Model ve Harita Çıktısı Oluşturma

Model ve çıktı oluşturmada kullanılacak uydu görüntülerinin yazılıma aktarılması için
Dosya → Raster veri içe aktar → Temel formatları içe aktar (File → Import rasters data
→ common formats import (r.in.gdal)) seçilir. Açılan Raster veri içe aktar (Import raster data) penceresinden Kaynak tipi (Source type) olarak Dizin (Directory) işaretlenir.
Format olarak GeoTIFF seçildikten sonra Göz at (Browse) sekmesine basılarak bilgisayardan uydu görüntüsü bantlarının kayıtlı olduğu dizin tanımlanır. Raster katman listesi (List of raster layer) bölümünden Band1’den Band7’ye kadar olan bantlar seçilir. Son olarak İçe aktar (Import) sekmesine basılarak veriler çalışma klasörüne eklenir

Ünite kapsamında yapılacak analizleri daha küçük bir alanda gerçekleştirmek için yeni bir çalışma sınırı tanımlanması gerekmektedir. Çalışma sınırı oluşturmak için 2B Görünüm (2D View) alanından Vektör sayısallaştırıcı (Vector digitizer) seçilir. Açılan vektör sayısallaştırıcı menüsünden Yeni vektör harita (new vector map) üzerine basılır. Açılan Yeni vektör harita oluştur (Create new vector map) penceresinden, Yeni vektör harita için ad (Name for new vector map) Calisma_Siniri olarak yazılır. Öznitelik tablosu oluştur (Create attribute table) seçili hâle getirildikten sonra Tamam (OK) sekmesine basılır. Karşınıza çıkan GRASS GIS Öznitelik tablo yöneticisi (GRASS GIS Attribute table manager) penceresinden Kapat (Close) seçilerek işlem sonlandırılır.

GRASS GIS yazılımında Model oluşturma için kullanılan arayüze Dosya → Grafik Modelci (File → Graphical modeller) veya Katman Yöneticisi (Layer Manager) penceresinden kısayolu olan Grafik Modelci (Graphical Modeller) sekmesine basılarak
ulaşılabilmektedir.

GRASS GIS yazılımında uygulama yapılabilmesi için hesaplanabilir çalışma bölgesinin tanımlanması gerekmektedir. Bu nedenle oluşturulacak modelin ilk adımı çalışma bölgesinin tanımlanması olacaktır. Modelin uygulanacağı bölgeyi tanımlamak için GRASS GIS Grafik Modelci arayüzünden Modele komut ekle (Add command to model) seçilir.

Renkli görüntü oluşturmak için r.composite komutunun modele eklenmesi gerekmektedir. Bu işlem için Modele komut ekle (Add command to model) sekmesine basılır. Açılan Modele GRASS komutu ekle (Add GRASS command to model) penceresinden r.composite komutu seçilir. Tanımlama (Comment) alanına “Renkli görüntü oluşturma” yazılıp Tamam (OK) sekmesine basılır. Karşınıza r.composite penceresi çıkacaktır. Bu pencerenin gerekli bölümünden renkli görüntü oluşturmada kullanılacak bantlar seçilmektedir. Bant seçimleri için gerekli olan alanların doldurulması yapılacaktır.

Renkli görüntü oluşturma komutu modelleme ekranına geldiğinde girdi ve çıktı veriler üst üste gelecektir. Bu veriler farenin sol tuşuna basılı olarak modelde uygun yerlere
sürüklenebilirler.

Oluşturulan modele veri eklemek için Modele veri ekle (Add data to model) seçilir. açılan Veri özellikleri (Data properties) penceresinden Elemanın tipi (Type of element) Raster harita (Raster maps) seçilir. Elemanın adı (name of element) olarak Band2
seçilir. Tamam (OK) sekmesine basılarak işlem bitirilir. Bu şekilde veri seti içindeki band2 modele eklenir.

Renkli görüntü komutu için bant seçimi yapılırken %kırmızı ve %çıktı adlı iki adet değişken tanımlanmıştır. Bu değişkenlerin model tarafından kullanılabilmesi için, bunların modele değişken olarak girilmesi ve özelliklerinin tanıtılması gerekmektedir.

Kırmızı ve çıktı adlı değişkenleri modelde tanımlamak için GRASS GIS Grafik Modelci penceresinin alt bölümünden Değişkenler (Variables) veya menülerden Model değişkenlerini yönet (Manage model variables) komutu seçilir. Açılan arayüzden kırmızı adlı değişkeni tanımlamak için Adı (Name) bölümüne kırmızı yazılır ve Veri tipi (Data type) olarak raster seçilir. Açıklama (Description) alanına “kırmızı bandı seçiniz” yazılarak Ekle (Add) sekmesine basılır. Benzer şekilde cikti adlı değişkende Adı: cikti, Veri tipi: raster ve açıklaması: “Çıktı raster harita adını giriniz” olarak tanımlanarak
değişken olarak eklenir.

Değişken tanımlama işleminden sonra oluşturulan modelin doğruluğunu test etmek
için Modeli doğrula (Validate model) seçilir. Eğer oluşturulan model doğru bir şekilde tanımlanmışsa model geçerlidir (Model is valid) uyarı penceresi karşınıza çıkacaktır. Eğer model yanlış ise hatayı gösteren bir pencere karşınıza çıkacaktır

Oluşturulan modeli çalıştırmak için GRASS GIS Grafik Modelci penceresinden
Modeli çalıştır (Run model) komutuna basılır. Karşınıza Model parametreleri (Model parameters) adlı bir pencere çıkacaktır. Bu pencerede değişken olarak tanımlanan kırmızı bandı seçiniz alanına Band4 seçilir. Çıktı raster harita adı olarak Renkli_goruntu yazılır ve Çalıştır (Run) sekmesine basılarak model çalıştırılır. 

Model oluşturma bölümünde oluşturulan kontrolsüz sınıflandırma haritasının (sonuç_harita) harita çıktısı oluşturulacaktır. GRASS GIS yazılımında harita çıktısı
oluşturma işlemi Kartografik Düzenleyici (Cartographic composer) aracılığı ile yapılmaktadır. Kartografik düzenleyici penceresine Dosya → Kartografik düzenleyici (File → Cartographic composer) seçilerek ya da doğrudan Katman Yöneticisi (Layer Manager) arayüzünden Kartografik düzenleyici (Cartographic composer) sekmesine basılarak erişilebilir

Harita çıktısı oluşturma işleminin ilk adımı harita çıktısı üretilecek kağıt boyutlarını tanımlamaktır. Bu işlem için Kartoğrafik Düzenleyici penceresinden Sayfa ayarları
(Page setting) komutuna basılır. Açılan sayfa ayarları penceresinde birim, sayfa formatı
ve sayfanın yönelimi gibi ayarlar yapılabilmektedir. Ayrıca sayfa kenar ayarları da Margins alanından yapılabilmektedir. Bu çalışma için sayfa formatı a4 ve sayfa yönelimi landscape olarak ayarlanır. Ardından Tamam (OK) sekmesine basılarak işlem sonlandırılır

Yeryüzündeki nesneler harita üzerinde sembollerle ve farklı renklerle ifade edilirler. Bu
sembollerin ve renklerin ne anlama geldiği haritaların kenarlarında yer alan lejant ile gösterilirler. Haritalarda kullanılan renk ve sembollerin ne anlama geldiğini gösteren tablolara lejant adı verilir.

Çıktı sayfasına sabit bir ölçek tanımlamak için harita çerçevesi üzerine çift tıklanarak
Harita ayarları (Map settings) penceresi tekrar açılır. Açılan pencerenin Harita çerçevesi
seçenekleri (Map frame options) alanından Sabit ölçek ve harita merkezi (Fixed scale
and map center) seçilir. Daha sonra Ölçek (Scale) seçeneği 700000 olarak girilip Tamam (OK) sekmesine basılır. Bu şekilde 1:700000 ölçekli bir çıktı oluşturulacaktır

Başlık ekleme işleminden sonra çıktı harita sayfası üzerine çubuk ölçek eklenecektir.
Bu işlem için Harita elemanı ekle (Add map elements) komutuna basılır ve açılan menünden Çubuk ölçek (Scale bar) seçilir. Açılan Ölçek çubuğu ayarları (Scale bar
settings) penceresinde Boyut (Size) bölümünden Uzunluk (Lenght) alanına 50 girilip
uzunluk birimi kilometre (kilometers) seçilir. Yükseklik (Height) olarak 0.5 girilir ve birimi santimetre (centimeter) olarak belirlenir. Stil (Style) bölümünden Ölçek tipi (Type) siyah beyaz çubuk olarak seçilir. Segment sayısı (Number of segment) 4, Her segmentin etiketi (Level every segment) 1 ve Font boyutu (Font size) 10 olarak girilir. Gerekli ayarlamalar yapıldıktan sonra Tamam (OK) sekmesine basılarak işlem sonlandırılır. oluşturulan ölçek, çıktı sayfası üzerinde uygun bir yere taşınır.

Haritanı kuzey yönünü göstermek için harita çıktı sayfası üzerine kuzey okunun eklenmesi gerekmektedir. Bu işlem için Harita elemanı ekle (Add map elements) komutuna basılır ve açılan menünden Kuzey oku (North arrow) seçilir. Açılan kuzey oku
ayarları penceresinden istenilen kuzey oku, listeden işaretlenir. Daha sonra kuzey okunun harita üzerindeki boyutunu ayarlamak için Ölçek ve Dönüklük (Scale and Rotation) alanından Ölçek (Scale) 0.8 Dönüklük açısı (Rotation angle) 0 olarak girilir. Gerekli tanımlamalar yapıldıktan sonra Tamam (OK) sekmesine basılır (Şekil 7.36a). Oluşturulan kuzey oku sayfa üzerinde uygun bir konuma taşınır.

Çıktı sayfasına harita bilgisi (ölçek ve harita sınırlarını gösteren bilgi) eklemek için
Harita elemanı ekle (Add map elements) komutu basılır ve açılan menünden harita bilgisi (map info) seçilir. Açılan harita bilgisi ayarları (map info settings) penceresinin font ayarları (font settings) alanından font olarak Hevaltica ve font boyutu (font
size) 10 seçilerek Tamam (OK) sekmesine basılır. Çıktı sayfasına eklenen
harita bilgisi sayfa üzerinde uygun bir yere taşınır

Harita lejentını çıktı sayfasına eklemek için Harita elemanı ekle (Add map elements) komutuna basılır ve açılan menünden Açıklama (Lejend) seçilir. Karşınıza Lejant ayarları (Legend settings) penceresi çıkacaktır. Bu pencere aracılığı ile raster ve vektör haritaların lejant özellikleri ayarlanmaktadır. Bu çalışma kapsamında kullanılacak raster haritanın lejant özelliklerini ayarlamak için Raster haritanın lejantını göster (Show raster legend) seçili hâle getirilir. Kaynak raster (Source raster) alanından Mevcut raster (Current raster) seçilir. Lejant tipi (Type of legend) bölümünden aralıklı lejant (discrete legend), kategorik haritalar (categorical maps) seçilir. Boyut ve konum (Size and position) alanından Birim (Units) olarak santimetre (centimeter) seçilir. Size bölümünden genişlik (Width) 5 sütünlar (columns) 1 olarak ayarlanır. Son olarak Yazı fontu ayarları (Font settings) bölümünden font Helvetica, Font boyutu (Font size) 15 olarak ayarlanır. Gerekli ayarlamalar bittikten sonra Tamam (OK) sekmesine basılarak işlem bitirilir. Çıktı sayfasına eklenen lejant bilgisi sayfa üzerinde uygun yere taşınır. 

Kontrolsüz sınıflandırma modelinde son olarak yapılan sınıflandırma sonucu rapor olarak sunulacaktır. Rapor oluşturma komutu için Modele komut ekle (Add command to model) seçilir. Açılan Modele GRASS komutu ekle (Add GRASS command to model) penceresinde komut (command) olarak r.report seçilir. Açıklama (Comment) olarak “rapor oluştur” yazılarak Tamam (OK) sekmesine basılır