UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI

KONTROLLÜ SINIFLANDIRMA PRENSİPLERİNE ÖRNEKLER

“Kontrollü Sınıflandırma” çalışmalarının prensiplerini kısaca bir örnek üzerinde irdeledikten sonra, 2 örnek kapsamında “Kontrolsüz Sınıflandırma” nın ayrıntı- larına geçilecektir.

Adım 1: Yapılacak sınıflandırma çalışmalarının ayrıntıları, sınıflandırma sı- rasında yapılan işlem basamaklarının detayları bir eğitim dosyasına program tarafından yazılır. Bu aşamada aktif eğitim setinin tanımlanması gerekir. Sınıf- landırmanın her aşamasındaki bilgiler, tanımlamalar, ayarlar bu dosyaya kayde- dilecektir. Farklı bir zamanda, aynı uydu görüntüsü açılıp aynı sınıflandırma işle- mi bu dosya sayesinde tekrarlanabilecek ve sonuçlara doğrudan ulaşılabilecektir (Şekil 9.1).

Adım 2: Kontrollü Sınıflandırma çalışmalarının en temel prensiplerinden biri, arazideki harita elemanlarının, koordinatlı bir uydu görüntüsünde hangi koor- dinatlarda olduğunun bilinmesi gerektiğidir. Arazi çalışması kapsamında, harita elemanlarının koordinatları GPS cihazı kullanılarak uydudan alınan veriler ile belirlenebilir. Bu aşamada, kontrollü sınıflandırma işlem basamaklarının uygula- nacağı bir komut penceresi açılır (Şekil 9.2)

Adım 3: Çalışma alanındaki harita elemanlarının koordinatları belirlendikten sonra, sayısal haritada oluşturulacak eleman sınıflarının belirlenmesi için ilgili koordinattaki piksellerin gruplanması sağlanır. Gruplandırma işlemi sırasında, ilgili koordinattaki piksellerin yansıma değerlerinin birbirine yakın olanlarının aynı gruba atanması gerekmektedir. Farenin görüntü üzerinde tıklandığı koordi- nattaki piksel değerine yakın olan pikseller, tıklandığı noktadan dışa doğru dağı- larak bir alan oluşturur. Fare ile bir dikdörtgen alan veya bir poligon çizerek de bu alan belirleme aşaması gerçekleştirilebilir. Görüntünün farklı noktalarından, harita elemanlarına ait piksellerin yansıma değerleri alınarak tüm harita eleman- ları kontrollü bir şekilde gruplandırılır. Örneğin bu uygulama kapsamında 3 ha- rita elemanını haritalamak amacı ile bir sınıflandırma yapılacaktır. Bu aşamada “Meşe”, “Kayın” ve “Çam” ve “diğer” olarak 4 sınıf oluşturulacaktır. 4. Sınıf, be- lirlediğimiz yansıma değerlerinin dışında olan alanları yaklaşık içerir (Şekil 9.3

Adım 4: Oluşturulan gruplar, sayısal ortamda piksellerdeki yansıma değerle- rine göre belirlendi. Bu nedenle bazı gruplar arasında net bir ayırımın olmaması çok doğaldır. Piksellerdeki yansıma değerlerinin yakın olanları bazı gruplar tara- fından paylaşılır. Bu aşamada grupların birbirinden ne kadar ayrıldığının bilin- mesi gerekir. Bandlardaki yansıma değerlerinnin dağılımlarının grafik üzerinde incelenmesi ile, bu ayırımın analizi yapılarak sınıflandırmanın hassasiyeti belirle- nebilir (Şekil 9.4).

Uydu görüntüsü üzerinde çalışma alanı belirlenir ve bitki haritası üretebilmek için (NDVI) 4. ve 3. Bandlar seçilir. Çünkü 3. band klorofilden dolayı bitkinin enerjiyi emdiği, 4. band ise yaydığı bandlardır (Şekil 9.10).

Uydu görüntüsü üzerinde çalışma alanı belirlenir ve bitki haritası üretebilmek için (NDVI) 4. ve 3. Bandlar seçilir. Çünkü 3. band klorofilden dolayı bitkinin enerjiyi emdiği, 4. band ise yaydığı bandlardır (Şekil 9.10).

KONTROLSÜZ SINIFLANDIRMA

Kontrolsüz sınıflandırma, görüntüdeki veri hakkında yeterli bilgiye sahip olun- madığı durumlarda tercih edilen bir metoddur. Bu sınıflandırmada işleminde, başlangıçta arazi örtüsüyle ilgili ön bilgiye ihtiyaç duyulmamaktadır. Kontrolsüz sınıflandırma yönteminde, kontrol verilerinin kullanımı yerine, görüntüdeki bir- birine yakın yansıma değerlerine sahip piksellerin gruplanması mantığı ön plana çıkmakta ve eleman sınıfları oluşturulmaktadır.

1. Kontrolsüz Sınıflandırma-Örnek.1

Adım 1: “Raster/Raster Yöneticisi” işlemine girilir. “Referans Raster Veri Ekle” penceresinden örnek raster veri olan “Landsat_TM_541.PNG” dosyası seçilerek Netcad ekranında görüntülenmesi sağlanır (Şekil 9.17).

Adım 9: “Sınıflandırma” sonucu oluşan renk paletinin lejant şeklinde hazır- lanması için, ilgili alanda farenin sağ tuşuna tıklanarak açılan menüden “Lejant Hazırla” seçilir ve açılan “Özgün Değerli Lejant” penceresinde “Hazırla” ile le- jant oluşturulur (Şekil 9.27).

Adım 10: “Hazırla” işlemi seçildiğinde, hazırlanan lejant, fare cursor’u ucuna gelecektir. Lejant ekranda uygun bir yere, farenin sol tuşuna basılarak yerleştirilir (Şekil 9.28).

Adım 11: Sınıflandırma sonucunda oluşturulan raster veriyi kaydetmek için, “Görüntü Sınıflandır” komut penceresinden “Tamam” düğmesine basılır, “dos- ya adı” ve “dosya türü” belirtilerek işlem tamamlanır (Şekil 9.29).

Kontrollü sınıflandırma, kullanıcının kontrolünde uy- gulanan bir metod iken kontrolsüz sınıflandırmada başlangıçta araziyle ilgili ön bilgiye ihtiyaç duyulma- maktadır.

Kontrollü Sınıflandırma çalışmalarının en temel prensiplerinden biri, arazideki harita elemanlarının, koordinatlı bir uydu görüntüsünde hangi koordinatlarda olduğunun bilinmesi gerektiğidir. Bu nedenle gruplandırma yapılabilmesi için öncelikli olarak gruplandırması yapılacak alanın koordinatlarına ihtiyaç vardır.

Çalışma alanındaki harita elemanlarının koordinatları belirlendikten sonra, sayısal haritada oluşturulacak eleman sınıflarının belirlenmesi için ilgili koordinattaki piksellerin gruplanması sağlanır.

Program, arazideki bulunan harita elemanlarının, uydu görüntüsünde hangi koordinatlarda bulunduğunu, ne kadarlık bir alan kapladığını ve bu elemanı temsil eden piksellerin birbirine yakın yansıma değerlerinin oluşturduğu grupların sınır değerlerini, oluşturulan eğitim seti içinde yer alır.

Bitkiler temalı sınıflandırılmış haritası elde edebilmek amacı ile bir çok matematiksel ifade türetilerek algoritmalar geliştirilmiştir. Bunlardan en çok kullanılanı “Transformed Vegetation Index” fonksiyonudur.

Kontrolsüz sınıflandırma, görüntüdeki veri hakkında yeterli bilgiye sahip olunmadığı durumlarda tercih edilen bir metoddur.

Kontrolsüz sınıflandırma işlemini gerçekleştirmek için “NetRS/Sınıflandır” komut penceresi açılır. “Sınıflandır” işlemine girildiğinde açılan “Görüntü Sınıflandır” komut penceresinden, sınıflandırma yapılacak olan raster veriyi seçmek için, “Raster” menüsünün sonunda bulunan “üç nokta” düğmesine basılır.

Kontrolsüz sınıflandırma işlemi için ISODATA (Iterative Self Organizing Data Analysis) yöntemi kullanılır.

“Sınıflandırma” sonucunda elde edilen “hücre sayısı” , “alan bilgisi” ve “yüzde oranı” , bir rapor şeklinde alınabilmektedir.

“Rapor” dosya olarak kaydedilmek istendiğinde, komut penceresinin sol alt kısmında bulunan “Rapor” menüsü seçilir. Seçim sonucunda ekrana gelen yeni komut penceredeki “Dosya” menüsünden “Sakla” seçilerek kaydetme işlemi tamamlanır.

Sınıflandırma” sonucu oluşan renk paleti lejant şeklinde hazırlanması için ilgili alanda sağ tıklanarak açılan menüden “Lejant Hazırla” seçilir. Seçim sonrası açılan “Özgün Değerli Lejant” penceresinde “Hazırla” ile lejant oluşturulur.