VERGİ CEZA HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

Cezalarda indirim ceza muhatabının tek taraflı irade ile kullanabildiği yenilik doğuran nitelikte bir haktır. Cezalarda indirim talebini reddetme konusunda idarenin takdir hakkı bulunmamaktadır.

Mücbir Sebep; Mükellefin iradesiyle yönlendirilemeyen ve etkisinden kaçınılamayan vergi ödevlerinin yerine getirilmesini engelleyen hallerdir.

Zamanaşımının dolması halinde kabahatten dolayı kişi hakkında para cezasına karar verilemez. Vergi idaresinin işlenen cezayı öngörülen süre içinde keserek muhatabına tebliğ etmesi gerekir.

Pişmanlık duyan mükellef esasen bu duygusunu haber verme dilekçesini vermekle ortaya koyar. Ancak, dilekçe vermesi yeterli değildir; bunu takiben belirli süre içinde beyanda bulunması gerekir.

Uzlaşmaya Başvuru ve Şartları Kapsamı yukarıda açıklanan vergi ve vergi ziyaı kabahati için uzlaşma yoluna başvurabilmek mükellefçe kanunda belirtilen sebeplerden en az birinin ileri sürülmesine ve bunun varlığına bağlıdır. Bu sebepler;

• Vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin kanun hükümlerine yeterince nüfuz edilememesinden kaynaklanması,

• Mükellefin “yanılma” hali içinde bulunması,

• Tarhiyatın vergi hatasını içermesi,

• Yargı ile idarenin görüş farklılığı içinde bulunması.

Uzlaşma talebi, mükellefin bizzat veya noter aracılığıyla düzenlenen özel vekâletname ile yetkilendirilen vekili (tüzel kişiler, küçük ve kısıtlılarla, vakıflar ve cemaatler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde bunların kanunî temsilcileri) aracılığıyla yapılır.

Uzlaşma tutanağının vergi dairesine ulaşması üzerine uzlaşma öncesi tarh ve tebliğ edilen vergi/ceza uzlaşılan şartlara göre düzeltilir.

Vergi mahkemelerinin parasal tutarı 2018 yılı için 5.000 geçmeyen nihai kararları kesindir istinaf veya temyiz yoluna gidilemez. Bu sınırı aşan tutardaki uyuşmazlıklar için önce istinaf yoluna gidilir.

Karar mükellefin aleyhine çıkmışsa (dava reddedilmişse), vergi dairesi tarh edilen vergi ve kesilen cezaları davacıya tebliğ eder ve bir ay içinde vergi ve/veya cezanın ödenmesini ister.

Cezalardan kurtulma yolları ödeme, kişiliğin sona ermesi, af, terkin, yanılma, hata, cezalarda indirme, mücbir sebep, zamanaşımı, ceza kesmeden vazgeçme, pişmanlık ve ıslah, uzlaşma ve dava yolu olarak ortaya konulabilir. Örneğin, bunlardan yanılma, mücbir sebep, kişiliğin sona ermesi, pişmanlık ve ıslah, zamanaşımı, ceza kesmekten vazgeçme ceza kesilmesini engelleyen haller olarak karşımıza çıkar.

Terkin; Belirli düzeydeki mal varlığının doğal âfete maruz kalması halinde cezaların silinmesidir. Terkin, kanunda öngörülen şartların meydana gelmesi halinde vergi ve cezaların Maliye Bakanlığınca kısmen veya tamamen ortadan kaldırılması olarak ifade edilebilir. Müessesenin mantığında doğal âfete maruz kalma nedeniyle ortaya çıkan zararın mükellefin ödeme gücünü belirli düzeyde düşürmesi halinde mükellefin mali açıdan korunması gereği yatar.

Başvuru Yapılması:
Cezalarda indirimden yararlanmak isteyen kişi tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde vergi/ceza ihbarnamesini gönderen vergi dairesine başvurmuş olmalıdır.

Mücbir Sebep; Mükellefin iradesiyle yönlendirilemeyen ve etkisinden kaçınılamayan vergi ödevlerinin yerine getirilmesini engelleyen hallerdir. Mücbir (zorlayıcı) sebep, genel olarak meydana gelmesi ve önlenmesi insan iradesine bağlı olmayan haller olarak belirtilebilir

Ticarî malvarlığı 100.000 TL, özel malvarlığı 40.000 TL olan bir mükellefin, meydana gelen bir depremde ticarî malvarlığının 50.000 TL’lik kısmı tamamen yok olmuştur. Mükellefin gelir vergisine ilişkin 20.000 TL ödenmemiş vergi cezası vardır. Terkinden yararlanma durumunun tespiti; mükellefin 50.000 TL’lik zararının (100.000+40.000)140.000 TL liralık genel mal varlığı toplamı içindeki (50.000 /140.000=) 0.35 oranı kanunda öngörülen 1/3 oranından büyüktür. Bu nedenle, mükellef terkinden yararlanabilecektir. Terkin edilecek ceza miktarı, ticarî varlıkta meydana gelen zararla mütenasip yapılacağından, ticarî varlıktaki zarar 50.000 TL, ticarî varlık toplamı olan 100.000 TL’ye oranlanarak terkin edilecek cezanın oranı bulunur. Bu oran da (50.000 /100.000 =) %50 dır. Silinecek ceza miktarı da 20.000 TL’lik toplam ceza miktarının %50’si olan 10.000 TL olur.

Vergi ziyaı, vergi aslına bağlı olarak işlenen bir kabahattir. Bu durum dikkate alınarak zamanaşımı süresi kabahatin bağlı olduğu vergiyle ilişkilendirilmiştir. Vergi ziyaı kabahatinde zamanaşımı süresi, kabahatin bağlı olduğu vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın birinci gününden başlayarak beş yıldır. Bu süre içinde kesilip ilgilisine tebliğ edilmeyen cezalar zamanaşımına uğrar. Örneğin, mükellef 2015 takvim yılına ait gelir vergisi beyannamesinde noksan tahakkuka sebebiyet vermişse, işlenen vergi ziyaı kabahati nedeniyle cezanın kesilip mükellefe en geç 31.12.2020 tarihine kadar tebliğ edilmesi gerekir.

Kanunumuz, kesilecek cezaların belirli bir parasal tutara ulaşmaması halinde kesilmemesi halini düzenlemiştir. Cezadan vazgeçmede asıl nedenin cezayla elde edilecek menfaate göre bu menfaate ulaşmak için yapılacak masrafların daha fazla olmasıdır. O halde, belirli parasal tutarın altındaki cezaların takibi ekonomik olmayacağı için ceza kesilmez ve dolayısıyla tahsili yoluna gidilmez. Damga vergisi hariç diğer vergilerin her biri için (2018 yılı bakımından) 24 TL’ye baliğ olmayan cezaları kesilmez

Pişmanlık Zammı = Vergi x Geciken Ay x Pişmanlık Zammı Oranı
Örneğin, mükellef (M), Haziran 2015 dönemine ait tahakkuk edecek vergisi 600 TL olan KDV beyannamesini, normalde 24 Temmuz 2015 tarihine kadar beyan etmesi gerekirken beyan etmemiş ve 26 Temmuz 2015 tarihine kadar ödemesi gerekirken ödememiştir. 8 Eylül 2015 tarihinde pişmanlık dilekçesi veren mükellef 19 Eylül 2015 de pişmanlık
beyannamesini vermiş, süresi içinde vergi ve pişmanlık zammını ödemiştir.Hesaplanan pişmanlık zammı ne kadar olur? (Pişmanlık zammı oranı aylık %1.4 dür. Bkz 2010/965 Sayılı B.K.K.)Kanunî suüesi içinde 16,80 TL’lik pişmanlık zammına ilaveten 600 TL'lik vergi aslı da ödenecektir.

Pişmanlık ve ıslah, mükellef veya vergi sorumlusunun belirli bir vergi kabahatini işledikten sonra işlediği kabahatini kendiliğinden vergi idaresine haber vermesi halinde ceza kesilmesini önleyen bir kurumdur. Pişmanlık ve ıslah müessesesi iş yoğunluğu, unutkanlık vb. her ne sebeple olursa olsun vergisel ödevlerini süresinde yerine getirmeyenler için can simidi olarak değerlendirilir. Mükellefin pişmanlık dilekçesini vermesi pişman olduğunu gösterirken, yapması gerekenleri yerine getirmesi de ıslah olduğunu gösterir. Pişmanlık ve ıslah, kabahati ortadan kaldıran bir sebep değildir; sadece ceza kesilmesine engel olur

Cezalandırma işlemlerine karşı vergi mahkemelerine dava açma süresi işlemin tebliğ tarihinden itibaren 30 gündür.

Mücbir sebep, Zamanaşımı, Kişiliğin sona ermesi, pişmanlık ve ıslah ceza kesilmesini engelleyen hallerdir.

Terkin, kanunda öngörülen şartların meydana gelmesi halinde vergi ve cezaların Maliye Bakanlığınca kısmen veya tamamen ortadan kaldırılması olarak ifade edilebilir.