VERGİ CEZA HUKUKU - Deneme Sınavı - 8

Terkinin uygulanmasının genel nedeni mükellefin yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, muzır hayvan, haşarat istilası, kasırga ve bunlara benzer âfetlere maruz kalmasıdır.

Gelir ve kurumlar vergilerinde terkinden yararlanma mükellefin doğal âfetler nedeniyle varlıklarının en az üçte birini kaybetmiş olmasına, arazi vergilerinde mahsullerin en az üçte birinin kaybedilmesine bağlanmıştır.

İdarenin veya yargının görüş veya kararlarına uygun şekilde ödevlerini gerçekleştirenlere sonradan bunlar yanlıştır diyerek ceza kesilmesi ceza siyasetine uygun düşmez. Bir başka ifadeyle, yanılma hali mükellef açısından hukuka uygunluk sebebi oluş-turmaktadır.

Hatalı cezayı ortadan kaldıran, geri alan ve baştan itibaren sonuçlarını ortadan kaldıran bir idarî işlemdir.

Mücbir (zorlayıcı) sebep, genel olarak meydana gelmesi ve önlenmesi insan iradesine bağlı olmayan haller olarak belirtilebilir.

Beyanların dilekçe tarihinden başlayarak on beş gün içinde verilmesi gerekir.

Uzlaşma müessesesi mükelleflerle vergi idaresi arasındaki uyuşmazlığın yargıya gidilmeden taraflarca görüşülerek ve karşılıklı rıza içinde çözülebilmesini sağlayan barışçıl bir çözüm yoldur.

Cezalandırma işlemlerine karşı vergi mahkemelerine dava açma süresi işlemin tebliğ tarihinden itibaren 30 gündür.

Başvuru yapılması cezadan kurtulmak için değil cezalarda indirim yapılması içindir.

Mücbir Sebep; Mükellefin iradesiyle yönlendirilemeyen ve etkisinden kaçınılamayan vergi ödevlerinin yerine getirilmesini engelleyen hallerdir.

Mücbir sebepler kanunda dört bent halinde aşağıdaki şekilde sayılmıştır 
• Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk,
• Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi âfetler (âfetlere kasırga, heyelan, yoğun kar yağışı, çığ düşmesi, tipi örnek olarak verilebilir).
• Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler (Bu hallere kişinin elinde olmayan nedenlerle vergi ödevini yerine getirecek mahalde bulunamayışı, iradesi dışında istediği yerlerin dışında kalması, göz altına alınma, fidye veya siyasî amaçlarla zorla kaçırılarak alıkonulma, seyahat esnasında kaybolma, kötü hava koşulları nedeniyle mahsur kalmak örnek olarak verilebilir).
• Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması (resmî makamlara verilmesi, görülen bir dava ile ilgili mahkemeye teslim edilmesi, kaybolmuş, çalınmış veya yanmış olması) halleridir

Mükellefçe haber verilen ödeme süresi geçmiş vergilerin geciktiği her ay ve kesri için gecikme zammı oranında bir “pişmanlık zammı” ile birlikte haber verme tarihinden başlayarak on beş gün içinde ödenmesi gerekir.

Uzlaşmaya Başvuru ve Şartları
Kapsamı yukarıda açıklanan vergi ve vergi ziyaı kabahati için uzlaşma yoluna başvurabilmek mükellefçe kanunda belirtilen sebeplerden en az birinin ileri sürülmesine ve bunun varlığına bağlıdır. Bu sebepler;
• Vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin kanun hükümlerine yeterince nüfuz edilememesinden kaynaklanması,
• Mükellefin “yanılma” hali içinde bulunması,
• Tarhiyatın vergi hatasını içermesi,
• Yargı ile idarenin görüş farklılığı içinde bulunması

Dava, davacının mahkemeye vereceği dava dilekçesi ile açılır. Dava dilekçesi görevli ve yetkili mahkemeye verilebileceği gibi bu mahkemelere gönderilmek üzere başka mahkemelere de verilebilir (İYUK m. 4). Cezalandırma işlemlerine karşı vergi mahkemelerine dava açma süresi işlemin tebliğ tarihinden itibaren 30 gündür. Dava açma süresinin adlî tatil (ara verme) süresi olan 20 Temmuz - 31 Ağustos arasına isabet etmesi halinde davanın adlî tatilin bitimini takip eden yedi gün içinde (7 Eylül) açılması mümkündür (İYUK.m.61). Dava açma tarihinin son gününün resmî tatile rastlaması durumunda, dava takip eden ilk iş günü içinde açılmalıdır.

Tarhiyat öncesi uzlaşmanın kapsamına giren vergi ve cezalara çeşitli açılardan sınırlar getirilmiştir. Kapsam açısından şartlar; • Tarh edilecek vergi veya kesilecek ceza bir vergi incelemesine dayanılarak salınmak durumunda olan bütün vergi, resim, ve harçlara ilişkin olmalıdır. • Uzlaşma kapsamına orta ve hafif nitelikteki fiillerle sebebiyet verilen vergi ziyaı kabahati girer. Ağır nitelikli fiillerle işlenmiş vergi ziyaı kabahati uzlaşma dışına çıkartılmış olup uzlaşmaya konu edilemez.

Cezalarda indirim ceza muhatabının tek taraflı irade ile kullanabildiği yenilik doğuran nitelikte bir haktır.

Gelir ve kurumlar vergilerinde terkinden yararlanma mükellefin doğal âfetler nedeniyle varlıklarının en az üçte birini kaybetmiş olmasına, arazi vergilerinde mahsullerin en az üçte birinin kaybedilmesine bağlanmıştır.
Yukarıdaki seçeneklerden yalnızca gelir ve kurumlar vergisi terkin kapsamındadır.

VUK’da cezaların şahsîliği ilkesine uygun şekilde “ölüm halinde vergi cezası düşer” hükmüne yer verilmiştir (VUK. m. 372). Çünkü cezaların şahsîliği ilkesi cezanın sadece kabahati işleyenin üzerinde kalmasına izin verir. Bu nedenle, cezaların mirasçılardan istenememesi cezalarda şahsîlik ilkesinin bir gereğidir. Ancak, ölümden önce kesilmiş ve ödenmiş cezalar üzerinde ölümün etkisi olmaz. Ölüme benzeyen biri “ölüm karinesi” diğeri “gaiplik” olmak üzere iki kurum vardır. Ölüm karinesinin vergi cezalarına etkisi ölüm gibi olmakla birlikte, salt gaiplik kararıyla vergi cezalarının ortadan kalktığı söylenemez. Ölüm konusu, sekizinci ünitede de “ÖLÜM” başlığı altında ele alınmıştır.

Onsekiz aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak suç fiilleri; Defter ve kayıtlarda muhasebe hileleri yapmak, Gerçek olmayan veya işlemle ilgili olmayan kişiler adına hesap açmak, Defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek, Defter ve belgeleri gizlemek, Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek,  Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olarak düzenlenmiş belgeyi kullanmak

Muhasebe hilelerine şu fiilleri örnek gösterebiliriz: