun, mükellefiyet ve/ya da vergi sorumluluğu ile doğrudan herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır. Burada, bu suçlardan sorumlu olanlar hakkında kısaca bilgi verilmektedir. Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesine göre;

görevleri nedeniyle, mükellefin ve mükellef ile ilgili kimselerin şahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, işlerine, işletmelerine, servetlerine veya mesleklerine ilişkin olmak üzere öğrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diğer hususları ifşa edemezler ve kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamazlar. Cevabımız B seçeneğidir.

Damga vergisi uygulamalarında, gerek nisbî, gerek maktû vergi ve resimlerle ilgilicezadan dolayı sorumlu olanların sayısı birden fazla ise, bunlar müteselsilen sorumlu olurlar. Bu takdirde, ceza, bunlardan herhangi biri adına kesilir. Ancak, sorumluların kendi aralarında rücû hakları saklıdır (VUK.m.334). Birden fazla kişi tarafından imza edilen kâğıtlara ait vergi ve cezanın tamamından imza edenler müteselsilen sorumludurlar. Bunlar arasında vergiden müstesna [muaf olması gerekir] olanların bulunması Damga Vergisinin noksan ödenmesini gerektirmez. Damga Vergisinden muaf kuruluşlarca kişilerin (1) sayılı tabloda yer alan işlemleriyle ilgili olarak düzenlenen ve sadece bu kurumların imzasını taşıyan kâğıtlara ait verginin tamamı kişiler tarafından ödenir. Ancak bu kâğıtlara ait verginin hiç ödenmemesi veya noksan ödenmesi halinde vergi ve cezanın tamamından kişilerle birlikte kurumlar müteselsilen sorumludurlar. Cevabımız C seçeneğidir.

Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi

"...kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez”

2

Taksirli suç bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeden gerçekleşmesidir.

Suçlunun mülkiyetlerinin kamuya geçmesi sağlamalı

Mükellefin yasal vasisi

Tüzel kişiler

Şirketlerin genel sorumluları

Vergi cezalarında müteselsil sorumluluk

Taşıt sahibi ve muayene yetkilisi birlikte