UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI

SAYISAL YÜKSEKLİK MODELİ: (Digital Elevation Model - DEM) Topoğrafik analizler, yükseklik verisinin sayısal ortamda işlenmesi ve arazinin grafik olarak simülasyonunun yapılmasıdır. Sayısal yükseklik verisi ile analizlerin gerçekleştirilmesi aşamasında, yazılımlar verideki yükseklik (Z) değerlerini kullanarak işlem yaparlar ve bu değerleri tüm x ve y koordinatına göre tekrar kodlarlar.

SRTM(The Shuttle Radar Topography Mission)  yeryüzünün topoğrafik haritasının çıkarılması amacıyla NASA tarafından yürütülen uluslararası bir projedir.

ERDAS IMAGINE programında eğime yönelik derece ve oran ilişkileri aşağıda belirtildiği gibidir.
• 45˚’lik açı, %100 eğimi,
• 90˚’lik açı, %200 eğimi,
• 45˚’den daha az eğim, %1-100 oranını,
• 45˚ - 90˚ arasındaki eğim, %100-200 oranını ifade eder

Oluşturulan eğim haritasını istenilen aralıklarda renklerdirmek için “Viewer” üzerindeki “Open Layer” düğmesi seçilerek “Select Layer to Add” komut penceresine erişilir. Takiben “Raster Options” düğmesine basılır ve “Display As” alanına “Pseudo Color” ifadesi getirilerek “OK” düğmesine basılır.

Bakı haritası, sayısal yükseklik modelindeki her bir pikselin, eğimin hakim olduğu yöne göre düzenlenmesi ile üretilir. Bakı, kuzeyden başlamak üzere saat istikametinde 0°-360°’leri içerecek şekilde ve derece cinsinden ifade edilir. 90° Doğu, 180° Güney, 270° Batı ve 0° veya 360° Kuzey yönünü belirtir

Gölgeli kabartma haritaları, yükseklikteki değişimlerin bir resmini sağlamaktadır. Arazinin gölgeli kabartması, güneşin tanımlanan “Azimuth” (0°-360°) istikametine ve “Elevation” (0°-90°) yükseklik açısına bağlı olarak değişmektedir. Bu görüntüler, ya DEM verisinden veya DEM verisi üzerine çakıştırılmış (Drape) bir görüntü kombinasyonundan oluşturulur.

Sayısal yükseklik modelinden yararlanılarak elde edilen raster veri formatındaki münhani haritalarının oluşturulması, yükseklik farklarının birbirinden ayırt edilmesini kolaylaştırır.

Görünürlük Analizi (Viewshed Analysis) Görünürlük analizi; Sayısal Yükseklik Modeli (DEM) üzerine, gözlemci olarak adlandırılan insan, GSM anteni, radar vb. nesnelerin yerleştirilmesine ve bunların arazide görebileceği veya göremeyeceği yerlerin ortaya çıkarılmasına olanak sağlar.

Gözlemcinin araziden olan yüksekliği (AGL) veya deniz seviyesinden olan yüksekliği (ASL) ve görüş mesafesi ayarlanabilir.

“ASL” deniz seviyesinden olan yüksekliğini, “AGL” araziden olan yüksekliği, “Range” menzili, “Azimuth” istikameti ve “FOV” görüş sahası açısı bilgilerini içerir. Yapılacak analize göre bu değerler değiştirilebillir.

“Image Interpreter” modülünde yer alan “Topographic Analysis” altındaki “Slope” (eğim), “Aspect” (bakı) gibi analizler gerçekleştirilebilir.

ERDAS IMAGINE programında eğime yönelik derece ve oran ilişkileri aşağıda belirtildiği gibidir.

• 45 ̊’lik açı, %100 eğimi,
• 90 ̊’lik açı, %200 eğimi,
• 45 ̊’den daha az eğim, %1-100 oranını,
• 45 ̊ - 90 ̊ arasındaki eğim, %100-200 oranını ifade eder.

Eğim haritası üretmek için Erdas Imagine ana ikon paneli üzerindeki “Interpreter” düğmesine basılır.

Bakı haritası, sayısal yükseklik modelindeki her bir pikselin, eğimin hakim olduğu yöne göre düzenlenmesi ile üretilir. Bakı, kuzeyden başlamak üzere saat istikametinde 0°-360°’leri içerecek şekilde ve derece cinsinden ifade edilir. 90° Doğu, 180° Güney, 270° Batı ve 0° veya 360° Kuzey yönünü belirtir.

Bakı haritası üretmek için Erdas Imagine ana ikon paneli üzerindeki “Interpreter” düğmesine basılır. Takiben “Topographic Analysis” ve “Aspect” ifadeleri seçilerek “Surface Aspect” komut penceresine erişilir

Gölgeli kabartma haritası üretmek için Erdas Imagine ana ikon paneli üzerindeki “Interpreter” ikonuna basılır. Takiben “Topographic Analysis” ve “Shaded Relief ” ifadeleri seçilerek “Shaded Relief ” komut penceresine erişilir. “Shaded Relief” komut penceresi üzerinde “Input DEM” alanında “\uygulama04” dizini altında bulunan “agri_dem.img” yükseklik verisi seçilir.

Renkli kabartma haritası üretmek için, Erdas Imagine ana ikon paneli üzerindeki “Interpreter” düğmesine basılır. Takiben “Topographic Analysis” ve “Painted Shaded Relief” ifadeleri seçilerek “Painted Shaded Relief” komut satırına erişilir.

Eşyükselti Eğrisi haritası üretmek için Erdas Imagine ana ikon paneli üzerindeki “Interpreter” düğmesine basılır. Takiben “Topographic Analysis” ve “Raster Contour” ifadeleri seçilerek “Raster Contour” komut penceresine erişilir

Adım 4: Detay seviyesinin ayarlanması için “Image Drape” “Viewer”ında “Viewer” menüsü altında “LOD Control” ifadesi seçilir. Takiben açılan “Level of Detail” komut penceresindeki “DEM LOD %” alanına “100” değeri ve “Raster LOD %” alanına “100” değeri girilir ve “Apply” düğmesine basılır. Böylece DEM üzerindeki uydu görüntüsü deyayları daha belirgin hale gelir. “Close” düğmesine basılarak “Level of Detail” komut penceresi kapatılır.

“Görülebilirlik Analizi” bir çok fen ve mühendislik projesinin önemli işlem basamakları arasındadır. Arkeolojik araştırmalarda hakim tepelerin belirlenmesi, baraj daha kurulmadan, sular altında kalacak arazilerin belirlenmesi ve varsa yerle- şim alanlarının tespiti, arazide belirli bir koordinattaki ve yükseklikteki nokta baz alınarak kör alanların tespiti, belirli bir yükseklik baz alınarak kapsama alanlarının belirlenmesi ve yansıtıcı yerlerinin tespiti gibi bir çok uygulama örnek olarak verilebilir. Ayrıca bir komutan 2 boyutlu düz bir harita üzerinde, askerlerine 1-2-3-4 noktalarını içeren bir güzergah çizip, beyaz çizgiyi dikkate alarak görev verdiğinde, planladığı zaman ve bu zaman içinde askeri aracın harcayacağı yakıt miktarı yanlış olacaktır. Askerler yarı yolda kalacaklar ve zamanında görevi tamamlayamayacaklardır. Her koşulda komutanın yapması gereken, 3 boyutlu topoğrafik harita üzerinden mavi çizgiyi dikkate alarak görevleri planlamasıdır.